Elsa Maishman | BBC News
Bir küme uzman “bütün vakitlerin en âlâ filmi” unvanını birinci defa bir bayan direktörün yapıtına verdi.
Britanya Sinematek Enstitüsü’nün Sight and Sound mecmuasının on yılda bir sinema eleştirmenleri ve uzmanları ortasında yaptığı beyaz perdenin en düzgünleri yoklamasında, bütün vakitlerin en düzgün sineması seçilen “Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles” 1975 yılında direktör Chantal Akerman tarafından çekilmişti.
Bu yoklama ile belirlenen bütün vakitlerin en uygun sineması değerlendirmesinde şimdiye kadar birinci 10’a bayan yönetmence çekilmiş bir sinema hiç girmemişti.
Hatta unvan kırk yıldır daima Orson Welles’in “Ciziten Kane” (Yurttaş Kane) sinemasına veriliyordu.
2012 yılındaki son değerlendirmede ise Alfred Hitchcock’un Vertigo sineması birinci seçilmişti.
1975’te gösterime giren Jeanne Dielman, geçinebilmek için seks işçiliğine yönelen, lakin bir müşterisini öldüren bir bayanın öyküsünü anlatıyor. Sinema neredeyse üç buçuk saat sürüyor.
Daha evvel bu unvanı alan yapıtların bilakis sinema eleştirmenleri etrafı dışında pek ismi duyulmamış olan sinema olan Jeanne Dielman için “çığır açan bir feminist film” denildi.
Filmin Belçikalı imalcisi Chantal Akerman 2015 yılında 65 yaşında hayıtını kaybetmişti.
- DERGİ – Dünya sinemasının en uygun 100 filmi
- DERGİ – 21. yüzyılın en âlâ 25 filmi
Chantal Akerman’ın 2004 yılında çekilmiş bir fotoğrafı
ight and Sound değerlendirmesine katılan uzmanlardan sinema eleştirmeni-sinema muharriri Lillian Crawford, Jeanne Dielman’ın feminist sinema açısından “temel metinler” adasında olduğunu söylüyor.
“Jeanne Dielman sinemaya giden birine ‘Bu sineması kesinlikle görmelisin’ diyeceğim bir sinema değil. Ama akademik manada ve sinema hakkında düşündürmek, insanları daha fazla deneysel sinema izlemeye teşvik etmek manasında, ve feminist sinema tarihi açısından, bu sinema katiyetle bir ‘temel metin’ niteliğinde” diyor.
Britanya Sinematek Enstitüsü için bir makale yazan, Londra’daki Birkbeck Koleji sinema kısmı öğretim üyesi Profesör Laura Mulvey de, bu sefer bütün vakitlerin en âlâ sineması unvanının bu sinemaya verilmesini “ani bir uyanış” diye niteledi. “Artık hiç bir şey tıpkı olmayacak” diye yazdı.
Britanya Sinematek Enstitüsü’nin Sight and Sound mecmuası, bütün vakitlerin en âlâ sineması değerlendirmesini 1952 yılından bu yana her on yılda bir yapıyor.
Geçmişte bu unvan için görüşü alınan uzmanların, ve açıklanan 100 en uygun sinema listelerinin gereğince geniş bir yelpazeyi yansıtmadığı tenkitleri sıkça geliyordu.
Yıllar geçtikçe danışılan uzmanların sayısı ve art planlarındaki çeşitlilik de genişledi ve bu listelere de yansımaya başladı.
2012 yılında, on yıl evvelki değerlendirmede Jeanne Dielman, en âlâ yüz sinema listesine giren iki bayan direktör sinemasından biri olmuştu. Başkası ise Djibril Diop Mambety’nin çektiği Touki Bouki idi.
Bu yıl birinciliğin Jeanne Dielman’a verildiği listede ikinciliği 2012’nin kazananı Vertigo, üçüncülüğü de geçmişte dört sefer üst üste bu unvanı almış olan Vatandaş Keane aldı.
Bütün vakitlerin en âlâ sinemaları listesinde dördüncülük Yasujiro Ozu’nun yönettiği Tokyo Story’ye (Tokyo Hikayesi), beşincilik ise Wong Kar Wai’nin In the Mood for Love’ına (Az Zamanı) verildi.