A vitamini içeriği yüksek olan sütünden manda kaymağı, manda yoğurdu, mozarella peyniri üzere nitelikli eserler elde edilen, eti ise daha çok sucuk imalinde kullanılan Anadolu mandasının sayısı, 2010’da 85 bine kadar düştü. Bunun üzerine Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesindeki Ziraî Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğü (TAGEM) koordinatörlüğünde ‘Halk Elinde Anadolu Mandası Islahı Ülkesel Projesi’ ve takviye programları devreye alındı. Mandaların ıslahı ile elde edilen gelirin artırılması, üstün damızlık manda boğası yetiştirilmesi, yerli manda varlığının ve yetiştiriciliğinin canlandırılması maksadıyla 8 vilayette başlatılan, 9 üniversiteden 11 öğretim üyesi, 7 araştırmacının vazife yaptığı proje ve öteki dayanaklar sonuç verdi. 11 bin 300 baş manda ile başlatılan proje, manda sayısında ve süt randımanında kıymetli artışlara yol açtı. Vilayet sayısının 18’e çıkarıldığı proje hala 2 bin 706 işletmede yaklaşık 28 bin anaç mandada devam ediyor. Proje kapsamında Türkiye de birinci sefer, 2 baş manda boğasından gerekli testler yapıldıktan sonra sperma üretimi yapılarak yetiştiricilerin kullanımına sunuldu. Bu sayede 10 bin doz sperma üretildi. Akrabalı yetiştirmenin tesirini azaltmak ve kan tazelemek için vilayetler ortası damızlık boğa transferi gerçekleştirildi. Proje gerekliliklerinin yerine getiren yetiştiricilere bugüne kadar toplam 225 milyon 100 bin TL destekleme ödemesi yapıldı.
2010 yılına kadar sayıları 85 bin başa kadar düşen Anadolu mandası sayısı, bu çalışmalarla son 11 yılda yüzde 119’luk artışla 185 bin başa çıktı. Proje uygulamaları sayesinde laktasyon süt randımanı 2012 yılında 776 litreyken 2021 yılı sonu prestijiyle bin 115 litreye yükseltildi. Malakların 1 yaş canlı tartısı 2012 yılında 150,9 kilodan, 2021 yılı sonu prestijiyle 167,8 kiloya yükseltildi.
‘Manda sayısı dışında süt randımanında de değerli artışlar oldu’
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, hayvancılığa büyük dayanak ve teşvikler verdiklerini belirtti. TAGEM uyumunda sürdürülen Halk Elinde Anadolu Mandası Islahı Projesi’ne büyük kıymet verdiklerinin altını çizen Bakan Kirişci, 18 vilayette uygulanan proje sayesinde hem manda sayısında hem de randımanda değerli artışların sağlandığını lisana getirdi. Bakan Kirişci, manda sayısının her geçen gün artmasından memnuniyet duyduklarını vurgulayarak, “Bu sayının artmasındaki en büyük hisse, uyguladığımız Halk Elinde Anadolu Mandası Islahı Projesi’dir. Projemiz ve dayanaklarımız sayesinde manda sayısı dışında süt randımanında de değerli artışlar olmuştur. Biz üreticimizi desteklemeye devam edeceğiz. Manda sayımızı artırmayı sürdüreceğiz. Mandalar, ülkemizin ulusal varlığıdır. Anadolu mandalarımız muhafazaya ve geliştirmeye devam edeceğiz” dedi.
Sektörde örnek bir üretim modeli olan Kontratlı Besicilik Projesi’ni, yerli ve ulusal üretim prensibi ile hayata geçirdiklerini anımsatan Kirişci, çiftçinin ve üretenin hep yanında olduklarını kelamlarına ekledi.