İsrail’de Benjamin Netanyahu (Bibi) hükümeti, yargının yetkilerini kısıtlayan ve iktidarın yargıçların atamasında kelam sahibi olmasını öngören yasa teklifini birinci tıpta Meclisten geçirdi. Tartışmalı yargı düzenlemesinin Meclisteki birinci çeşit oylaması, on binlerce göstericinin ülke genelinde gün uzunluğu süren protestolarının gölgesinde gerçekleşti.
İsrail Meclisinde gece saatlerinde yapılan oylamada 63 milletvekili yasa teklifi lehinde, 47’si ise aleyhinde oy kullandı. Teklifin geçmesi için Mecliste üç çeşit oylamadan da onay alması gerekiyor. Yasa teklifi ikinci oylamadan evvel tekrar Meclis Anayasa, Kanun ve Yargı Komitesinde görüşülecek.
İsrail kamuoyunda Mecliste üç oylamanın tamamlanması halinde Yüksek Mahkemenin maddeyi iptal edip etmeyeceği tartışılıyor.
“Tarih sizi yargılayacak”
Yasanın mimarı olarak kabul edilen Başbakan Netanyahu, oylamayı “büyük bir gün, büyük bir gece” diye tanımladı. Buna karşılık eski Başbakan ve ana muhalefet başkanı Yair Lapid ise, “Tarih sizleri bu gece için, demokrasi, iktisat, güvenliğe zararınız, İsrail halkını kesimlere ayırıp umursamadığınız için yargılayacak” sözünü kullandı.
Hükümet kanadı, tartışmalı düzenlemenin “yargının yürütme üzerindeki tahakkümünü azaltacağını” savunurken, karşıları, yasa teklifinin “erkler ortasındaki güç ayrımını iktidar lehine değiştireceğini” belirtiyor.
Tartışmalı yargı düzenlemesi
Başbakan Netanyahu liderliğindeki hükümetin Adalet Bakanı Yariv Levin, 5 Ocak’ta Yüksek Mahkemenin yetkilerini sonlandıran ve yargının, yargıçların seçimi üzerindeki tesirini azaltan bir yasa planladıklarını duyurmuştu. Koalisyon hükümetinin, yargının kimi yetkilerini Meclise devretmeye yönelik atakları, Yüksek Mahkeme başta olmak üzere hükümet ile İsrail yargı sistemi ve İsrail sokağında tansiyona yol açmıştı.
Ülkedeki en yüksek yargı merci olarak vazife yapan Yüksek Mahkeme, “yarı-anayasa” olarak kabul edilen “temel yasalara” alışılmamış gördüğü durumlarda Meclisin çıkardığı kanunları bozma yetkisine sahip.
Netanyahu hükümetinin açıkladığı yargı düzenlemesi, Meclisin çıkardığı kanunları bozma yetkisini Yüksek Mahkemenin elinden almayı içeriyor.
İsrail Başsavcısı Gali Baharav-Miara, hükümetin yargı düzenlemesine karşı itirazlarını yazılı olarak iletmiş, korkularının “güçler ayrılığı, yargının bağımsızlığı ve kişisel hakların korunması”nın bozulması üzerinde toplandığını tabir etmişti. Yasa teklifinin açıklanmasının akabinde her hafta on binlerce İsrailli ülke genelinde Netanyahu hükümetinin yargı düzenlemesine karşı protestolara başlamıştı.
*Bibi, İsrail’de Likud önderi Benyamin Netanyahu için kullanılan bir lakap. Netanyahu’nun bu lakabının kendisine çocukken ailesi tarafından verildiği biliniyor.