Araştırmacılar, birden çok lisan bilmenin ve bunları etkin olarak kullanmanın demansla baş etmede nörolojik bir kalkan misyonu görebileceğini buldular.
Çalışma, davranışsal varyant frontotemporal demans (bvFTD) olarak bilinen üç hastalık tipinden birine odaklandı.
Amerika Pediatri Akademisi’ne nazaran frontotemporal demans, tipik olarak 65 yaşından evvel teşhis edilen bir dizi genç başlangıçlı demans sendromunu söz eder.
Geçen ay ABD’li aksiyon yıldızı Bruce Willis kendisine frontotemporal demans teşhisi konduğunu duyurdu.
İlerleyici nörodejeneratif hastalık, davranış, kişilik, lisan ve hislerden sorumlu beyin bölgelerini tesirler.
Bayan Skeggs, “BvFTD üzere nörodejeneratif sendromlar kelam konusu olduğunda, kültürel olarak çeşitli beşerler, hastalığın daha geç başlangıcına sahip olabilir zira dayanıklılıklarını yahut bilişsel rezervlerini artırabilecek öbür faktörlere sahiptirler” sözlerini kullandı.
Bilişsel rezerv, zihinsel gerileme belirtileri ortaya çıkmadan evvel beynin nörojeneratif hastalığı atlatmasına yardımcı olan bir çeşit nöral kaledir.
Bayan Skeggs, “Kültürel olarak farklı hastalarda, daha yüksek seviyede bilişsel rezerve sahip olma eğilimi var. Çok lisan bilmek, eğitim, karmaşık bir meslekte uzun mühlet çalışmak üzere tüm bu faktörler bir ortaya gelir ve sizi bilişsel gerilemeye karşı bir noktaya kadar daha dirençli hale getirir” açıklamalarında bulundu.
Araştırmacılar, üç kümeye ayrılan 107 kişinin klinik semptomlarını karşılaştırdı.
Bayan Skeggs, “Karşılaştırmalar, İngilizce olmayan bir ana lisanı konuşan kümenin öbür kümelerden kelamlı testlerde daha makûs, lakin kelamlı olmayan testlerde daha âlâ performans gösterdiğini ortaya çıkardı. İngilizce konuşmayan kümedeki zayıf sözel performans muhtemelen mevcut klinik testlerdeki kültürel önyargılardan etkileniyor, bu nedenle düşüş göstermelerinin nedeni aslında düşüşte olmaları olmayabilir” dedi.
Bayan Skeggs ayrıyeten, iki lisan bilen hastaların sevdikleriyle hala İngilizce dışında bir lisanda irtibat kurabildiklerini ve bunun da hastalık kötüleştikçe hastalığı yönlendirmelerine yardımcı olabileceğini keşfetti.
Skeggs, “Hastalık başlamadan evvel İngilizce’yi eksiksiz formda konuşan Vietnamlı bir hastamız vardı, lakin hastalık ilerlediğinde İngilizce yeteneğini büsbütün kaybetmişti ve 50 yılı aşkın bir müddettir İngilizce’yi harika bir biçimde konuşmasına karşın sırf Vietnamca bağlantı kurabiliyordu” dedi.
Teşhis sırasında tercüman bulundurmak üzere alternatifler sunmak için kliniklerin hastanın kültürel geçmişi ve birden çok lisanı konuşma mahareti hakkında bilgi toplamasını tavsiye etti.