Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İskender Gülle, Burdur’daki Karataş Gölü’nün kurumasına ait, “Kuruyan, yalnızca bir göl, bu sulak alan değil. Göllerin kuruması bir ikaz, bir alarm. Burada gördüğünüz koskoca 10 kilometre genişliğinde, 3 metre derinliğindeki bir sulak alan kurumuşsa bu, bölgede yaşanan büyük susuzluğun ayak izleri ve yaşanacak olan büyük susuzluğun ayak izleri. Bu ikazları âlâ kıymetlendirmemiz gerekiyor” dedi.
Burdur’un Karamanlı ilçesinde bulunan ve bölgenin kıymetli sulak alanlarından biri olan Karataş Gölü, geçen yıl büsbütün kurudu. 100’den fazla cinsten yaklaşık 100 bin göçmen kuş için kıymetli bir besin ve yumurtlama alanı olan, tatlı su balıkçılığı ve sulamayla bölgeye ekonomik gelir sağlayan göl, son yıllarda kâfi yağış olmaması, yer altı sularının azalması, tarım için çok su kullanımı nedeniyle yok oldu. Kuruyan gölde çobanlar koyun otlatmaya başlarken göl suyunun çekilmesiyle karaya oturan tekneler, kuraklığın boyutunu gözler önüne serdi.
‘Bir damla su tutulmadı’
Karataş Gölü’nde açıklamalarda bulunan Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İskender Gülle, şunları söyledi:
“Burası Karataş Gölü, öbür bir ismiyle Karataş depolaması. Burası, aslında oluşum itibariyle özgün bir göl değildi. 1970’li yıllarda, ‘Bahçeözü’ diye bilinen küçük bir su kaynağı vardı. Vakit içerisinde havzadan gelen başka suları da biriktirmek hedefiyle 1970’li yıllarda Devlet Su İşleri tarafından oluşturulmuş bir büyük su havuzu olarak görebiliriz. Onun için de bazen ismi ‘Karataş depolaması’ olarak bilinir. Her ne kadar Karataş depolaması olarak bilinse de sonuçta uzun yıllar, 40-50 yıl boyunca bölgeye hizmet etmiş, neredeyse bir göl halini almış bir sulak alandı. Bu sulak alan, geçen yıla kadar su düzeyinde vakit içerisinde dalgalanmalar gösterse de ekolojik fonksiyonunu devam ettirebiliyordu. Lakin bilhassa geçen yıl bölgede yaşanan kıymetli derecedeki kuraklığın ve etraftaki kullanıcılar tarafından artan ağır su gereksiniminin kendisini göstermesiyle birlikte ne yazık ki geçen yıl kurudu. Bu sene bölgede yağışlar olağana yakın olmasına karşın, görüldüğü üzere bir damla su tutulmadı. Zira bu göller yahut sulak alanların bir sefer kuruduktan sonra, ondan sonraki devirlerde tekrar su tutmaları son derece zordur. Zira taban toprağı suyunu kaybediyor, nemini kaybediyor, su düzeyi göl düzeyinin de altına düşüyor ve tekrar bu rezervuarların dolması, toprağın su doygunluk düzeyine ulaşması, bunun üzerine 1-2 metre su birikmesi son derece sıkıntı bir durum. Olağanın çok üzerinde bir su girdisinin olması lazım.
‘Burada tahribattan kelam etmiyoruz, yok oluştan kelam ediyoruz’
Burada bilhassa kış aylarında çok ağır bir su kuşu popülasyonu görebiliyorduk. Sayısı 100’ün üzerinde kuş çeşidi kaydedilmişliği var. Toplamda, yıl boyunca 100 binin üzerinde su kuşu burada geçimini sağlıyordu. Şu anda etrafta bir tane bile kuş gözükmüyor. Su kuşları açısından ekolojik fonksiyonunu yitirdiği üzere daha da kıymetli olan, balıklar açısından durum çok daha berbat. Zira kuşlar haydi burayı terk ettiler, öteki bir su buldular diyelim fakat bu gölde sekiz tane balık çeşidi vardı. Bu balık tiplerinin iki tanesi endemik tipti. Bunların tamamı yok oldu. Ayrıyeten kıymetli ölçüde sazan, sudak ve kerevit avcılığı yapılmaktaydı. Bu da etraftaki vatandaşlar açısından değerli bir gelir kaynağıydı. Ondan da olduk. Burası tekrar su ile dolmuş olsa bile sucul organizmaların burada tekrar ikame olmaları, balıkların artık rastgele bir yerden gelemeyecekleri için omurgasızların, su bitkilerinin tekrardan burada bir ekosistem oluşturmaları için uzun yıllar gerekecektir. En az 10 yıl boyunca su düzeyinin tekrar kendisini müdafaası, tahminen tekrar bir balıklandırma çalışmasının yapılması gerekecek. Sonuçta sulak alanlar bir sefer tahrip olduktan sonra geri dönüşü çok sıkıntı oluyor. Burada artık tahribattan kelam etmiyoruz, büsbütün bir yok oluştan kelam ediyoruz. Artık bu sulak alanında geri dönüşü son derece sıkıntı olacak yahut hiçbir formda eski halini göremeyeceğiz diye düşünüyorum. Tavşanlar, keçiler, kertenkelelerden oluşan karasal ekosisteme dönüşmüş. Bundan sonraki süreçte buranın mukadderatını artık iklimsel şartlar ve insanların yapmış olduğu etkinlikler, yönetimsel faaliyetler ve kullanım emellerimiz belirleyecek.
‘Yaşanacak büyük susuzluğun ayak izleri’
Aslında buranın kuruması bize bir şeyi gösteriyor. Kuruyan, yalnızca bir göl, bu sulak alan değil. Bu bir ikaz, bir alarm. Artık alarm durumunda olmamız lazım. Burada gördüğünüz koskoca 10 kilometrekare genişliğinde, 3 metre derinliğindeki bir sulak alan kurumuşsa bu, bölgede yaşanan büyük susuzluğun ayak izleri yahut yaşanacak olan büyük susuzluğun ayak izleri. Bu ikazları uygun kıymetlendirmemiz gerekiyor. Bu ihtarları dikkate almamız gerekiyor. Çünkü tarım yapmak için çok su kullanımıyla burayı kuruttuk. Ancak bu sefer suyu çok kullandığımız için bir sonraki yıl kullanacak su da bulamadık. Meğer geçen yıl ya da evvelki yıllarda su düzeyi korunmaya çalışılsaydı, daha makul seviyede bir ziraî faaliyet uygulansaydı, daha makul seviyede su çekimi yapılmış olsaydı bu yıl birebir makul seviyede suya sahip olacaktık. Yani şuna benziyor; altın yumurtlayan tavuğu kesmeye benziyor. O nedenle sahiden sulak alanlarda istikrar yalnızca biyolojik hayat için değil etraftaki halkın sosyoekonomik seviyesinin ve refah faaliyetlerinin devam edebilmesi için de çok kıymetli.”