Kamuoyunda “Dezenformasyonla uğraş yasası” diye bilinen Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifine nazaran Türkiye çocukları önceliklendiren ve koruyan bir yaklaşımla yasal bir yer kazanmış oluyor. Çocuğun kişilik haklarını ihlal eden içeriğin süratlice ve aktif biçimde kaldırılması sağlanıyor.
ÇOCUKLARA ÖZEL OLARAK FİLTRELENMİŞ İÇERİKLER OLACAK
İnternet kullanımı, 6-15 yaş grubundaki çocuklar için 2013 yılında yüzde 50 civarında iken 2023 yılında bu oranın yüzde 90 dolaylarına ulaşması bekleniyor. Bu yüksek internet kullanım oranı, çocukların internette “zararlı içeriklere maruz kalma ihtimalini” artırıyor. Platformların ‘’çocuklara özgü’’ ve ‘’yetişkinlere özgü’’ olarak ayrıştırılması ya da mevcut yapıların çocuklara özel olarak filtrelenmiş içerikleri sunması talep ediliyor.
Sosyal ağların pek birden fazla kullanıcı yaş hududu getirse de bu yasağa uyulmadığı ve her yaştan çocuğun popüler ağları aktif olarak kullandığı bilinmektedir. Çocukları ve gençleri, zararlı ve yıkıcı olan her cins husustan ve deneyimden uzak tutmak tüm gelişmiş toplumların önceliğidir. İnternet kullanım yaşının neredeyse bebeklik çağlarına indiği günümüzde, aileleri bilinçlendirmek kadar toplumsal ağ sağlayıcılarının sorumluluklarını tanımlamak da önem taşıyor. Çocuğun sokakta, okulda, ailede korunması kadar internette korunması da somut tedbirler ve türel yaptırımlar gerektiriyor.
FAİLIN ANONİMLİĞINDEN DOĞAN CEZASIZLIK SORUNU ORTADAN KALKIYOR
Dezenformasyonla gayret yasası ile, çevrimiçi zorbalıktan çocuk istismarına, yasa dışı içerikten kişilik haklarının korunmasına uzanan çeşitli alanlarda, çocukları önceliklendiren ve koruyan bir yaklaşım yasal bir taban kazanmış oluyor.
Sosyal ağlara ‘çocuklara has ayrıştırılmış hizmet sunma’ mecburiliği getiriliyor.
Çocuğun kişilik haklarını ihlal eden içeriğin süratlice ve aktif formda kaldırılması sağlanıyor. Failin anonimliğinden doğan cezasızlık meseleleri gideriliyor.
Çocuğun ve ailenin bilinçlendirilmesi için misyon ve yetki tanımlanıyor.
ÇOCUKLARA MAHSUS HİZMET
Sosyal ağlara ‘çocuklara mahsus ayrıştırılmış hizmet sunma’ zaruriliği getiriliyor.
Mevcut düzenleme, toplumsal ağ sağlayıcılarına genel bir müdafaa yükümlülüğü verirken yeni düzenleme ile bu durum değişiyor.
Sosyal etkileşim gayesiyle kullanıcıların internet ortamında metin, imaj, ses, pozisyon üzere bilgileri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan Twitter, Facebook, YouTube, TikTok, Instagram üzere toplumsal ağ sağlayıcılarının “çocuklara özgü” ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli önlemleri alması kanunla düzenleniyor. Böylelikle bu önlemleri alması ve bu türlü yayın yapması yasal mecburilik halini alıyor.
ÇOCUĞUN KİŞİLİK HAKLARI
Çocuğun kişilik haklarını ihlal eden içeriğin süratlice ve faal biçimde kaldırılması sağlanıyor.
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Gayret Edilmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikler ile uygulamada karşılaşılan sorunların giderilmesi gayesiyle Erişim Sağlayıcıları Birliği’nin daha aktif olması sağlanıyor. Kişilik haklarının korunmasına yönelik olarak birliğe yapılan müracaatlara ilişkin yapılacak itirazlarda takip edilecek yargısal kontrol tarzı konusunda düzenleme yapılıyor.
FAİL BİLGİLERİNİN PAYLAŞILMASI
Failin anonimliğinden doğan cezasızlık sıkıntıları gideriliyor.
Türk Ceza Kanununda yer alan; “çocukların cinsel istismarı” (Madde 103) kapsamındaki internet içeriklerini oluşturan yahut yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgilerin ilgili sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’deki temsilcisi tarafından isimli mercilere verilmesi mecburilik haline getiriliyor. Evvelden failin bilgilerine ulaşmak mümkün değilken yeni yasa ile bu suç (çocukların cinsel istismarı) da bilgi verilmesi mecburî kapsama alınıyor.
Bu bilgilerin talep eden Cumhuriyet Başsavcılığı’na yahut mahkemeye verilmemesi durumunda, ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranında daraltılması talebiyle Ankara Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulabiliyor. İnternet trafiği bant genişliğinin daraltılması kararı verilmesi halinde, bu karar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere kuruma gönderilir. Kararın gereği, bildirimden itibaren derhâl ve en geç dört saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilir. Toplumsal ağ sağlayıcının, bu fıkra kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesi halinde yaptırımlar kaldırılıyor.
ÇOCUĞUN VE AİLENİN DESTEKLENMESİ
Çocuğun ve ailenin bilinçlendirilmesi için vazife ve yetki tanımlanıyor.
Bu düzenleme ile çocuklara dair bilgilendirici, aileleri eğitici çalışmalar yapılması konusunda ‘Erişim Sağlayıcıları Birliği’ faal misyon alıyor. Bilhassa çocukların, gençlerin ve ailenin internetin yasadışı içerikleri hakkında bilinçlendirilmesi ve inançlı kullanımı konusunda bilgilendirilmesi için birliğe ek vazifeler tevdi ediliyor.
Önceden çocuklara ait rastgele bir alanda toplumsal ağlara yaptırım uygulamak mümkün değildi. Gelecek yeni düzenleme ile “zorunluluk”ve uyulmaması halinde yaptırım hakkı getiriliyor.
YAPTIRIMLAR
Yaptırımlar bant daraltma, idari para cezası, reklam yasağı kapsamına alınma olabiliyor.