Demagoji tarifi kolay bir sözcüktür. Hakikat üzere görünen fakat özünde yanlış olan sözler için kullanırız bu tarifi. Günlük hayatta, insanlararası bağlantılarda bilmeden de olsa kullananımız çoktur. O anda çok işe fayda zira. Ruhsal üstünlük sağlamada da üstüne yoktur nitekim de.
Bir siyasetçi tavrı
Demagojiye en sık başvuranların siyasetçiler olduğunu söylemeye gerek yok. Zira onların da epey işine fayda. İnsan konuşan bir varlık olmaya devam ettikçe, siyasetçinin de birinci işi seçilmek, ikinci işi ise tekrar seçilmek hayli demagoji de varlığını sürdürecek elbette. Asla bitmez.
Bana sorarsanız bizde bunun ustası Süleyman Demirel’di. Onun “dün dündür bugün bugündür” kelamları demagojinin en süper örneklerindendir örneğin. Bu cümle elbette vakit kavramında bir “doğru”yu tabir eder lakin toplumsal hayattaki “süreklilik”i görmezden geldiği için düpedüz palavradır özünde. Yani hayatın sürekliliği bakımından “dün dün değildir, bugün de bugün değildir” birden fazla vakit.
Biz Süleyman Demirel’in ağzından duymuştuk ancak daha evvel öbürleri da herhalde sarfetmiştir bu cümleyi. Bu türlü bir cümlenin kurulması için çok yüksek bir zekaya gerek yoktur zira. Dün’ün hesabını veremeyen ya da vermek üzere bir fazileti olmayan, her güne farklı bir kimlikle ahenk sağlama hünerine sahip herkes söyleyebilir bunu. “Dün dündür bugün bugündür” tabiri “fikir disiplini” olmayan herkesin lisanına pek uygundur.
Recep beyefendi de söyledi
Demirel’den yıllar sonra, geçtiğimiz günlerde Recep Tayyip Erdoğan da kendisine sorulan bir soruya cevap verirken kullandı bu cümleyi: “Dün dündür bugün bugündür”. Bunu Erdoğan’dan duymak son derece tuhaf alışılmış. Zira tüm siyaset ideolojisini, yarına dönük projelerini “dün”e dayandıran biri o. “Dün”den besleniyor zira. Dünün toplum nizamını, dünün ahlakını, dünün kurumlarını savunuyor. Sorudan kaçmak için söylediği “dün dündür bugün bügündür” sözünü duyan aykırıları, Erdoğan’ın savunduğu “dünün” toplum tertibine karşı çıkarlarken “dün dündür bugün bugündür” derlerse ne yapacağı merak bahsidir.
Demagojiye başvuran “sonrasını” düşünme gereksinimini duymaz çoğunlukla. Zira amaç “günü” ya da “anı” kurtarmak. Hasebiyle Erdoğan’a “dünün dünde kaldığına inanıyorsan, neden hala dünü dayatıyorsun bugüne?” demenin bir manası da yok.
Erdoğan’ın “dün”ü
Bir insan neden “dün dündür bugün bugündür” deme gereksinimini duyar ki? Dünden bugüne taşıyacağı bir şey yok demektir bu öncelikle. Halbuki Erdoğan koca topluma “dünden” bir şeyler taşıma argümanında yıllardır. Demek ki “dün”den getireceği hiç bir şey yok aslında. Geleceğe ait planı, projesi olan “dün”den kurtulmaya bakar. “Düne” bağlı biri olarak Erdoğan’ın kurtulmak istediği “dün” hangisidir sanki?
Öylesine söylenmiş bir cümleden bu sonuç çıkar mı diye sorulursa söyleyeyim. Bu “öylesine” bir cümle değildir. Bu bir hayat ideolojisinin tabir eder. Öylesine de söylense, madem söylendi, söyleyen, “dünde kaldığını” söylediği dünü dayatmayacak kimseye.
Siyasette belirlemeye başladığı periyotlarında Erdoğan “biz yeniyiz, eskiyi” reddediyoruz” dediğinde aslında reddettikleri gereğince “dün” yanlısı olmayanlardı. Çok sayıda şaşkın yanılgıya düşüp Erdoğan’a “yenilikçi” dediler bu yüzden. Az rastlanılır bir garipliktir bu ancak biz “rastladık” işte milletçe.
“Siyasetin kendine has bir ahlakı vardır” diyen her kimse, “siyasetin ahlakı yoktur” diyemediği için söylemiştir bu vecizeyi muhtemelen. 12 Eylül’ün askeri mahkemelerinin adalet dağıtamayacağına inananlar, “askeri müzik ne kadar müzikse, askeri adalet de o kadar adalettir” derlerdi. “Siyasetin kendine has ahlakı” denince daima bu mükemmel tespit gelir aklıma. Genel ahlaka zıt düştüğüne çok şahit olduk “siyasetin ahlakı”nın.
Durumu ya da anı kurtarmak için değil de tahminen de fikirlerinde değişiklik olduğu için söylemiş olamaz mı o cümleyi Erdoğan? İngilizce’de bu tıp fikir değişikliklerine, her çeşitten ani geri adım atmalara “flip-flop” denir. İngiliz argosunda manası daha nettir: “Takla atmak”.
“Dün”le yola çıkmışsan her sıkıştığında “dün dündür bugün bugündür” demeyeceksin. Dün’den yani 24 saat öncesinden sonraki sabaha tıpkı kalan prensiplerin olacak. Değişmeyen, dengeli, prensipli, yalpalamayan kişi olursun o vakit.
Tersini yaparsan?
Yaptığının isminin ne olduğunu söylemiş işte İngiliz: Flip-flop