Kahramanmaraş merkezli sarsıntıları tahlil eden Fransız sarsıntı bilimci ve jeofizikçi Xavier Le Pichon, Habertürk’te Kürşad Oğuz’un sunduğu “Gelecek Fikirler Sarsıntı Özel” yayınında mümkün Marmara sarsıntısına de değindi. “Marmara’da 7,6 üzerinde tek bir zelzelenin olacağını düşünüyorum.” diyen Le Pichon, “Tüm meslektaşlarımın bu türlü düşünmediğimi biliyorum. Onlar 2 ya da 3 sarsıntı olacağını düşünüyor. Tarih kimi haklı çıkaracak göreceğiz” diye konuştu.
Le Pichon, Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntılara ait olarak, “İkinci zelzele büsbütün öngörülemez bir sarsıntıydı. Burada sarsıntı gerçekleşeceği söylenemezdi. Bu imkansız” dedi.
Türkiye’deki sarsıntı hareketliliği ve muhtemel zelzelelerle ilgili 20 yıldan fazla bir müddettir çalışmalar yaptığını lisana getiren Le Pichon, Türkiye’nin zelzele neslinde bir ülke olduğuna işaret etti.
Le Pichon, Türkiye’nin jeolojik olarak “oluşum aşamasında” olan bir ülke olduğunu, bunun da hazırlanılması gereken çok fazla zelzele demek olduğunu söyledi.
“ANADOLU YAKLAŞIK OLARAK 4 METRE BATIYA KAYDI”
Türkiye’nin kuzey ve doğusunda iki büyük fay sınırının olduğuna dikkati çeken Le Pichon, şu değerlendirmede bulundu:
“Anlamamız gereken çok kolay iki şey var. Doğu Anadolu fayı üzerindeki 7,7’lik birinci büyük zelzele kuzeydeki Anadolu levhası ve güneydeki Arap levhası ortasında oldu. Anadolu yaklaşık olarak 4 metre batıya kaydı. Buradaki son jeodezik harekete baktığımızda yılda ortalama 6 milimetrelik bir kayma kelam konusu. Bu ne demek? Bu fayın bahsettiğimiz 4 metrelik hareketi yapacak enerjiyi biriktirmesi için 500 yıl gerekmesi demek. 1513’te Pazarcık’ta bir sarsıntı olduğunu görüyoruz. Yani denebilir ki fay kırıldığında elastik olarak bu büyük hareket için gerekli güç toplanmıştı ve 500 yıl sonrası olması gereken zelzele gerçekleşti. Beklenen de buydu. Yani bu sarsıntılarla birlikte bütün güç boşaldı.”
“İKİNCİ SARSINTI BÜSBÜTÜN ÖNGÖRÜLEMEZ BİR DEPREMDİ”
Fransız bilim adamı Le Pichon, birinci sarsıntının öngörüldüğünü lakin ikinci zelzelenin çok farklı özelliklere sahip olduğuna işaret etti.
Elbistan ya da Ekinözü’ndeki ikinci sarsıntının enteresan ve şaşırtan olduğunu, 7,6 büyüklüğündeki zelzelenin 10 metrelik bir harekete yol açtığını anlatan Le Pichon, “Bu çok önemli bir kayma. Bu hareket çok büyük olmayan bir uzunlukta gerçekleşti. Birinci zelzele batıda başlayıp doğuya yanlışsız yayılmıştı. İkinci zelzelede ise merkezde başlayan yayılma tıpkı anda iki tarafa gerçek yayıldı. Bu fay çok yavaş güç biriktirmiş ve demek ki birinci zelzelenin boşalttığı gerilim ikinci zelzelesi tetiklemiş. İkinci zelzele büsbütün öngörülemez bir sarsıntıydı. Burada zelzele gerçekleşeceği söylenemezdi. Bu imkansız.” diye konuştu.
“KÜÇÜK SARSINTILARLA KARŞILAŞSANIZ BİLE BİRKAÇ YÜZYIL RAHATSINIZ”
Le Pichon, her iki büyük zelzelenin akabinde birtakım tespitleri olduğunu belirterek, “Gelecek için şunu söyleyebilirim, bu faylar üzerinde rahat olabilirsiniz. Elbette bu dalga batıya doğuya yanlışsız yayılabilir. Küçük sarsıntılarla karşılaşsanız bile birkaç yüzyıl rahatsınız. Ancak tekrar de unutmamak gerekiyor, yeniden de unutuyoruz. Geçmiştekinin birebirini yapıp, birebir yere birebir binaları inşa ediyoruz.” sözlerini kullandı.
“MARMARA’DA 7,6 ÜZERİNDE TEK BİR SARSINTININ OLACAĞINI DÜŞÜNÜYORUM”
Le Pichon, İstanbul’da olabilecek olası zelzelelere ait de kestirimlerini paylaştı.
İstanbul’un da değerli bir fay çizgisine yakın olduğuna değinen Le Pichon, “İstanbul’un farklı bölgeleri zelzeleden farklı etkilenecek. Bu hususta çok sayıda Türk araştırmacı, tıpkı vakitte Çinlilerin de çalışmaları var. Değerli olan yapı üretme yönetmeliklerinin bu iddialara uygun olması ve kurallara, yönetmeliklere uyulması. İnsanların hürmet göstermediği, uymadığı düzenlemeler hiçbir işe yaramaz.” değerlendirmesinde bulundu.
Le Pichon, şöyle devam etti:
“Marmara’da 7,6 üzerinde tek bir sarsıntının olacağını düşünüyorum. Tüm meslektaşlarımın bu türlü düşünmediğimi biliyorum. Onlar 2 ya da 3 sarsıntı olacağını düşünüyor. Tarih kimi haklı çıkaracak göreceğiz. Bölgedeki levhaların nasıl geliştiğine bakıyorum. Marmara’da fayın bütün hareketi, muhakkak bir uzunlukta tek bir anda yapacağını görüyorum.”
İstanbul’da tsunami beklentisinin açık denizlerdeki üzere olmayacağını kaydeden Le Pichon, “Marmara için çok büyük olmayacak, hasar yaratabilecek tsunamiler olacak” dedi.
“YAPAY OLARAK SARSINTI ÜRETEMEZSİNİZ”
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde gündeme gelen “yapay deprem” tartışmalarına da değinen Le Pichon, şöyle konuştu:
“Yapay olarak sarsıntı yaratamazsınız. Yapabileceğiniz tek şey, olacak bir zelzelenin daha çabuk gerçekleşmesi için bir şeyler üretmek. Faya su enjekte ederek yahut delerek bunu yapabilirsiniz. Fayın düzlemine su enjekte ederseniz faydaki direnci daha düşük hale getirirsiniz. Lakin kimse cüret edemedi. Yapay sarsıntı üretilmez. Bu türlü bir şey olmaz. Bu türlü bir zelzelesi öne almayı deneyip daha erken başlamasını sağlayabilirsiniz lakin yapay sarsıntı üretemezsiniz.”