Olağanüstü Hal (OHAL) Kapsamında Yerleşme ve Yapılaşmaya Ait Cumhurbaşkanı Kararnamesi bugünkü Resmi Gazete’de yayınlandı. Kararname ile OHAL kapsamında olan Kahramanmaraş, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya ve Hatay’da yerleşme ve yapılaşmaya ait tarz ve temeller belirlendi.
Kararname ile getirilen düzenlemeler şöyle:
İskan alanları Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca resen belirlenerek ilgili kurumlara bildirilecek: Genel hayata tesirli afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, afetten etkilenenlerin süreksiz yahut kesin iskan alanları, fay sınırına arası, yerin elverişliliği, yerleşim merkezine yakınlığı üzere kriterler gözetilerek, Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı’nın (AFAD) yeni yerleşim yerlerinin tespitine ait vazife ve yetkileri gizli kalmak kaydıyla Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca resen belirlenerek ilgili kurumlara bildirilecek.
Bu belirleme yapılırken gereklilik bulunması halinde, 4342 sayılı Mera Kanunu ile 6831 sayılı Orman Kanunu’nun ek 16’ncı hususunda belirtilen alanların bulunması halinde, bu alanın iki katından az olmamak üzere Hazine taşınmazı, orman tesis edilmek üzere Orman Genel Müdürlüğü’ne tahsis edilecek.
Plan ve parselasyon süreçlerinde askı, ilan, itirazlara ait kararlar uygulanmayacak: Genel hayata tesirli afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, dava süreci devam edenler ile mutlaklaşan, lakin şimdi tapuya tescil edilmemiş olanlar hariç olmak üzere, tespit dışı bırakılan yerlerin Kadastro Kanunu’nun 22’nci unsuru kapsamında Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın talebine istinaden ilgili kurumların görüşleri alınmaksızın bu kararnamenin emeli doğrultusunda Hazine ismine idari yoldan tescili yapılacak.
Köy yerleşme alanları dahil, belirlenen kesin iskan alanlarında ve mevcut kentsel alanlarda, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca onaylanacak plan ve imar uygulamaları beklenmeksizin, jeolojik etüt raporu ve yer etüt raporu doğrultusunda Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca onaylanacak vaziyet planına ve düzenlenecek yapı ruhsatına nazaran uygulama yapılacak.
Bu alanlarda Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca onaylanan plan ve parselasyon planlarında, İmar Kanunu’nun plan ve parselasyon ile ilgili süreçlerindeki askı, ilan, itirazlara ait kararları uygulanmayacak. Bu alanlarda taşınmaz mülkiyeti yahut imar hakları kısmen yahut büsbütün diğer bir alana aktarılabilecek. Bu haklar, takas ve trampa süreçlerine mevzu edilebilecek.
İşlemler için fiyat alınmayacak: Plan, parselasyon, yapı ruhsatı, taşınmaz mülkiyeti yahut imar haklarının aktarılması, takas ve trampa süreçleri ve bu süreçler nedeniyle düzenlenen kağıtlar damga vergisi, fotoğraf harç ve harcamalara katılma hisselerinden müstesna olacak. Bu süreçler nedeniyle fiyat, döner sermaye fiyatı ve rastgele bir isim altında bedel alınmayacak.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca belirlenen süreksiz yahut kesin iskan alanlarında, Mera Kanunu yeterince verilen müsaadeler, Orman Kanunu yeterince verilen müsaadeler, Orman Genel Müdürlüğü tarafından Devlet İhale Kanunu yeterince kiraya verilen mesire yerleri, orman parkları ve taşınmazlara ait kiralama kontratları ile Mera Kanunu kapsamında tahsis gayesi değişikliği gerçekleştirilen lakin tapuda şimdi Hazine ismine tescil edilmeyen alanların tahsis hedefi değişiklikleri, Turizmi Teşvik Kanunu’nun 8’inci unsuru kapsamında verilen tahsis alanları ilgisine nazaran resen iptal edilmiş yahut feshedilmiş sayılacak.
Maden Kanunu’nun 30’uncu unsurunun üçüncü fıkrası kapsamında düzenlenen orta ve uç eser üretme koşullu ihalelere ait ruhsatlar hariç olmak üzere Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca belirlenen süreksiz yahut kesin iskan alanlarına denk gelen maden ruhsat alanlarının girişimli kısmı; Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın kararı ile karar tarihinden itibaren maden ruhsat alanından resen taksir edilmiş sayılacak.
Geçici yahut kesin iskan alanının ruhsatın tamamını kapsaması halinde ise Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın kararı ile karar tarihinden itibaren maden ruhsatı resen iptal edilmiş sayılacak. Birinci fıkrada belirtilen alanlarda, kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin taşınmazlardan uygulamaya dahil edilecek olanlar ile özel mülkiyete tabi öteki bütün taşınmazlar için Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, ilgisine nazaran zaman yahut ivedi kamulaştırma kararı alınabilecek.
Kamulaştırma süreçleri Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yahut Toplu Konut Yönetimi Başkanlığı (TOKİ) tarafından yürütülecek. Kamulaştırılan taşınmazlar Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yahut TOKİ’nin talebine istinaden Hazine ismine tescil olunacak.
Tescil ve terkin süreci sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeniyle vergi münasebeti aranmayacak. Lakin tapu dairesi, durumu ilgili vergi dairesine bildirecek. Tescilden sonra bu alanlarda inşa faaliyetlerine başlanabilecek. Hazine ismine tescil edilen taşınmazlar için değer takdiri, tescil tarihinden itibaren en geç bir ay içinde Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca yetkilendirilmiş lisanslı gayrimenkul değerleme kuruluşları tarafından yapılacak.
Belirlenen kıymet; Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yahut TOKİ tarafından asliye hukuk mahkemesine sunulacak ve bu bedel, tescilinden evvelki tapuda kayıtlı taşınmaz maliklerine ödenmek üzere mahkemece belirlenen bankaya yatırılacak. Yatırılan bedel, üçer aylık vadeli hesaba dönüştürülerek nemalandırılacak ve hak sahibine varsa nemalarıyla birlikte ödenecek. Bedelin yatırıldığına ait karar, mahkemece taşınmaz maliklerine bildiri edilecek.
Tapu kaydında yer alan haklar ile tüm şerhler taşınmazın bedeli üzerinde devam edecek: Taşınmazın tescilinden evvelki tapu kaydında yer alan önlem, kamulaştırma, ipotek, ihtiyati haciz, haciz ve intifa hakkı üzere haklar ile yasaklayıcı ve kısıtlayıcı tüm şerhler, taşınmazın bedeli üzerinde devam edecek; tapu kaydındaki haklar ve şerhler Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yahut TOKİ’nin talebi üzerine tapu müdürlüğünce resen terkin edilecek ve durum hak sahibine bildiri edilecek.
Bedelin yatırılmasından sonra, bu bedel üzerinden yapılacak uzlaşma görüşmelerinde mutabakat sağlanamaması halinde, Kamulaştırma Kanunu’nun bedel tespiti ve tescili davalarına yönelik kararlarından, bedel belirlenmesine ve ödenmesine ait kararları uygulanacak. Bu fıkra kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin taşınmazlardan bölüm alınacak olanlar resen Hazine ismine tescil edilecek. Taşınmazın bedeli, tescil sürecinden itibaren 60 gün içinde Kamulaştırma Kanunu’nun 30’uncu unsuru kararlarına nazaran belirlenecek. Bu fıkrada karar bulunmayan hallerde Kamulaştırma Kanunu kararları uygulanacak.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, altyapı ve üstyapı dahil her türlü inşaat yapmaya yahut yaptırmaya, arsa hisselerini belirlemeye, cins değişikliği yapmaya, kat irtifakı, kat mülkiyeti kurmaya yetkili olacak. Bu uygulamalar Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın bağlı, ilgili ve bağlı kurum, kuruluş ve bunların iştirakleriyle Kamu İhale Kanunu’na tabi yönetimler ile iş birliği içinde yapılabilecek. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bu kapsamda belirtilen iş ve süreçlere ait olarak bağlı, ilgili ve alakalı kurum, kuruluş ve bunların iştirakleri ile TOKİ’ye yetki zamanına ve bu iş ve süreçlerden hangilerinin TOKİ ve başka kurum, kuruluş ve bunların iştirakleri tarafından yapılacağını belirlemeye yetkili olacak.
AFAD, Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ve bakanlığın bağlı, ilgili ve alakalı kurum, kuruluşları ve bunların iştiraklerine, bu husus kapsamında akdedilecek protokoller çerçevesinde konut, iş yeri ve altyapı tesisleri ile bunlar için gerekli her çeşit ve ölçekte harita, etüt, proje, imar planı, parselasyon üzere mühendislik hizmetleri yaptırabilecek ya da hak sahibi olanlara verilmek üzere yapılan konut yahut iş yerleri bu yönetimlerden satın alınabilecek.
Yapım işleri ve altyapı ile ilgili her türlü süreçten katılma hissesi ve teknik altyapı bedeli alınmayacak: Bu kapsamda AFAD tarafından, Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ve bakanlığın bağlı, ilgili ve alakalı kurum, kuruluşları ve bunların iştiraklerine kaynak transferi yapılabilecek. Yapılacak iş ve süreçler hakkında Kamu İhale Kanunu’nun yaklaşık maliyet tespitine ait yöntemleri ile avan proje yapılmak kaydıyla 62’nci unsurunun birinci fıkrasının (c) bendi kararları uygulanmayacak. İmal işleri ve altyapı ile ilgili her türlü süreçten katılma hissesi ve teknik altyapı bedeli alınmayacak.
Yabancı kişi, kurum ve kuruluşlar konut ve iş yeri yaptırabilecek: Yerli yahut yabancı bireyler, kurumlar ve kuruluşlar, zelzele bölgesindeki konut ve iş yeri gereksinimini karşılamak ve Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na hibe edilmek üzere, bakanlıkça gösterilecek yerlerde ve bakanlıkça belirlenecek tip projelere uygun konut ve iş yeri yapabilecek yahut yaptırabilecek. Bu kapsamda bakanlığa hibe edilen konut ve iş yerleri, hak sahiplerine verilmek üzere AFAD’a devredilecek.
Bu alanlarda doğal gaz, elektrik, su, atık su ve arıtma tesisleri ile atık sürece tesisleri, bağlantı ve öteki her türlü altyapı yatırımları, üstyapı imalatları tamamlanıncaya kadar ilgili kurum, kuruluş ve dağıtım şirketlerince öncelikle tamamlanacak.
Afet alanlarından çıkan yıkıntı atıklarının dökümü, etrafın korunmasına ait tedbirler alınmak kaydıyla ilgili valilikçe belirlenen alanlara yapılacak. Yıkıntı atıkları, geri dönüşüme tabi tutulmak sureti ile ilgili standartları ve gerekli kuralları sağlayarak altyapı ve üstyapı yatırımlarında kullanılabilecek. Bu döküm alanları ve bu alanlarda yapılacak iş ve süreçler, ilgili mevzuatın belgelendirmeye ait kararlarından müstesna olacak.
Bu husus kapsamında belirtilen iş ve süreçlerde kullanılmak üzere gereksinim duyulan kaynağın temini gayesiyle Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bakanlığın bağlı, ilgili ve bağlantılı kurum, kuruluş ve bunların iştirakleri ile döner sermaye işletmeleri ortasında, Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı onayıyla ve ilgili yönetim bütçesine masraf kaydedilmek suretiyle kaynak transferi yapılabilecek.
Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nda istihdam edilen işçi, bu kararnamede belirtilen ve bakanlık, bağlı ve ilgili kuruluşları ile bunların iştiraklerince yürütülen iş ve süreçlerde bakanlıkça görevlendirilebilecek.