Ali Babacan, 4 Nisan 1967 tarihinde Ankara’da, Hilmi Babacan ve Güner Babacan çiftinin oğlu olarak dünyaya geldi. Gençlik yıllarından itibaren dedesinin 1928 yılında başlattığı aile işinde çalıştı.
TED Ankara Koleji’nden 1985 yılında birincilikle mezun oldu. Lisans eğitimini tamamlamak üzere Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sanayi Mühendisliği Kısmı’na giren Ali Babacan, bu kısımdan 1989 yılında 4.00 üzerinden 4.00 ortalamayla üniversite birincisi olarak mezun oldu.
1990 yılında dünyanın birçok ülkesindeki üstün muvaffakiyet gösteren öğrencilere verilen Fulbright bursunu kazanarak, Amerika Birleşik Devletleri’ne giden Babacan, 1990-1992 yılları ortasında Northwestern University Kellogg School’da işletme kolunda yüksek lisans (MBA) yaptı.
Yüksek lisans çalışmalarında pazarlama, tertip davranışı ve memleketler arası iş yönetimi kısımlarında uzmanlaştı, 1992-1994 yılları ortasında finans bölümünün üst seviye yöneticilerine danışmanlık yapan özel bir şirkette danışman olarak çalıştı.
1994 yılında Ankara’ya döndükten sonra aile şirketinin başına geçti; 2001 yılında AK Parti’nin kurucu üyesi oldu, Merkez Karar ve İdare Konseyi üyeliğine seçildi. Ankara’da uzun yıllar ticaretle uğraşan Babacan ailesinin bir ferdi birinci sefer siyasete girmiş oldu.
58. ve 59. Hükümetlerde İktisattan Sorumlu Devlet Bakanlığı misyonunda bulundu. Türkiye tarihinin en yıkıcı ekonomik krizlerinden olan 2001 krizinin akabinde, iktisattan sorumlu devlet bakanı koltuğuna oturduğunda 35 yaşındaydı.
58. Hükümet’te Dışişleri Bakanı olarak vazife yaptı. 2008’de dünyayı etkileyen ekonomik kriz sonrası 2009 yılında İktisattan Sorumlu Başbakan Yardımcısı oldu.
28 Ağustos 2015’e kadar Başbakan Yardımcılığı vazifesine devam eden Babacan, birebir vakitte 22.,23.,24. ve 26. Devirlerde TBMM’de Ankara milletvekilliği misyonunda bulundu. 13 yıl boyunca kesintisiz bakanlık yapan Ali Babacan, son periyotların en uzun müddet bakanlık yapmış ismi oldu.
8 Temmuz 2019 tarihinde kurucu üye olduğu AK Parti’den istifa etti. Babacan, istifasının akabinde kamuoyuna yaptığı açıklamada, Türkiye’nin geleceği için yeni bir siyasi parti oluşturmak üzere çalışmalara başladıklarını duyurdu.
Ali Babacan, 1995 yılında Zeynep Babacan ile evlendi. Kerem, Dilara ve Buyruk isimlerinde üç çocuk babasıdır.