Perihan Mağden’in tıpkı isimli yapıtından uyarlanan ‘Biz Kimden Kaçıyorduk Anne?’, Netflix’te birinci dönemiyle yayınlandı. Direktörlüğünü Umut Aral ve Gökçen Usta’nın üstlendiği, senaryosunu Ertan Kurtulan’ın kaleme aldığı dizide başrolleri Melisa Sözen ile Eylül Tumbar canlandırırken, soluk almaksızın geçmişin hayaletlerinden ve acı olaylardan kaçan bir anne kızın duygusal öyküsü işleniyor.
ORMANDA, EN KUYTU KÖŞELERDE VEFATINDAN IRAK YA DA O DENLİ SANARAK
Dizinin konusunu kısaca özetleyelim. Gerçek isimlerini öğrenemediğimiz anne ve bambi, geçersiz kimliklerle dolaşmakta, otel otel gezip göçebe bir ömür sürmektedirler. Dünyanın çabucak her yerinde bulunmuş, lüks otellerde en güzel odalarda kalmışlardır. Konforlarından asla vazgeçmezler. Gittikleri otellerde aylarca kalmakta, yarını düşünmeden dünden kaçmaktadırlar. Düşmanları meçhuldür; imgeler vardır, anılar ve çağrışımlar… Anne siyah bir Mercedes görünce babasını hatırlar. Bu makam arabası ona güçlü ve zalim ailesini, bilhassa eli her yere ulaşan nüfuzlu babasını anımsatır.
Bambi, istenmeyen bir yavrudur. Annesi bile ona birinci yaklaştığında tereddüt etmiş, evladını bırakmayı düşünmüştür. Fakat vakitle birbirine bağlanan anne kız, bir yandan aileden kalan mirası tüketip bir yandan da karşılarına çıkan yeni zorluklara karşı kendilerini savunmaktadırlar. Bir bambinin pençesi yoktur ancak annesi onu muhafazayı bilir. Ortalarındaki bağ dış dünyaya kapalı, yabanıl, yer yer hastalıklıdır. Dayanışmaya girip birbirlerini, sırtlarını yaslayacakları duvar bilen, kimseye güvenmeyen ikili yıllar içinde köşeye sıkışmış, kendi duvarlarına hapsolmuştur. Bankada yaşadıkları talihsizlik sonrası paraları biten anne kız düzgünce çaresiz kalır. Artık gerçek dünyanın gerçek ormanında, hayat savaşının ve kitabın (Bambi öyküsünün) ortasındadırlar.
BAMBİ KORKTUĞU İÇİN Mİ KAÇAR, KAÇTIĞI İÇİN Mİ KORKAR?
Böyle özetledik ve bir savaşın ortasında kalışlarını parasız kalmalarına yorduk ancak bu yargı pek hakikat sayılmaz. Dizi boyunca anne ile bambi en huzurlu günlerinde dahi her ne kadar servetlerinden üzerlerine bir zırh örseler, bir görünmezlik pelerini örtseler de ormanın tehlikelerine maruz kalıyor, kâh meraklı gözlerin kâh arka niyetlilerin maksadına yerleşiyorlar. Otelin parlak döşemesine attıkları her adım tıpkı vakitte bir kolun kırılmasına, bir gazel hışırdamasına sebep oluyor. Yürüdükleri koridorlar, yemek için oturdukları masalar, havuz kenarları, plajlar… Hiçbir yer tekin değil. Havaalanları da dâhil dünya üzerindeki tüm topraklar onlar için bir tehdit ögesi… Anne kız daima kaçıyor ve “tavşan korktuğu için mi kaçar, kaçtığı için mi korkar” ikilemini gündeme getiriyor, tavşan yerine bambiyi yerleştiriyorlar. Elbet somut sebepler var. Hele annenin işlediği cinayetler sonrası haklarında yakalama kararı çıkıyor, peşlerine polis takımları düşüyor lakin kaçış hâli hastalıklı bir dereceye varıyor ve artık hayat biçimine dönüşüyor.
. ‘Biz Kimden Kaçıyorduk Anne?’ bir his dizisi… İsmiyle müsemma her kareye kaçış hissinin hâkim olduğu bir dizi izliyoruz ve anlatı bu tarafıyla başarılı. Anne daima diken üstünde, yavrusunu tüm maddi ve hayali kötülüklerden saklama uğraşında. Bu uğraş yorgunluğu da getirirken annenin yorgunluğu, duygusal yoğunluk tempoya olumsuz yansıyor. Elbet eser bir soruyu öne çıkarıyor ve bu soru da sorgu içermekte lakin dizi vakit zaman cevap vermektense soruyu yineleyerek kendini bir döngüye hapsediyor. Kaçış, anne kızın bir labirentte koştuklarını hissettirdikleri sahnelerde boşa düşerken kahramanlarımız öte yandan geçmişin travmalarını yüklenip daha fazla sendelemeye başlıyorlar. Kapıların sırf intikamlara ve nihayet “babayla hesaplaşma”ya açıldığı, annenin öldürerek rahatlayabildiği adrenalin yüklü bir anlatıda seyircinin yorulması ve bir müddet sonra kaçışı (öyküyü) bırakıp yalnızca seyre dalması da kaçınılmaz. Bu seyrinse vakit zaman sıktığını söylemeli. Çok fazla duyguyoğun sahne çekildiği için tempo yine yükseldiğinde ahenk yakalanamıyor. Aksiyon sahnelerinden sonra uzun uzun hesaplaşma sekansı veyahut anne kız yakınlaşması izlediğimizde akışa ayak uyduramıyoruz. Histe yoğunluk yaşanmasına rağmen bir senkron sorunu mevcut. Dizide mantığa karşıt, çözülmemiş düğümler de var. En değerlisi kaçışın sebeplerini tam manasıyla kavrayamamamız. Geçmişte yaşananlar ruhta hasar açmış; alakalar bozulmuş, annenin çocuğuna yaklaşımını incitmiş, çocuktan bir bambi, anneden bir “canavar” yaratmış. Lakin somut sebepler ortaya çıkana kadar anne kızın neden daima teyakkuzda olduğunu, münzevi bir ömür sürdüğünü kestirmek sıkıntı. Her seferinde polisi atlatmaları da akıl kârı değil. Hele otele baskın yapılan kısım meskenlere şenlik! Lobide saklanan anne kız, birkaç saat sonra taksi çağırıp ayrılıyor. Işıkları açtırıp lobiyi aramamalarını geçelim, polis bir araç bırakmayı akıl edememiş mi? Bütün otellere fotoğrafları gönderilen anne kızın, yakalama kararının ötesinde artık bir ava mevzu olduğu kurallarda en ucuz pansiyonda bile kalmaları mümkün değil. Halbuki cinayet işlemelerine rağmen uzun mühlet kaçabiliyor, otel değiştirebiliyorlar. Yunan adasına kaçmalarına hiç değinmiyorum. Fantastik bir üretimde dahi sırıtabilecek bir kaçış bu. Falezden atlamalar, yüzmeler falan.
‘KUSURSUZ BİR PLATFORM İŞİ’ OLARAK ‘BİZ KİMDEN KAÇIYORDUK ANNE?’
Anlatısındaki meselelere karşı dizi dört dörtlük bir platform işi manzarasında. Bu imgeyi biraz açayım. Öncelikle imal, yayınlandığı platformun “hafta sonunda bitirin” sloganının/kategorisinin hakkını veriyor. Zati cuma günü (24 Mart) erişime açılıp birinci üç günde 19 milyon 410 bin saat izlenmesini öteki türlü açıklayamayız.(i) Ama bu kaptırıverişin sebebi yarattığı heyecan ve meraktan çok hafta içine sarkacak bir hikayesinin olmaması. Diziyi “kaçış nasıl sona erecek” merakımızı yenmek için değil bir an evvel bitsin diye izliyoruz. Kaçan kovalanır hesabı… Seyirci namına bu ruhsal tuzağa çekiliyor, kendimizi finali kovalarken buluyoruz! Kaçış ve onu besleyen hisler o kadar ağır ki bitsin istiyoruz. Nasıl olursa olsun dizi kendini bir biçimde seyrettiriyor. Bu his yoğunluğundan hareketle hikayenin platformlara sızmış tipik televizyon anlatılarından ayrıldığı görülüyor. ‘Biz Kimden Kaçıyorduk Anne?’, kurduğu çatışmalar özelinde incelenmeye bedel çünkü geçmişi ve aktüel sorunları yan yana dizerken birbirine bağlama gereksinimi duymuyor. Bu durumu “eksiklik” biçiminde saptayıp hikayenin seyirciye geçmesi noktasında kahır yarattığını söyleyebiliriz lakin anlatıya katkısı daha fazla denebilir. Geri dönüşleri kararında tutup günümüzde geçen çatışmanın, gündelik çekişmelerin, hayatta kalma uğraşının önüne geçirmiyor. Hikayenin dallanıp budaklanmaması, bir travma tanım edilip etrafında dönülmesi kaçış hissini da güçlendirmiş. Bu ısrarda, sadelikte bir çevrimiçi üslubundan kelam edebiliriz. Alışageldik hikaye akışıyla ilerlemektense klasik anlatıyı taklit eden lakin gelişmeyen bir anlatı sunuyor dizi. Bu şuurlu güdüklük dizinin artısı…
Üçüncüsü dizideki anne kızın kompozisyonuna televizyon ekranlarında sık rastlamıyoruz. Bu dayanışma, dahası yazgı birliği anaakım kanallardan fazla sinemada karşımıza çıkacak tipten. Televizyon anne kızdan dayanılmaz bir dram, bol ağlamalı sızlamalı sahne çıkarırdı. Yeni Kemalettin Tuğcumuz olan Gülseren Buğdaycıoğlu dizilerinde derin süsü verilmiş kof açıklamalar, üstünkörü çekilmiş hikayeler, öykücükler izliyoruz. ‘Biz Kimden Kaçıyorduk Anne?’ bu basitliktense masalsı bir art plana yönelerek fark yaratıyor. Bambi’yi yozlaştırmıyor, kendi gerçekliğiyle kabul ediyor.
. Son olarak dizide yer yer ‘The White Lotus’u andıran sahneler izlediğimizi belirtelim. Dizinin ışığı, rengi, yer değiştirirken his durumunu gözetmesi, kapalı yerlerde zihinlerde iz bırakacak objelere yakın plan girerek onlara bir fonksiyon kazandırması ‘The White Lotus’ havası hissettiriyor. Olağan ‘Biz Kimden Kaçıyorduk Anne?’nin özgün bir kıssası var ve farklı bir noktaya sesleniyor lakin çekim tercihlerinin yanı sıra ruhsal külfetleri, ruhsal hesaplaşmalarıyla da benzeştiğini söyleyelim.
Bu dört destekten hareketle dizinin âlâ bir çevrimiçi üretim olduğunu öne sürebiliriz.
MEKÂNLAR VE OYUNCULUKLAR ÜZERİNE
‘Biz Kimden Kaçıyorduk Anne?’ güzelim Ege kıyılarının dolaşıldığı, bol bol Aydın ve Muğla plakaları gördüğümüz, turistik beldelerin çarşılarında gezip lüks otellerin lobilerinde süzüldüğümüz bir dizi. Kaçış esnasında Kapadokya’ya da uzanılıyor ve havada leyleği değilse de balonları görüyoruz! Polis baskınının gerçekleştiği meşhur Splendid Otel ise Büyükada’da bulunuyor, yeniden birtakım kovalamaca sahnelerinin adada çekildiği anlaşılıyor. Ege’ye Büyükada’nın karışması bir kesim. Ekonomik korkular da gözetilmiştir kesinlikle ancak Ege’de gereğince yer bakılmadı mı sanki? Ya da kolaya kaçılıp ikonik bir otel mi tercih edildi? Doğrusu yalnızca otel değil, adanın çeşitli yerlerinde gezilmiş. Örneğin Âşıklar Doruğu ziyaret ediliyor. Anne kızın bir Yunan adasına da kaçtığını fakat bir mühlet sonra çalışmayı bilmedikleri(!) için babadan kalan son arsayı satmak üzere geri döndüklerini not edip yer faslını kapatalım.
Gelelim oyunculuklara. İki başrol ekseninde 7 kısım dizi çekmek, hele drama yönetim etmek oldukça zorlayıcı. Tok, düşmeyen performanslara muhtaçlık duyuluyor. Melisa Sözen bu rol için yaratılmış üzere. Put kadar soğuk, olaylar karşısında serinkanlı. Çok âlâ odaklanıyor. Kaçacaksa kaçıyor, intikam alacaksa alıyor. Buna rağmen kızıyla girdiği bağlantıda ve geçmişle yüzleşmede yani sıcak hislere geçişte biraz yavaş kalmış. Aksiyon ile duyguyoğun sahneler ortasındaki iletişimsizlik Sözen’in oyunculuğuna da yansımış. Nedir ki bu durum karakterine bağlı değerlendirilip sahiciliğini yitirdiği dokunuşlar hayatın yabancılaştırdığı karakterine yorulabilir. Sözen genel manada güçlü bir performans sergilemiş.
Eylül Tumbar ise dizinin sürprizlerden. Evvelden Ses mecmuası ünlü edermiş, bu iş aşikâr ki artık Netflix’e devroldu. Kendi yüzlerini çıkarıyor platform. Tumbar’ın birinci kamera önü tecrübesi olduğunu öğrendik. Enteresan bir yüzü var. Afra Saraçoğlu ile Seda Bakan ortasında gidip gelen bir imajdan kelam edebiliriz. Kesin olan şey ise suçsuz çizilmesi. Hedef bu… Bambi diyorlar ona. Anne, tabiatı prestijiyle kızının etrafına etten duvar örüyor, her türlü tehdidi bertaraf ediyor. Evladı için bir işe girip çalışmak dışında yapamayacağı şey yok. Tumbar ise “bambi”de korunmaya muhtaç; hani biraz da el üstünde tutulmuş, inançlı bir yaşama duyduğu o hasreti başka tutarsak şımartılmış bir çizgide… Ondan beklenense bu sadeliği vermesi. Annesi tarafından çocuksulaştırıldığı için çocuk üzere görünmesi ve o denli duyması, o ölçüde reaksiyonlar vermesi dilek ediliyor. Bu istikametiyle sürprizlere kapalı bir oyunculuk düşmüş hissesine. Alışılmış tembellik ediyor Tumbar, role manzarası dışında pek bir şey katmıyor. Tekrar de gelecek vadetmediğini söyleyemeyiz. Tumbar’ın çok sorgulanan bir yüzü var ve bu sorunun sebebi salt kimi oyuncuları hatırlatması veya kimi hisleri referans vermesi değil “kendiliğinden” bir tanımlanamayış bu. Kategorize etmesi güç. Çevrimiçi platformlar bu cins oyuncuları öne çıkarıyor, durağan sahneleri yüz çizgileriyle bir şeyler anımsatan oyuncularla doldurup âdeta bir fotoğraf standı üzere değerlendiriyorlar.
. **
‘Biz Kimden Kaçıyorduk Anne?’ye dair kelamı noktalarken ruhsal art planda “kaçılan ve korkulan”ın kimi imgelerde belirmesine hatta maddi kanıtlarla de desteklenmesine rağmen bir gizem perdesinin hiç kalkmadığını vurgulamalıyız. Baba gölgesini polis çakarlarının aydınlattığı, geçmişin berbat anne gücüne günümüzde kem gözlerin eşlik ettiği dizide temel sorunun karşılığını alamıyor, koşmaktan başımızı kaldırıp bir an olsun soluklanamıyoruz. Üstelik sorunun yanıtsız kalması bir yana üretim da anne bambinin geçiştirmeleriyle finale uzanıyor. Finale kadar gelenler, o milyon saatlere ortak olanlar için dizinin lisanından söyleyelim: Bir dakika bambi, otelde izlersin!
[i] https://www.gazeteduvar.com.tr/biz-kimden-kaciyorduk-anne-izle-galeri-1610674