Karabük’ün Eskipazar ilçesinde Geç Kalkolitik, Roma ve Erken Bizans devirlerinde yerleşim yeri olarak kullanılan Hadrianaupolis Antik Kenti’nde, Doç. Dr. Ersin Çelikbaş başkanlığında 2003’te başlatılan hafriyat çalışmaları, yılın 12 ayı aralıksız devam ediyor.
Geçen yıl ortaya çıkartılan kare planlı bir yapıda devam eden kazılardaki bir kaya modülünde “Kurtarıcı Asklepios’a Ailios Deiotaros sundu” sözü bulunan bir yazıt bulundu.
“ASKLEPİOS ANTİK PERİYOTTA SIHHAT TANRISIDIR”
Doç. Dr. Çelikbaş, AA muhabirine, yazıtın Hadrianaupolis ve Karadeniz arkeolojisi açısından çok kıymetli olduğunu söyledi.
Çelikbaş, “Yazıtta, ‘Kurtarıcı Asklepios’a Ailios Deiotaros sundu’ yazıyor. Burada Asklepios’un varlığını varsayım ediyorduk lakin yazıtın çıkmasıyla artık Hadrianaupolis’te Asklepios kültürünün varlığını net bir biçimde tespit etmiş olduk. Asklepios antik periyotta sıhhat rabbidir. Asklepios kültürünün olduğu yerlerde ekseriyetle şifahaneler yani antik periyodun hastaneleri bulunur” diye konuştu.
Antik devrin şifahanelerinin Bergama’da ve Allianoi’de görüldüğüne dikkati çeken Çelikbaş, şöyle devam etti:
“Karadeniz’de Asklepios kültürünün birinci sefer tespit edildiğini söyleyebiliriz. Hadrianaupolis’in kendi basmış olduğu sikkelerde ilah Asklepios figürlerini görmüştük. Sikkelerdeki figürler bir yerdeki kültür varlığını yüzde yüz söz etmez. Bir adak sütununda patera ve yılanları görmüştük. Bunun Asklepios ile temaslı olduğunu düşünmüştük ancak yazıtın çıkması ile Hadrianaupolis’te sahiden bir Asklepios kültürünün olduğunu net bir halde ortaya koydu.”
“ROMA PERİYODUNUN EN DEĞERLİ KÜLT MERKEZLERİNDEN”
Hadrianaupolis’in hudutları içinde Akkaya termal kaynağının olduğunu hatırlatan Çelikbaş, “Genellikle Asklepioslar sıcak su kaynaklarının etrafında olur. Akkaya termal kaynağının yakınında olması Asklepios kültürünün burada olmasındaki en büyük neden olarak karşımıza çıkıyor. Hadrianaupolis, antik devrin, bilhassa Roma devrinin en kıymetli kült merkezlerinden olduğunu söyleyebiliriz” sözlerini kullandı.
Yazıtın milattan sonra 2. yüzyıla ilişkin olduğunu belirten Çelikbaş, “Bu da erken imparatorluk devri demek. Hadrianaupolis’in sahiden erken imparatorluk periyodunda değerli bir Roma kenti ve bir kült merkezi olduğunu söyleyebiliriz” dedi.
HADRİANAUPOLİS
Milattan evvel 1’inci yüzyılda kurulan ve milattan sonra 8’inci yüzyıla kadar yerleşim yeri olarak kullanılan antik kent, ilçenin 3 kilometre batısında yer alıyor.
Hadrianaupolis Antik Kentinde, İncil’de ismi geçen ırmaklar Geon, Phison, Tigris ve Euphrates’un yer aldığı, at, fil, panter, geyik ve grifon (sanat tarihinde görülen karışık bir hayvana verilen isim) üzere birçok hayvanın tasvir edildiği kiliselerin tabanındaki mozaiklerle ünlenen ve bu nedenle “Karadeniz’in Zeugması” halinde isimlendirilen antik kentte, şimdiye kadar iki hamam, iki kilise, bir savunma yapısı, kaya mezarları, tiyatro, bir kemerli ve kubbeli yapı, anıtsal kültik niş, sur, villa, öteki anıtsal binalar ile kimi kült alanları üzere yapılar bulundu.
Karabük Valiliği’nce ören yerine dönüştürülmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na müracaatta bulunulan antik kentten elde edilen bulgulardan taşınabilir olanlar, etraf vilayetlerdeki müzelere götürülüyor, taşınmazlar ise bulunduğu yerde korunuyor.
Dört Irmak Kilisesi’nin 50 metre kadar güneyinde birinci sefer geçen sene yapılan hafriyatlarda bulunan, satır ve ok ucu üzere yapıtlara rastlanan kare planlı yapıda, son olarak 1600 yıllık kantar yükü gün yüzüne çıkarıldı.
Bulgular bölgenin geçmişine ışık tutarken, antik kenti ziyaret edenler hafriyat çalışmalarını yerinde görme fırsatı yakalıyor. Ziyaretçiler, antik periyoda ilişkin paraları, ölülere ilişkin ferdî eşyaları ve 1800 yıllık adak levhası ile Roma askerine ilişkin 1800 yıllık demir maskeyi de yakından inceleyebiliyor.