Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, 8 Eylül 1999’dan evvel sigortalı olanların emekliliği hak etme şartlarının değiştirilmesiyle ortaya çıkan emeklilikte yaşa takılanlar ( Eyt ) sıkıntısıyla ilgili çalışmasında sona geldi. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, daha evvel yaptığı açıklamada hususun aralık ayında Meclis’e sunulacağını söylemişti.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN YILBAŞINI İŞARET ETTİ
Milyonlarca Eyt‘li çıkacak düzenlemeyi merakla beklerken, bir açıklamada Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan geldi. Yılbaşını işaret eden Erdoğan, “2023 yılına bunları açıklayarak girmiş olacağız” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan bahis hakkında şunları söyledi:
“Şu anda Vedat Beyefendi grubuyla birlikte çalışmalarını devam ettiriyor.Önümüzdeki ay ve yeni yıl EYT ile taban fiyatın art geriye açıklandığı aylar olacak. Buralardaki fiyat siyaseti da ne durumdaysa bunları da açıklayacağız. Bunlardan en kıymetlisi taban fiyatın tekrar tespiti çalışması olacak. Bu çalışmayla birlikte gerek sözleşmeliler gerek EYT, yani biz 2023’e bunları açıklayarak girmiş olacağız.”
4 SORUDA EYT SORUNU
1- Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT)sorunu nasıl ortaya çıktı ve daha evvel emeklilik kaideleri nasıldı?
1999 yılında yürürlükte olan 506 Sayılı Toplumsal Sigortalar Kanununa 4447 sayılı Kanunla eklenen süreksiz 81’inci unsurun (B) bendi ile 8 Eylül 1999’dan evvel sigortalı olanların emekliliği hak etme şartları değiştirildi. Bu tarihten sonra emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık mühleti ve prim gün sayısının yanında, yaş şartı da aranmaya başlandı.
Değişiklikten evvel, emekliliğe hak kazanabilmek için sigortalılık mühleti ve prim gün sayısındaki şartların karşılanması yetiyordu. Değişiklik öncesinde bayanlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık mühleti ve 5000 gün şartını yerine getirenler emekli olabiliyordu.
2- 1999’daki değişiklik emeklilik şartlarını nasıl etkiledi?
1 Temmuz 1994’te birinci defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan 1 Ocak 1972 doğumlu erkek emekçi, çalışmaya başladığı devirde yürürlükteki 506 sayılı Toplumsal Sigortalar Kanununa nazaran 25 yıl sigortalılık mühletini ve 5000 prim gününü tamamladığında emekli olabiliyordu. Yani bu emekçi 25 yıllık sigortalılık mühletini tamamladığı 1 Temmuz 2019’da 5000 prim günü varsa yaş şartı aranmadığı için 47 yaşında emekli olabilecekti.
1999’daki değişikliğin akabinde tıpkı emekçi, çalışmaya birinci sefer 1 Temmuz 1994’te başladığı için 25 yıl sigortalılık mühleti, 55 yaş ve 5750 gün prim ödeme şartını yerine getirdiğinde emekli olabilme hakkı kazanabilir duruma geldi. Yani kanun değişikliği ile bu personelin emekliliği 8 yıl ötelendiği üzere 750 gün de fazladan prim ödemesi istendi.
3- Mevcut şartlarda nasıl emekli olunuyor?
1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Toplumsal Sigortaları ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu ile emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilirken, prim ödeme gün sayısı emekçilerde (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Bağ-Kur) ise 9000’e çıkartıldı. Kanun yürürlüğe girdiğinde bayanlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı kademeli olarak yükselmekte ve 2048 yılında bayan ve erkek sigortalı ayrımı yapılmadan 65 yaşa yükselecek.
Örneğin birinci kere çalışmaya Ağustos 2022’de başlayacak bir kişi, hiç orta vermeden 7200 gün çalışması halinde prim şartını Ağustos 2042’de yerine getirecek. Ağustos 2042’de prim şartını yerine getiren erkek sigortalı 64 yaşında, bayan sigortalı ise 62 yaşında emekli olacak.
4- EYT’liler ne istiyor, sorun yaşayan kaç kişi?
Emeklilikte yaşa takılanlar, emeklilik şartlarında 1999’da yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini, yaş kuralı aranmadan, sigortalılık müddeti ve prim günü şartlarını sağlayıp emekli olmayı talep ediyor.
Nisan 2022 prestijiyle Toplumsal Güvenlik Kurumu’na (SGK) kayıtlı 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 406 bin, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon 32 bin sigortalı bulunuyor.
Tahminlere nazaran, 4/a ve 4/b olmak üzere toplam 19 milyon 726 bin sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyonu EYT sorunu yaşıyor.