ABD’deki Stanford Üniversitesi’nin tıp fakültesinden araştırmacılar, uzun ve sağlıklı bir hayat için ‘uyku yaşı’nın ehemmiyetine dikkat çekti Araştırmacılar, mevt riski hesaplamasına bu kriteri de dahil etti.
Diken gazetesinde yer alan habere nazaran; kişinin uyku kalitesine bağlı olarak sıhhatiyle alakalı olan kestirimi yaşa ‘uyku yaşı’ deniyor. Örneğin, 55 yaşındaki çok sayıda kişinin uyku özellikleri inceleniyor ve ortalaması alındığında, ‘o yaştaki insanların uykusunun nasıl olduğuna dair’ bir fikir sahibi olunuyor. Bu ‘ortalama 55 yaş uyku kalitesi’ne nazaran daha âlâ uyuyanlar, 55 yaşında olsalar bile uyku yaşları ’45’ çıkabiliyor.
Uyku uzmanı Dr. Emmanuel Mignot ve meslektaşları, 12 bin bireyden toplanan bilgiyi ‘çene ve bacak hareketi’, ‘nefes alma ve kalp atışı’ üzere uyku özelliklerine nazaran tahlil etti. Uzmanların gayesi, kişinin uyku yaşını belirlemek ve yapay öğrenmeyi kullanarak ‘ölümle en yakından bağlantılı uyku formlarını tanımlayan bir sistem’ geliştirmekti.
Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde uyku tıbbı alanında çalışan Profesörü Dr. Mignot’ın yönettiği çalışma, Digital Medicine’de makale olarak yayınlandı. 30 yıldır mevzuyu araştıran Mignot uyku yaşının neden kıymetli olduğu, nasıl hesaplandığı ve çalışmanın bulgularının sıhhat için ne tabir ettiğini üniversitenin web sitesinde anlattı.
“Uyku, genel uygunluk halinin değerli bir bileşeni”
Makalede, şu sözlere yer verildi:
“Uyku sırasında, bireylerin duyusal girdilerle kontakları kesilir. Uyku esnasında, otomatik bir programdan geçen yalnızca beyin değildir, birebir vakitte kalp atış suratı ve teneffüs da değişir ve bunlardaki değişiklikler bir sıhhat bozukluğunun erken habercisi olabilir. Beşerler, hayatlarının yaklaşık üçte birini uyuyarak geçiriyor. Bu nedenle uyku, genel düzgünlük halinin değerli bir bileşeni.
Araştırmada elde edilen ana bulgu; uyku bölünmelerinin (insanların gece boyunca bir dakikadan daha kısa bir müddet boyunca hatırlamadan uyanmaları) mevt oranının en güçlü habercisi olduğu. Datalarda irtibat olmasına karşın, bunun mevtle neden ve nasıl alakalı olduğu bilinmiyor. Bu durum, uykusuzluk yaşayan ve uyandığını fark eden bir kişinin yaşadığından farklı.
“Uyku yaşınız kronolojik yaşınızdan daha büyük olsa bile bu mevt riskinizin daha yüksek olacağı manasına gelmez
Doktorlar ve araştırmacılar, uyku yaşı ölçümünü yazılımlar sayesinde yapabiliyor lakin ortalama bir kişi muhtemelen o kodu çalıştırmakta zorlanır. Fakat ne olursa olsun, deterministik değil. Muazzam bir varyasyon var. Uyku yaşınız kronolojik yaşınızdan daha büyük olsa bile bu mevt riskinizin daha yüksek olacağı manasına gelmez. 90 yaşında ağır sigara ve içki içen beşerler var, “Bu insan nasıl bu kadar uzun müddet hayatta kalıyor” diye sormadan edemiyorsunuz. Düzenli saatlerde yatmak ve uyanmak, uykunuzu güzelleştirmenin anahtarı. Uygun uyku, fazla uyumak değil, büsbütün dinlenmiş olarak kalkmak manasına geliyor. Ölçüsü da herkese nazaran bir ölçü değişebiliyor.
“Gece kuşları ve erkenci kuşlar var”
Bir de ‘gece kuşları’ ve ‘erkenci kuşlar’ var. Gün boyunca, tercihen doğal ışığa daima maruz kalmak, geceleri uyku ortamını karanlık tutmak, tertipli antrenman yapmak, yatmadan evvel içki ve kafein tüketmemek, gece hafif beslenmek… Bunların hepsi hem genel sıhhate hem de uyku kalitesine katkı sağlar.
Uyku yaşını iddia etmek için uyku çalışması datalarını ve her kişinin yaşını vererek bir makine tahsili programı kullanıldı. Bu bize makul bir yaşta ortalama bir uykunun nasıl olduğunu gösterdi. Algoritma, bilgilerdeki kalıpları tanıdı ve bu bilgiyi uyku yaşını kestirim etmek için kullandık. Algoritma oluşturduk.
“Yaşlı uyku yaşı, bir sıhhat sıkıntısının göstergesi”
Bazı beşerler için uyku yaşlarının kronolojik yaşlarından çok daha büyük olabildiği görüldü. Yaşlı uyku yaşının bir sıhhat probleminin göstergesi olduğu fikrine dayanarak, kronolojik yaşlarıyla uyku yaşları ortasındaki fark, mevt oranını kestirim etmek için kullanılabilir.
Gerçek yaşlarına kıyasla uyku yaşı daha yüksek olan şahısların, yüksek mevt riski altında olduğu ortaya kondu. Başka çalışmalardan, uyku apnesi, nörodejenerasyon, obezite ve kronik ağrı üzere çeşitli durumlarla düşük uyku kalitesi ortasında bağ bulunduğunu biliyoruz. Yetersiz uykunun bu şartlara ne kadar yol açtığı, şiddetlendirdiği yahut bunlardan nasıl kaynaklandığı bilinmiyor.
Araştırmanın bir sonraki adımında; hastalığı mevte dönüşmeden evvel daha güzel kestirim etmek ve tedavi etmek için uyku çalışmalarını kullanmayı umuyorum. Bu çalışma yalnızca 12 bin kişiyi içeriyordu. Gelecekte, mevte neden olan kalp krizi, felç ve Alzheimer hastalığını oluşmadan iddia etmeye çalışacağız.
250 bin uyku çalışması toplamak için Harvard Üniversitesi’nden bilim insanlarıyla birlikte çalışıyoruz. Bu daha büyük kümedeki bilgilerin birden fazla 10 yıl evvel toplandı ve daha yeterli mevt iddiaları yapmamızı sağladı.”