Sur ilçesinin 6 mahallesinde terör örgütü PKK’nın 2015 yılında kelamda özerlik ilanıyla çukur ve hendekler kazarak güvenlik güçleriyle çatışmalarında adeta bir açık hava müzesi görünümünde olan başta surlar olmak üzere tarihi yapıların tamamı ağır hasar gördü. 6 ay süren çatışmalarda 74 güvenlik vazifelisi şehit olurken, teröristlerin silah ve mühimmat deposu olarak kullandıkları mescitler, kiliseler, hamamlar yıkılarak ağır hasar gördü.
SOKAKLARA DÖŞENEN TAŞLARI PENCEREYE YERLEŞTİRDİLER
İlçede denetimin sağlanmasıyla birlikte Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığının iş birliğiyle ‘Surlarda diriliş başladı’ sloganıyla yıkılan yapıları yine ayağa kaldırmak emeliyle onarım çalışmalarına başlandı. Lakin yapıların bir kısmının aslına uygun biçimde restore edilmediği belirlendi. TMMOB de bu hususta tekraren raporlar hazırlayarak basın toplantıları düzenledi. Bunun son örneği Sur’un Fatihpaşa Mahallesi’nde yaşandı. Buradaki 500 yıllık tarihi meskenin penceresinin bulunduğu kısım, kendi özgün taşları terörist hücumlarda parçalandığı için, sokak ve kaldırımlara döşenen kesme bazalt taşlarla kapatıldı.
VATANDAŞLARDAN AĞIR TEPKİ
Tarih severlerin ve vatandaşların yüzlerce metre uzaklıktan bile fark edilen yamalı sürecin rahatsız edici bir imaj oluşturduğunu lisana getirdiler. Bu sürecin tarihi yapı ortasındaki doku bütünlüğünü bozduğuna dikkat çeken Mimar Mahmut Aziz Usal da “Sur da, Ucubelerin ortasında kalan eski bazalt taş yapıların onarım çalışmaları mücevhere vurulan leke misali! Çalışmalarda eski yapıların eksik kısımları yeni kesme taşlar ile dolduruluyor! Tarihimizi ve kimliğimizi yok edişin ismi Onarım olmuş!” diyerek reaksiyon gösterdi.
UNESCO HEYETİ 7 YIL ORTADAN SONRA DİYARBAKIRA GELDİ
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi bünyesinde oluşturulan Diyarbakır Surları Alan Başkanlığı, ağır hasar gören tarihi yapılarla ilgili rapor hazırlayarak UNUSCO Reaktif Misyonu’na sundu. Ancak, belediyelere kayyum atanmadan kısa mühlet evvel çıkarılan özel bir kanunla Alan Lideri misyondan alındı ve yerine kayyum atandı.
Alan başkanlığına kayyum atanmasından sonra bu sefer sivil toplum kuruluşları tekraren UNESCO’ya Diyarbakır’a kente gelip tespit yapmaları tarafında davette bulundu. Bu sefer de Covid 19 salgını nedeniyle ziyaret ertelendi. 7 yıl ortadan sonra 3 kişilik UNESCO heyeti geçen hafta Diyarbakır’a gelerek onarım çalışmalarını yerinde denetledi. Heyet, kentteki STK’larla da görüştükten sonra onarımların aslına uygun biçimde yapılıp yapılmadığı istikametinde kapsamlı bir rapor önümüzdeki günlerde hazırlayacak.
MİRAS LİSTESİNE ALINDIKTAN 1 AY SONRA TERÖR SALDIRILARI
Tarihi surlar 4 Temmuz 2015 günü Almanya’nın Bonn kentinde düzenlenen 39. Dünya Miras Komitesi toplantısında Türkiye’nin 14. Miras alanı olarak Dünya Kültür Mirası listesine alınmıştı. Kentte sevinç yaratan bu gelişme uzun sürmedi ve 1 ay sonra teröristler Sur ilçesine silah ve patlayıcı yığınağı yaparak çukur ve hendekler kazarak tarihi yapıya ağır ziyan verdi. Tahir Elçi’nin öldürüldüğü 4 Ayaklı Minare ile başlayan talan 6 ay boyunca 6 mahallede devam etti.