Avrupa Adalet Divanı, 70’inci yılını kutluyor

Yunus Ülger

ALMANYA – Avrupa Birliği (AB) bünyesinde bulunan 27 ülkenin en yüksek mahkemesi Avrupa Adalet Divanı (ABAD), kuruluşunun 70’inci yılını kutluyor. AB’nin en küçük ülkesi Lüksemburg’da bulunan ABAD, yıldönümünü mahkemenin büyük salonunda geniş bir iştirakle kutladı. Dünyada bu kadar muhatabı olan tek mahkeme ABAD, 1952 Aralık’ta Avrupa Kömür ve Çelik Birliği’nin mahkemesi olarak kurulmuştu. AB’ye giden yolda birinci adım olan Avrupa Kömür ve Çelik Birliği, Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg tarafından 23 Temmuz 1952’de Fransa’da kurulmuştu.

Şimdiye kadar 42 bin karar alan ABAD hakkında Alman basınında da geniş haberler yer aldı. Yaklaşık 2 bin 200 çalışanı bulunan mahkemenin Belçikalı Lideri Koen Lenarts, Alman Birinci Televizyonu (ARD) ile söyleşisinde, “Özgürlükçü demokrasiyi, hukuk devletini ve temel insan haklarını her şartta korumak zorundayız” dedi. Alman İkinci Televizyonu’nda (ZDF) ise, ana vazifelerinin AB’nin hukukunun uygulanması olduğunu vurguladı, “ABAD olmasaydı, Avrupa Birliği olmazdı” tabirlerini kullandı.

ABAD, AB hukukunun uygulanmasında 70 yıllık geçmişinde çok kıymetli kararlar verdi, bunların birçoğu üye ülke yurttaşlarının ömürlerini kolaylaştırdı. Bunlar ortasında halkı direkt ilgilendiren ve birinci akla gelenler Bosman, Google’de unutulma hakkı, uçak gecikmelerinde yolculara tazminat hakkı yer alıyor. ABAD denince birinci akla gelen ve futbol dünyasında ihtilal sayılan 1995’deki Bosman Kararı olur. Belçikalı futbolcu Jean Marc Bosman, ekibi RFC Lüttich bonservis bedelini yüksek koyunca buna karşı dava açmıştı. Ulusal mahkemenin görüş sorması üzerine ABAD, bonservis bedelinin AB’nin ‘işgücü özgür dolaşımı’ prensibine karşıt olduğuna karar vermişti. Bu karar sayesinde kontratı biten bir futbolcu, bonservis bedeli olmadan transfer olabiliyor.

AB YURTTAŞLARINA GOOGLE’DA ‘UNUTULMA HAKKI’

ABAD, 2014 yılında aldığı bir kararla dijital dünyanın devi Google’ı, insanlara ‘unutulma hakkı’ sağlama konusunda dize getirmişti. Karar, Google’da isimleri ve öteki şahsî bilgileri olanlara, bunları Google kayıtlarından sildirme hakkı sağlıyor. ABAD, 2004 yılında aldığı bir kararla da uçak yolcularının haklarını genişletmişti. Buna nazaran bir sefer üç saatten fazla gecikmiş ise bu durumda uçak şirketi yolculara tazminat ödemekle yükümlü bulunuyor. Gecikme müddeti uzadıkça tazminat da artıyor.

İnternet üzerinden satın alınmış bir yatak davasına bakan mahkeme, iki haftalık bir deneme mühleti içinde yatağın geri verilebileceği kararı verip, tüketici haklarını müdafaada değerli bir adım attı. Elbette, ABAD’a ferdi dava açma hakkı yok, ulusal mahkemelerin başvurusu üzerine karar alıyor.

ABAD, Türkiye ve Avrupa’da yaşayan Türkiye vatandaşlarını direkt ilgilendiren kıymetli kararlara da imza attı. Bu kararlar Türkiye ile AB ortasında, Türkiye’nin AB’ye ahenk süreciyle ilgili yapılmış olan 1973 ve 1980 tarihli mutabakatlara dayanıyor. Bu kararlardan en kıymetlisi 1990 yılında alınan ve AB’de yaşayan Türkiye vatandaşlarının oturma ve çalışma haklarıyla ilgi Sevince Kararı’dır. Hollanda’da yaşayan Salih Zeki Sevince, oturma müsaadesi uzatılmayınca yargı yoluna gitmiş, dava ABAD’a aktarılmıştı. Sevince dava sürecinde çalışmaya devam etmişti. ABAD, kararında oturma ve çalışma hakkının birbirine bağlı olduğuna karar verip, Sevince’nin oturma hakkının iptalinin Türkiye ile AB ortasındaki mutabakatlara karşıt olduğunu sonucuna varmıştı. Buna nazaran üç yıl bir AB ülkesinde çalışmış olanlara pozisyonları ne olursa olsun oturma hakkı verilmek zorunda.

ABAD’ın 2009 yılında aldığı karar ise Türkiye’den AB’ye ‘hizmet verme’ maksadıyla gelmek isteyenleri ilgilendiriyor. Almanya’nın vize vermediği tır şoförü Mehmet Soysal’ın Berlin Eyalet Mahkemesi’nde açtığı ve ABAD’a aktarılan Toplumsal Kararı, hizmet vermek için AB’ye gelmek isteyenlere vizesiz gelme hakkı sağlıyor. Buna nazaran tır şoförleri, rastgele bir fuara gelecek olanlar, rastgele bir kongreye katılacak olanlar ve öbür alanlardan hizmet gayeli geleceklerden vize istenmeyecek. Ne var ki Almanya bu kararı epeyce kısıtlı uyguluyor, kapsamını dar tutuyor.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir