Yunus Ülger
ALMANYA – Almanya’da ‘ayakta yenen atıştırmalık’ denince birinci akla gelen, kızartılmış ve küçük bir kağıt tabakta sunulan soslu sosis ‘currywurst’ olur. Sosu Hindistan mutfağı kaynaklı, zerdaçal yüklü baharat karışımıdır, rengini de zerdaçaldan alır. Almanlar ‘currywurst’larına o kadar kıymet veriyorlar ki, ülkenin ünlü aşçısı Johann Lafer, 2019 yılında ‘currywurst’un Dünya Kültür Mirası ilan edilmesini istemişti.
GENÇLERİN YÜZDE 57’Sİ DÖNERİ TERCİH EDİYOR
1960’lı yıllarda işgücü göçü, son yıllarda siyasi göçmenlerin gelmesiyle Almanya’da nüfus çeşitlendi, bu çeşitlilik elbette mutfağa da yansıdı. Artık Almanya’da ‘currywurst’un yanı sıra döner ve pizza da birinci olarak akla gelen yiyecekler ortasında yer alıyor. Bu yıl Almanya’da 50’nci yılını kutlayan ekmek ortası dönerin ‘önlenemez yükselişi’, ‘currywurst’un tahtını yeterlice sallanmaya başladı. Son olarak YouGov kamuoyu araştırma kuruluşunun internet üzerinden yaptığı anketin bulgularına nazaran, ekmek ortası döner ‘currywurst’u oldukça geride bıraktı. Birtakım medya haberi, “Zavallı sosis, dönerin gerisinde kaldı” girişiyle verdi.
Buna nazaran, iştirakçilerin yüzde 45’i ekmek ortası döneri tercih ederken, ‘currywurst’u tercih edenlerin oranı yüzde 37’de kaldı. Yüzde 15’i hiçbirini tercih etmezken, başkaları görüş bildirmedi. Ankete nazaran bayanlar ve gençler ortasında ekmek ortası döneri tercih edenlerin oranı daha yüksek. Bayanların yüzde 47’si döneri, yüzde 30’u ise ‘currywurst’u tercih ediyor. 18 ile 24 yaşları arasındakilerde döneri tercih edenlerin oranı yüzde 57’ye ulaşıyor. Restoran yemeklerinde ise yüzde 26 ile Alman mutfağı önde. Bunu İtalyan (20), Yunan (13) ve Çin (12) mutfağı izliyor. Genç yetişkinlerde yüzde 35 ile İtalyan mutfağı birinci sırada yer alıyor.
‘NÜFUS ÇEŞİTLENDİ VE GENÇ GÖÇMEN GELDİ’
Ruhr bölgesinin Essen kentinde bulunan Türkiye ve Ahenk Araştırmaları Merkezi Vakfı (TAM) uzmanı Yunus Ulusoy, ekmek ortası dönerin yükselişini Almanya’nın nüfusunun çeşitlenmesine ve son yıllarda genç göçmenin gelmesine bağlıyor. Genç nüfusun çoğunlukla yerleşik olmadığını, hasebiyle dışarıda yemek yediğini belirtiyor. Ekmek ortası dönerin herkesin bildiği ve yediği et içerdiğini, ayrıyeten ucuz ve doyurucu olduğunu söylüyor. Bütün bunların dönerin yükselişinde rol oynadığını belirten Ulusoy, “Almanya’da nineler ve dedeler bile döner ile yaşlandı” diyor.
ENFLASYON YÜZÜNDEN EKMEK ORTASI DÖNER DE PAHALANDI
Bol ve çeşitli salatalı ekmek ortası döner, ‘currywurst’a ve hamburgere nazaran elbette doyurucu ve görece sağlıklı, ne yazık ki artık çok ucuz bir yiyecek değil. Almanya’da besinde yüzde 21, güçte yüzde 50’ye varan enflasyon ekmek ortası dönerin fiyatını da ikiye katladı. Bir yıl evvel 3,50 ile 4 euro ortasında olan fiyatı, şu anda 6 ile 7 euro ortasında bulunuyor, artışın burada kalmayıp 10 euro’ya kadar yükseleceği iddia ediliyor. Almanya’nın en değerli kentlerinden Münih’te 8 euro’ya satılan yerler var, Frankfurt’ta bir döner büfesi birkaç ay evvel 10 euro’ya yükselmiş, ülke çapında büyük yankı uyandırmıştı.
Avrupa Döner Üreticileri Birliği’nin datalarına nazaran Almanya’da günde 600 ton döner satılıyor, cirosu Almanya’da 3 milyar, Avrupa’da ise 4 milyar euro dolayında bulunuyor. “Döner: Bir Türk Alman Kültür Tarihi” isimli kitabı geçen mart ayında yayımlanan Eberhard Seidel’ın bilgilerine nazaran, Almanya’da 18 bin 500 dolayında döner büfesi bulunuyor, günde 3 milyon ekmek ortası döner satılıyor.