CHP’nin insan haklarından sorumlu Genel Lider Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca, cezaevlerinde yaşanan sıhhat ve ömür hakkı ihlallerine karşı gerekli tedbirlerin alınması hedefiyle TBMM’de araştırma komitesi kurulmasını önerdi. Karaca, ağır hasta tutukluların tahliye taleplerinin dikkate alınması için Adalet Bakanlığı’nın harekete geçmesi gerektiğini söyledi.
CHP Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca, cezaevlerinde yaşanan sıhhate erişim mahzurları, sıhhat ve hayat hakkı ihlallerine karşı gerekli tedbirlerin alınması maksadıyla Meclis’te kurul kurulması için araştırma önergesi hazırladı.
ÖNERGE MECLİS’E SUNULDU
Karaca ve CHP’li öbür milletvekillerinin imzasıyla TBMM’ye sunulan önergede şunlar kaydedildi:
“Koronavirüs pandemisi ile birlikte cezaevlerinin kapasitesi konusu önemli manada gündeme gelmiş, yapılan infaz düzenlemeleri ile ceza infaz kurumlarında (CİK) oluşabilecek sıhhat hakkı ihlallerinin önüne geçilebilmesi amaçlanmıştır. Buna karşın Avrupa Kurulu’nun raporlarına yansıyacak düzeyde kalabalık olan Türkiye’deki ceza infaz kurumları, gün geçtikçe kapasitelerinin daha çok üstüne çıkmakta ve münasebetiyle tutuklu/hükümlülerin sıhhat ve önemli durumlarda hayat haklarının ihlaline yol açabilmektedir.
Sağlık hizmetlerinin fiyatsız sağlanması ve yasal statüleri fark etmeksizin herkese bu hizmetin ayrımcılık yapmadan sunulması gerekmektedir. Hayat hakkı, en temel haktır. Sıhhat hakkı ise ömür hakkına bağlı olan en değerli haklardandır.
CİK’lerde kâfi sayıda doktor/sağlık işçisi bulunmaması, sıhhat problemlerinin teşhis ve tedavisinde gecikmelerin kalıcı hasarlara yol açabilmesi, sıhhat meseleleri yaşayan hükümlü yahut tutukluların sıhhate erişini mahzurlarıyla müsabakası, hastane sevklerinde yaşanan zorluklar, geciken randevular, kelepçeli muayene konusundaki uygulamalar, bir cezaevinden bir öbür cezaevine değişen birtakım önlemler, farklı ceza ve tevkif meskenlerinden ulaşan mektuplarda gündeme getirilmektedir. Yönetimin keyfiyetine bağlı birtakım düzenlemelerin hak ihlallerine sebep olduğunu belirten hapishanedeki tutuklu/hükümlüler, sıkıntılarının kamuoyu gündemine getirilmesini, heyetlerin yerinde inceleme yapmasını, TBMM çatısı altında kurul oluşturularak hak ihlallerinin araştırılmasını talep etmektedirler.
Tedavi ve sıhhat hakkı, hapishanelerde tutuklu/hükümlüleri de kapsayacak formda, 2015 tarihli Mahpuslara Muameleye Dair Birleşmiş Milletler Minimum Standart Kuralları (Nelson Mandela Kuralları), 1982 tarihli ‘BM Tıbbi Etik İlkeler’, 1988 tarihli ‘BM Rastgele Biçimde Alıkonulan yahut Hapsedilen Bireylerin Korunması için Prensipler Manzumesi’, 1990 tarihli ‘Mahpusların Islahı için Temel İlkeler’ ve 1990 tarihli ‘Özgürlüğünden Mahrum Bırakılmış Çocukların Korunmasına ait Birleşmiş Milletler Kuralları’ ile teminat altına alınmıştır. Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi Avrupa Cezaevi Kuralları hakkında (2006) 2 No’lu Tavsiye Kararı’nın 40 unsurunda tutuklu/hükümlülerin, yasal statülerine bakılmaksızın kapatılmamış bireylerle eşit standartta sıhhat hakkına erişim imkanının sağlanmasının gerekliliğinden bahsetmiştir.
“HASTA TUTUKLULARIN VE YAKINLARININ TAHLİYE TALEPLERİ…”
Lozan üniversitesi tarafından Avrupa Kurulu için yürütülen SPACE 1 projesi kapsamında hazırlanan Annual Penal Statistics on Prison Populations for 2020 ismi ile 08.04.2021 günü yayınlanan rapordaki istatistiklere nazaran; Türkiye’nin genel cezaevi kapasitesi 233 bin 194 kişi olup, cezaevinde bulunan kişi sayısı 297 bin 19’dur. Kişi sayısı olarak Rusya’nın akabinde ikinci sırada olan Türkiye, cezaevinde bulunan kişi sayısının nüfusa oranında ise birinci sıradadır. Pandemi periyodu ile birlikte cezaevlerinin kalabalığı, hijyen tedbirleri, istikrarlı ve kâfi beslenme, destekleyici vitamin gibisi destekler ve bağışıklığın güçlendirilmesi üzere mevzular tekrar gündeme gelmiştir. Her ne kadar infaz düzenlemesi ile birlikte kişi sayısının azaltılması amaçlansa da koronavirüsün yayılmasının önüne geçmemiş ve cezaevlerinde buna bağlı vefatlar yaşanmıştır. Ayrıyeten ruhsal tedavilerin yetersizliği yahut ruhsal olarak rahatsız olan birinin tespiti açısından da gerekli tedbirler alınmadığı için intihar olayları 2021 yılında da yaşanmaya devam etmiştir. Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği’nin bilgilerine nazaran; 2021 yılı içerisinde CİK’te bulunan tutuklu ve mahkumların 11’i intihar, 20’si sıhhat sebepleri nedeniyle hayatını kaybederken 4’ünün ömür hakkı ihlali ise ‘şüpheli yahut bilinmeyen sebepler’ olarak kayda geçmiştir. İnsan Hakları Derneği’nin 01.04.2021 tarihli açıklamasına nazaran; yaklaşık 300 bin tutuklu mahkumdan, 604’ü ağır olmak üzere bin 605’inin sıhhat sorunu vardır. Geri dönüşü olmayan hasarlar yaşayan hasta tutukluların ve yakınlarının tahliye taleplerinin hak temelli yaklaşımlarla kıymetlendirilmesi gerekmektedir.
Yukarıda açıklanan sebepler ile sıhhat hakkı ihlalleri başta olmak üzere hayat hakkı ihlallerinin önlenmesi doğrultusunda; sıhhat problemlerinin tespiti ve tedavilerin süratle uygulanabilmesi için cezaevlerinde alınacak tedbirlerin belirlenebilmesi, fizyolojik/psikolojik rahatsızlıkları olduğu gerekçesiyle tahliye taleplerinin değerlendirilebilmesi için bireylerin hastalık teşhisinin yapılabilmesi, hastalığı olanların gerekli tedaviyi alması, intihara meyilli olduğu tespit edilenlere yapılması gerekenlerin tespit edilebilmesi, bulaşıcı hastalıkların cezaevlerinde yayılmasının ve sıhhati tehdit etmesinin önüne geçilebilmesi maksadıyla hijyen, beslenme, havalandırma, ısınma vb. sorun alanlarının her cezaevi için başka farklı tespitinin yapılarak alınabilecek tedbirlerin belirlenebilmesi ve bu doğrultuda ceza infaz kurumları başta olmak üzere kurumların kapasitelerinin artırılması için gerekli çalışmaların yapılması; temelde hükümlü ve tutukluların sıhhat hakkına erişimlerinin sağlanması ve ömür haklarının ihlal edilmemesi için gerekli çalışmaların yapılması ve bu bahislerde gerekli olan mevzuat değişikliklerinin yapılması gayesiyle Anayasa’nın 98., TBMM İçtüzüğü’nün104. ve 105. hususlarına nazaran Meclis araştırması açılmasını arz ve teklif ederiz.”