Avrupa Birliği (AB) tahminen de kurulduğu günden bu yana en şiddetli imtihanlarından birini veriyor. Savaş, güç krizi, berbatlaşan mali tablolar ve rekor enflasyonlarla boğuşan birlik bu kere de para ünitesinin dolar karşısında giderek bedel kaybetmesiyle sarsılıyor.
Euro, dolar karşısında resmi sayılara nazaran 06 Aralık 2002’den bu yana en düşük düzeye geriledi ve kabaca 1 Dolar’ın 1 Euro’ya eşit olduğu yeni bir periyot başladı.
Bu noktaya gelinmesinde çok farklı sebepleri sıralamak mümkün. Lakin çabucak herkesin tıpkı çizgide birleştiği nokta, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) tüm bu süreçte yanlışsız aksiyonu alamaması. Artık sineması biraz geriye saralım ve Dolar-Euro paritesindeki değişimin kilometre taşlarına yakından bakalım…
BAŞROLDE RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI VAR
Her ne kadar başlangıç çizgisini pandemi devrine çekmek mümkün olsa da yaşananların asıl kırılma noktası Rusya-Ukrayna savaşının başlaması ve çabucak akabinde yaşanan gelişmeler oldu desek yanlış olmaz.
Çok uzun yıllar sonra Avrupa kıtasının tekrar bir savaşa konut sahipliği yapması başlı başına sorun iken, bu gelişmenin Almanya üzere AB’nin lokomotif ülkesine direkt tesir etmesi puzzle’ın en değerli modüllerinden biri.
Kısaca özetlemek gerekirse, savaşın bir anda boyut değiştirmesiyle birlikte Euro bölgesi önemli bir baskı hissetti. Rusya, başını ABD ve İngiltere’nin çektiği, AB’nin de bir biçimde katılmak zorunda kaldığı üst seviye yaptırımlarla baş başa kaldı.
Kremlin, kendisine yönelik bu atılımlara, en büyük kartını oynayarak karşılık verdi ve ne kadar büyük bir hasar vereceği hala netleşmeyen bir güç krizinin fitilini ateşledi.
Öte yandan, Rusya ve Ukrayna’nın global buğday ihracatının yaklaşık yüzde 30’unu karşılıyor olması ve Karadeniz’deki limanların abluka altında olması besin krizini de tetikledi.
ENERJİDE ACI FATURA
Almanya, AB’nin çabucak her manada en değerli oyuncusu. Birliğin mevcut durumu ve gelecek planlamalarında başrol onlarda. Siyasi nüfuzları ve ekonomik güçleri onları bu noktaya taşıyan itici güç. Lakin çarkların dönmesi için en çok muhtaçlık duydukları şey güç. Bu noktada Berlin’in Moskova’ya göbekten bağlı olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Avrupa ülkeleri, savaştan evvel muhtaçlık duydukları doğal gazın yaklaşık yüzde 40’ını Rusya’dan alıyordu. Karşılıklı tehditler ve vites artırarak devam eden yaptırımlar, Rusya’nın kimi AB ülkelerine gaz arzını kesmesini beraberinde getirdi.
Rusya’nın Almanya’ya gaz akşının yüzde 60 oranında kestiği bir ortamda Putin idaresi yeni bir adım daha attı ve Rus doğal gazını Baltık Denizi altından Almanya’ya taşıyan Kuzey Akım 1 boru sınırındaki akışı ‘bakım çalışmaları’ nedeniyle 21 Temmuz’a kadar durdurdu. Yabancı kimi kaynaklar, çalışma tamamlansa bile sınırın açılmama ihtimali olduğunu yazdı.
Enerjideki bu belirsizlik ülkelerin üretim kabiliyetlerine önemli bir darbe vurdu ve belirsizliğin de eklenmesiyle Avrupa ülkeleri rekor enflasyon haberlerine bahis oldu.
AVRUPA MERKEZ BANKASI GEREĞİNCE TEDBİR ALAMADI MI?
Benzer bir senaryo ABD için de geçerli oldu ve Washington idaresi tarihin en yüksek hayat pahalılıklarından biriyle baş başa kaldı. Ülkede son 40 yılın enflasyon rekoru kırılırken bilhassa güç fiyatlarındaki artışın toplumsal hayatı nasıl etkilediğine dair çok farklı manzaralar ajanslara düşmeye başladı.
Ancak bu süreçte ABD Merkez Bankası peş peşe faiz artırımına gitti. Son yıllarda süratle artan tüketici fiyatlarıyla uğraş için son 28 yılın en yüksek faiz artışına onay veren FED, doların güçlü kalması için adımlar attı.
Bu noktada gözler haliyle Avrupa Merkez Bankası ECB’ye çevrildi. Lakin ECB faiz artırmadı ve piyasaların beklentisini de karşılamamış oldu.
20 YIL SONRA BİRİNCİ SEFER YAŞANDI: AVRO VE DOLAR EŞİTLENDİ
Doların dünyadaki neredeyse tüm para ünitelerine karşı paha kazandığı süreçte Euro’nun kan kaybı bir türlü durmadı ve sonuç olarak 20 yıl sonra piyasalar birinci defa 1 Dolar’ın 1 Euro’ya eşit olduğu bir sürece tanıklık etti.
Bundan sonraki devir için beklentiler farklı… Kimi kaynaklar Avrupa Merkez Bankası’nın tıpkı FED üzere üst üste faiz artırımı yapacağı ve istikrarın yine düzelebileceği görüşünde.
Ancak mevzuyu yakından takip eden kimi uzmanlar, ECB’nin faiz artırımı için geç kaldığını, bir müddet daha istikrarın Dolar’dan yana olacağını savunuyor.
Dünya medyasına konuşan kimi analistler ise, Euro bölgesinde baskının devam edeceği, bu nedenle yatırımcıların ‘güvenli liman’ olarak ABD dolarına yönelmesinin de daha beklenen olduğuna işaret ediyor.