Bankaların mevduat rekabeti kızıştı. Merkez Bankası’nın TL mevduat oranında bankaların ulaşması gereken maksadı 2023 ile birlikte yüzde 60’a çıkarması ve döviz dönüşü kur muhafazalı TL mevduatta faiz üst hududunu kaldırması işleri karıştırdı. Geçen yılsonu itibariyle yüzde 50 TL mevduat maksadını yakalayan bankacılık dalı şu an yüzde 60’ın gerisinde. Dövizden dönüşlerde KKM faizi yüzde 18’lere kadar çıkarken, TL mevduata dönüşecek döviz arayışı bankaların dövize de yüksek faiz vermesine yol açtı. Bankacılık kaynaklarından elde edilen bilgiye nazaran yüksek hacimli dövizden TL’ye dönüşlerde yıllık dolar faizi yüzde 25’e kadar çıkabiliyor.
Ekonomim’de Şebnem Turhan’ın haberine nazaran; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) datalarına nazaran 10 Şubat haftası itibariyle bankacılık kesiminde TL mevduat oranı yüzde 55,52 düzeyinde bulunuyor. Kamu mevduat bankalarında TL mevduatın toplam mevduattaki hissesi yüzde 57,63 iken yerli özel mevduat bankalarında bu oran yüzde 53,1 düzeyinde. Yabancı mevduat bankalarında ise TL mevduatın oranı yüzde 56,55. Merkez Bankası TL mevduat oranı yüzde 50-60 düzeyindeyse bankalara yüzde 3 kurul uyguluyor. Kurullar, TCMB nezdindeki zarurî karşılık ve ihbarlı döviz mevduat hesaplarında döviz olarak tutulan meblağlar üzerinden tahsil ediliyor. Ayrıyeten TCMB gayesi yüzde 60’ın altında kalındığında ek menkul değer alım mecburiliği var.
İşte tüm bu makroihtiyati tedbirler TL mevduat yarışını da hızlandırdı. İki bankacılık kaynağından alınan bilgiye nazaran döviz dönüşümlü kur muhafazalı mevduat hesaplarında büyük bir rekabet kelam konusu. Bilhassa hukuksal şahısların yüksek hacimli döviz dönüşümleri bankaları yeni formüller bulmaya itiyor. Tekrar iki bankacılık kaynağından alınan bilgiye nazaran dolar yahut Euro mevduatını getiren müşterilere yüksek oranlı faizler uygulanıyor.
Kaynaklar bu rekabeti şöyle anlatıyor: Müşteri 100 dolar getirdiğinde öncelikle ona yıllık yüzde 8 dolar faizi kelamı veriliyor. Bu, yılsonunda 100 doların 108 dolar olacağını garantiliyor. Akabinde 100 dolar TL’ye dönüştürülerek KKM yapılıyor ve yüzde 18 KKM faizi uygulanıyor. Bu da 100 doların yılsonunda dolar/TL kuru 18.87 düzeyinden hesaplandığında alacağı 340 liralık faizle birlikte 2227 liraya ulaşması manasına geliyor. Dolara çevrildiğinde ise tekrar 18.87 dolar/TL kuru baz alındığında müşteri KKM dönüşünde 117 dolar elde ediyor. Bir de bankanın 8 doları da garanti ettiği düşünüldüğünde müşteri tüm bu mevduattan 125 dolar kazanıyor. Yani yıllık dolar mevduatı faizi yüzde 25’e ulaşmış oluyor.
KKM büyüklüğü de doruğa çıktı
Tüm bu hesaplama dolar/TL’nin bugünkü düzeyinde kalması üzerine şekilleniyor. Dolar/TL yılsonunda artış gösterirse döviz dönüşümlü KKM yapan müşterilerin getirisi daha yüksek düzeylerde olacak. KKM hesapları getirisine stopaj da uygulanmıyor. BDDK bilgileri KKM hesaplarında da 6 Ocak sonrasında süratli bir yükselişin olduğunu ortaya koyuyor. 16 Aralık’ta 1 trilyon 465,4 milyar liraya yükselen KKM büyüklüğü düşüş eğilimine girmiş ve 6 Ocak’ta 1 trilyon 370 milyar liraya kadar gerilemişti. Akabinde yılsonunda TL mevduat amacının yükseltilmesi ve 26 Ocak’ta da Merkez Bankası’nın döviz dönüşümünde faiz üst hududunu kaldırmasıyla birlikte KKM hacmi de süratle arttı. 10 Şubat itibariyle KKM büyüklüğü 1 trilyon 483,4 milyar lira ile en yüksek düzeyine ulaştı. Bankacılık kaynakları bu yükselişin devam edeceği görüşünde.
3 aya kadar vadede ortalama faiz 67 ayın zirvesinde
Döviz dönüşümlü KKM’nin yanı sıra TL mevduat hesaplarında da rekabet yüksek. Merkez Bankası bilgilerine nazaran 10 Şubat haftası itibariyle bankaların 1 aya kadar vadeli TL mevduata uyguladığı faiz oranı ortalama yüzde 16,38 düzeyinde bulunuyor. Merkez Bankası’nın 3 aydan daha uzun müddetli TL mevduatlarda zarurî karşılık oranını yüzde 0’a düşürmesi bile 3 aya kadar vadeli mevduata olan ilgiyi azaltmadı. Uygulama birinci devreye alındığında 6 aya kadar vadeli TL mevduat faizi oranları süratli bir yükseliş gösterse de 10 Şubat haftasına gelindiğinde yüzde 14,68 düzeyine geriledi. 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizleri ise ortalama yüzde 26,88’e yükseldi. Bir haftada 33 baz puanlık artış oldu. Yüzde 26,88 mevduat faizi oranı ise 21 Eylül 2018 haftasından bu yana görülen en yüksek düzeye işaret ediyor. 1 yıla kadar vadeli mevduatta faiz yüzde 11,44’e, 1 yıl ve daha üzeri TL mevduat faizi de yüzde 11,66’ya geriledi. İki uzun vadeli TL mevduat faizinde 10 Şubat haftasında 200 baz puana yakın gerileme yaşandı.
Döviz mevduatı 4 milyar dolar geriledi
Merkez Bankası haftalık bilgileri yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatının son 4 haftadır düşüş eğiliminde olduğunu ortaya koyuyor. Yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı parite tesirinden arındırılmış olarak 20 Ocak haftasında 616 milyon dolar, 27 Ocak haftasında 2 milyar 85 milyon dolar, 3 Şubat haftasında ise 1 milyar 46 milyon dolar geriledi. Döviz mevduatındaki gerileme zelzele felaketinin yaşandığı 10 Şubat itibariyle biten haftada ise 241 milyon dolar düşüş oldu. Böylelikle parite tesirinden arındırılmış olarak son 4 haftada döviz mevduatındaki gerileme 3 milyar 988 milyon dolara ulaştı.