Rahim ağzı kanserlerinin yüzde 99’u HPV’den kaynaklanıyor. Dünya genelinde her iki dakikada bir bayan rahim ağzı kanseri nedeniyle hayatını kaybediyor. Memleketler arası Kanser Araştırma Ajansı’na nazaran, HPV’ye bağlı kanserler erkek kanserlerinin en az yüzde 1’inden, bayan kanserlerinin ise yüzde 5-10’undan sorumlu. Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Hakları (CİSÜ) Platformu, HPV aşısıyla ilgili en çok merak edilen 10 sorunun karşılığını verdi.
1-Neden HPV aşısı olmalıyız?
HPV aşısı sebep olduğu kanserlerin yüzde 90’ından fazlasını engelleyebiliyor. ABD’de her yıl 21 bin 400 HPV hadisesine rastlanıyor ve her yıl 196 bin servikal prekanser olayı tespit ediliyor. HPV’ye bağlı profaringeal, anal, vulva ve vajinal kanser ve penil kanser çeşitleri görülüyor lakin bunlar için kanser tarama testleri mevcut değil. HPV’den korunmada en değerli etken aşıdır. Bayanların yüzde 50’sinin aşılı olduğu ülkelerde HPV 16 ve 18 enfeksiyonları neredeyse yüzde 70 oranında azalıyor.
2-HPV aşıları hangi enfeksiyon çeşitlerine karşı tesirli oluyor?
HPV’nin 200’ün üzerinde çeşidi var, lakin bunların 18 çeşidi rahim ağzı kanseri, lisan kökü kanseri ve penis kanserine yol açıyor. Dünyada bu 18 çeşidinin ikisine, dördüne ve dokuzuna karşı geliştirilen aşılar var. Türkiye’de yalnızca ikili ve dörtlü aşı var, dokuzlu aşının ruhsatı var lakin satışı yok. Rahim ağzı kanserinden yüklü olarak sorumlu olan HPV çeşidi ise Tip-18. İkili aşıda da dörtlü aşıda da bu çeşide karşı yüzde 99 oranında bağışıklık sağlanıyor. Bu yüzden HPV aşısının yapılması çok yararlı.
3-HPV’nin farklı çeşitleri var, pekala her çeşidi için farklı bir aşı var mı?
Tüm HPV çeşitleri için farklı bir aşı yok, Türkiye’de bulunan ikili ve dörtlü aşılar HPV çeşitlerinden kanser yapma riski en yüksek olanlara karşı muhafaza sağlıyor. İkili aşı Tip-16 ve 18’e karşı, dörtlü aşı ise Tip 6, 16, 11 ve 18’e karşı muhafaza sağlıyor. Bu aşıların başka çeşitlere karşı koruyuculuğu olduğunu da sav eden çalışmalar var.
4-Kaç yaşından itibaren HPV aşısı yaptırmalıyız?
9 ile 12 yaş ortasında yapılırsa iki doz ömür uzunluğu kâfi bağışıklık sağlıyor. 12 yaşından sonra ise üç doz yapılması gerekiyor. 9-26 yaş kümesinde en yüksek bağışıklık sağlanıyor..Bazı jinekologlar 26 yaş sonrasında da öneriyor. Cinsel faal olsan da ya da rastgele bir çeşidiyle karşılaşmış olsan da kimi doktorlar yeniden de aşı olmayı öneriyor.
5-Aşının yan tesiri var mı?
Bütün aşıların yan tesirleri olabilir, ancak HPV aşısına mahsus ayrıyeten bir yan tesir yok.
6-Sadece cinsel faal olanlar mı HPV aşısı yaptırmalı?
HPV’yi cinsel ilgiyle birleştiriyoruz lakin 9-26 yaş ortasında cinsel faal olmayan birinin bile ileride cinsel faal olduğu vakit bulaş riski var. HPV aşısı ne kadar erken yapılırsa bağışıklık o kadar güçlü oluyor.
7-HPV aşısı fiyatsız mi?
Türkiye’de HPV aşısı fiyatsız değil. Aşı olmak isteyen birinin fiyatını kendisi karşılaması gerekiyor.
8-HPV aşısını nerede yaptırabilirim?
HPV aşısı reçetesiz alınabilir lakin reçetesiz yapılamaz. HPV aşısı yaptırmak isteyen birinin evvel reçetesini yazdırması gerekiyor, bu aşıyı olmak isteyen biri aile tabibine reçete yazdırabilir ve aşısını aile hekimliğindeki hemşireye yaptırabilir.
9-HPV aşısı olduktan sonra smear testi yaptırmama gerek var mı?
Rahim ağzı kanserlerinden yüzde 99 oranda HPV sorumludur ve HPV aşısı bu kanser çeşidine nazaran yüzde 100’e yakın müdafaa sağlıyor. Öbür sıhhat sıkıntılarını da atlamamak için 20’li yaşlardan sonra jinekolog denetimi ve 21 yaşından itibaren 5 yılda bir tarama testi yapılmalıdır. Fakat ülkemizde 5 yılda bir fiyatsız tarama testi 30 yaşından itibaren uygulanıyor.
10-HPV enfeksiyonu geçirdikten sonra aşı yarar sağlar mı?
Aşıların içerisinde olan bütün tipler şahısta var ise muhafaza sağlamaz. Lakin aşı içinde olan tiplerin biri şahısta mevcut ise, başkalarına karşı müdafaa sağladığı için yapılabilir.