TBMM Zelzele Araştırma Komisyonu’nun hazırladığı raporda, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılarda yaşanan yönetimsel düşünceler nedeniyle, zelzele bölgesinde görevlendirilen valilerin o bölgeyi uygun bilen şahıslar ortasından seçilmesi önerildi.
Kentsel dönüşümde kredi ve faiz takviyesinin sağlanmasına dikkat çekilen raporda, belediyelerin bütçelerinin yüzde 10 ile emlak vergilerinin belirli oranını kentsel dönüşüm projeleri için ayırmaları istendi.
Raporda, belirli bölgelerde metro, park üzere kamu projeleri sebebiyle paha artışı meydana gelmesi halinde bunun üzerinden hisse alınarak kentsel dönüşüm finansmanında kullanılabileceği vurgulandı.
GÜÇLENDİRME TEŞVİK EDİLMELİ
TBMM’nin zelzele raporunda şu tespit ve teklifler yer verildi:
Kentsel dönüşüm uygulamalarında ısınma/soğuma maliyetini azaltan, güç verimliliğini arttıran yerler tercih edilmeli.
Kentsel dönüşümde güçlendirme seçeneği teşvik edilmeli. Uygulama ve finansman boyutlarında alternatifli seçenekler oluşturularak güçlendirmenin önü açılmalı. Güçlendirmenin teşvik edilmesi için güçlendirme kredilerinin ölçüsü ve vadesi arttırılarak bu kredilere sağlanan faiz takviyesi oranı yükseltilmeli.
RANT ARTIŞI DÖNÜŞÜME
Dünyada kullanılan Vergi Artışına Dayalı Finansman Sistemi (Tax Increment Financing-TIF) kentsel dönüşüme kaynak sağlamaya yönelik alternatif sistemler ortasında değerlendirilmeli. Bu finansman yolu ile bir bölgede altyapı projelerinin (metro, hafif raylı sistem vb.) yanı sıra üstyapı (park, rekreasyon) ve gibisi kamu projeleri sebebiyle kıymet artışı meydana gelmesi durumunda hesaplanacak kıymet artışı üzerinden hisse alınarak kentsel dönüşümün finansmanında kullanılması sağlanmalı.
İmar planı değişikliği sonucunda paha artış hissesi olarak tahsil edilen gelirlerden belediyelere aktarılan meblağlar kentsel dönüşüm projelerinde kullanılmalı.
Depremde yıkılan yahut ağır hasarlı olup yıkım kararı alınan konutlar için natürel afet sigortası poliçesine sahip hak sahiplerinin iade alacakları teminat fiyatlarının, hak sahibinin konut borçlanmasına mahsup edilmesi sağlanmalı.
DASK GENİŞLETİLSİN
Tabii afet sigortasının kapsamı genişletilerek öteki olağan afetler eklenmeli; kırsal kısımdaki konutlar ile tamamı ticari ve sanayi amaçlı kullanılan yapılar dâhil edilmeli ve elektrik, su aboneliği üzere DASK poliçesi gerektiren iş ve süreçler çeşitlendirilerek natürel afet sigortası ülke geneline yaygınlaştırılmalı.
DÖNÜŞÜM PROJELERİ İNANÇLI ALANLARA TAŞINMALI
Jeolojik ve jeoteknik araştırmalarla hudutları ve etki alanları belirlenen canlı fay deformasyon ve sakınım zonlarında, dere yataklarında, faal ve önlenmesi teknik olarak mümkün görülmeyen heyelan, kaya düşmesi alanlarında, tıbbi jeolojik maruziyet alanlarında, obruk ve oturma ve çökme riski bulunan alanlarda, etkin volkanik tehlike riski bulunan alanlarda, tsunami riskli yüksek alanlarda, havza asıllı taşkın idare planlarında hudutları belirlenen sel ve taşkın alanlarında bina ve bina çeşidi yapıların yapılmasına sınırlama getirilmeli ve bu alanlardaki binalar dönüşüm projeleri ile öncelikli olarak inançlı alanlara taşınmalı.
KOLON KESMEYE AĞIR CEZA
Deprem riskleri yüksek alanlarda şurası yerleşimlerde bina çeşidi yapıların yer katlarının dükkân, market, oto galeri vb. gayelerde ticari kullanım şartları düzenlenmeli; kullanım alanının genişletilmesi için duvar yıkılması, kolon kesilmesi vb. teşebbüslere ağır idari ve cezai yaptırımlar getirilmeli.
DEPREME DAYANIKLILIK TAPUDA YER ALSIN
Binaların sarsıntıya dayanıklılık dokümanları tapuda yer almalı, konut alım satım ve kiralama süreçlerinde konut sahiplerinin bu dokümanları beyan etmesi zorunlu hale getirilmeli.
Afet bölgelerinde, mahalle bazında muhtarlıklarda yahut gibisi yerlerde küçük depolarda alet edevat depolanmalı.
BÖLGEYİ BİLEN VALİLER GÖREVLENDİRİLSİN
Deprem bölgelerine koordinatör olarak vazifelendirilen Valilerin bölgeyi bilmesinin değerli olduğu tespit edilmiştir. Sarsıntı bölgelerine koordinatör olarak vazifelendirilen valiler, daha evvel o bölgede valilik yapmış ve bölgeyi bilen şahıslardan seçilmeli.
Toplumda sarsıntı ve başka afetlere yönelik şuur ve farkındalığın kâfi düzeyde olmadığı görülmektedir. Sarsıntıya hazırlık, sarsıntı anında yapılacaklar, alınacak önlemler ve mümkün riskler hakkında toplumda farkındalık yaratacak kamu spotları ve öbür bilgilendirici faaliyetler artırılmalı, tanınan dizi yahut programlara zelzele hakkında kamu spotu yerleştirilmeli.