Tunceli Emek Gazetesi’nin imtiyaz sahibi Hüsniye Karakoyun ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Mahmut Karakoyun hakkında “Tunceli’de Beş Adet Portatif Tuvalet için Resmi Açılış Merasimi Düzenlendi” başlığı ile yayınlanan haber nedeniyle, yayın tarihinde TBMM Genel Konseyi’ndeki görüşmeleri süren “sansür yasası” münasebet gösterilerek kabahat duyurusunda bulunuldu. Tunceli Cumhuriyet Başsavcılığı, haberin yayınladığı tarihte Sansür Yasası’nın yürürlükte olmadığı tespitini yaparak “Haberin yayınlanmasında toplumsal ilgi ve kamu faydası bulunmaktadır” değerlendirmesiyle “takipsizlik” kararı verdi. Savcılık kararında; “Haber okuyucunun ilgisini çekmesi için çarpıcı bir tabir stiliyle kaleme alınmıştır. Fakat AİHM içtihatlarında da belirtildiği üzere, bilhassa gazeteciler bir dereceye kadar abartma hakkına sahiptirler. Haber içeriğindeki sözler, müştekinin onur, gurur ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, tenkit niteliğindedir” değerlendirmesi yapıldı.
Tunceli’de, Doğu Anadolu Projesi (DAP) Bölge Kalkınma Yönetimi Başkanlığı tarafından yaylacılar için yaptırılan beş adet portatif tuvalet için 12 Ekim’de resmi açılış merasimi düzenlemişti. Tunceli Vilayet Özel İdaresi’nin bahçesine getirilen tuvaletlerin kurdelesini, Tunceli Valisi Mehmet Ali Özkan, DAP Bölge Kalkınma Yönetimi Lideri Prof. Dr. Osman Demirdöğen ve Vilayet Özel Yönetimi Genel Sekreteri Nazif Yıldırım birlikte kesmişti.
Haberin Tunceli Emek Gazetesi ve ANKA Haber Ajansı’nda yayınlanmasının akabinde, Tunceli Valiliği; yaylalara yerleştirilecek beş adet portatif tuvalet için kentte düzenlenen resmi merasime ait, 13 Ekim’de yazılı açıklama yapmıştı. Valiliğin açıklamasında, “Ne yazık ki bir kısım yazılı ve görsel basın organları ile toplumsal medya hesaplarında hem üretimin artırılması hem de üreticilerimizin ömrünün kolaylaştırılması hedefiyle gerçekleştirilen mera ıslahları, ziraî sulama projeleri, hayvan içme suyu tesisleri, yayla yolları imal projelerimizin temsilen yapılan açılış ve tanıtım programı çarpıtılmış, üreticilerimiz için yaptırılan taşınabilir hayat konteynerlerinin de bulunduğu alanda yapılan program, ‘tuvalet açılışı’ üzere gösterilmiştir” denilmişti.
Tunceli Vilayet Özel Yönetimi Genel Sekreteri cürüm duyurusunda bulundu
Tunceli Vilayet Özel Yönetimi Genel Sekreteri Nazif Yıldırım, haberi yapan gazeteciler hakkında kabahat duyurusunda bulundu. Merasimde, kimi ziraî ve hayvancılık projelerinin tanıtım ve temsili açılışının yapıldığını belirten Yıldırım; program kapsamında içlerinde banyo, lavabo ve kılık kıyafet değiştirme alanı bulunan taşınabilir hayat konteynerlerinin üreticiler ismine Tunceli Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Birliği’ne teslim edildiğini söz etti.
Yıldırım; ” belirtti.
İletişim Başkanlığı, dezenformasyon bülteninde yer verdi
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı, 9-16 Ekim 2022 tarihlerini kapsayan Dezenformasyon Bülteni’nde “Tunceli’de Beş Adet Portatif Tuvalet için Resmi Açılış Merasimi Düzenlendi” başlıklı habere de yer verdi. Bültende, şu tabirler kullanıldı:
“Bazı basın yayın organlarında yer alan ve toplumsal medya hesaplarından paylaşılan, ‘Tunceli’de beş adet portatif tuvalet için resmi açılış merasimi düzenlendi’ argümanı yanlışsız değildir. İmajlar, Tunceli’de yıl içerisinde üretimi tamamlanan 15 milyon TL fiyatındaki ziraî sulama projelerinin, hayvan içme suyu tesislerinin, mera ıslah projelerinin, mera ve yayla yolu projelerinin tanıtımı ile, tamamlanan projelerin temsili açılışına aittir. Program dahilinde, yaylalarda üreticilerin hayatını kolaylaştıracak taşınabilir ömür konteynerlerinin Tunceli Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliğine teslimi de gerçekleştirilmiştir. Konteynerlerin teslimi sırasında çekilen imajlar çarpıtılarak, ‘tuvalet açılışı’ halinde servis edilmiştir.”
Medya Ombudsmanı Faruk Bildirici, 21 Ekim 2022 tarihinde “Dezenformasyon Bülteni, fotoğraftaki “WC ve Banyo” levhasını yok saydı” başlığı ile yayınlanan yazısında; hem haber hem de haberin Dezenformasyon Bülteni’nde yer alması ile ilgili şu değerlendirmeyi yapmıştı:
“Valilik açıklaması yetmemiş olacak ki, bir de Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’nın haftalık ‘Dezenformasyon Bülteni’nde bu mevzuya yer verildi… Bağlantı Başkanlığı, haberi yalanlarken hiçbir delil da ortaya koymuyordu. Halbuki bir merasimin ne için düzenlendiği açılışı yapan kişinin konuşmasında açıklanmaz mı? O merasimde de açılışı Tunceli Valisi Özkan yapıyor ve Bülten’de öne sürüldüğü üzere içme suyu, mera ve yayla yolu projeleri açıklayıp, tanıtmıyor. Özetle, ‘Yürüttüğümüz kolaylık tesislerimizin temsili bir açılış programındayız’ diye açıklıyor merasimin münasebetini. Projeleri ‘temsil’ için oraya konulan ve kurdelesi kesilen de beş tekerlekli konteynır. Üstelik Vali Özkan, “Kolaylık Tesisi” diye adlandırsa da konuşması sırasında geride görünen beş taşınabilir konteynırın üzerindeki levhada motamot şöyle yazıyor: ‘Tunceli ili merkez ve 7 ilçesi prefabrik WC ve banyo imali işi DAP Bölge Kalkınma Yönetimi Başkanlığı tarafından finanse edilmiştir.’ Hakikaten konteynırlarda biri alaturka tuvalet, biri de duş bulunan iki kısım olduğu imgelerden de anlaşılıyor. Valinin kurdele kesip ‘Hayırlı olsun’ diye açılışını yaptığı konteynırlar, tuvalet ve banyo! Fakat ne hikmetse ‘çekilen manzaraların çarpıtıldığı’ sav edilen Dezenformasyon Bülteni’ndeki fotoğraflarda bu levhalardaki yazılar görünmüyor! ‘Prefabrik WC ve banyo üretim işi’ yazısının okunmaması için özel uğraş gösterilmiş. Aslında bültene bakarsanız, o konteynırlarda ne tuvalet var ne de banyo. Aslında fotoğrafları çarpıtan bu bülteni hazırlayanlar, yani Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı Dezenformasyonla Uğraş Merkezi! Dezenformasyonla uğraş diye dezenformasyon yapmakta beis görmemişler.”
İki gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı
Suç duyurusunun akabinde, ANKA Haber Ajansı’nda da yayınlanan haber ile ilgili Tunceli Emek Gazetesi İmtiyaz Sahibi Hüsniye Karakoyun ve gazetenin Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Mahmut Karakoyun hakkında soruşturma başlatıldı. Kabahat duyurusunda “hakaret” ve “Sansür Yasası’nın” münasebet gösterildiği öğrenildi. Lakin haberin yayınlandığı tarihte Sansür Yasası üzerindeki görüşmeler TBMM Genel Konseyi’nde devam ediyordu.
Takipsizlik kararı
Ancak Tunceli Cumhuriyet Başsavcılığı, 19 Ekim 2022 tarihinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi. Başsavcılığın kararında, şu değerlendirmeler yapıldı:
Kamu vazifelileri yahut sivil vatandaşlara yönelik her türlü ağır tenkit yahut rahatsız edici kelamların hakaret hatası bağlamında değerlendirilmemesi; kelamların açıkça, onur, onur ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil yahut olgu isnadını yahut sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir. İnceleme konusu somut olayda; şüphelilerin sorumluları olduğu internet haber sitelerinde müşteki ile ilgili temelsiz haberler yapılmak suretiyle müştekinin itibarsızlaştırılmaya ve küçük düşürülmeye çalışıldığının sav edildiği anlaşılmaktadır.
Öncelikle belirtilmelidir ki, haber içeriğinde yer verilen tabirlerin rahatsız edici olduğu anlaşılsa bile haberde yer alan tabirlerin ve haber başlığının; Anayasa, Avrupa İnsan Hakları Kontratı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarında özel bir kıymet atfedilen, tabir özgürlüğü bağlamında kıymetlendirilmesi gerekmektedir…
AİHM içtihatlarında; basın, toplumun sözcülerinden biri olarak kabul edilmekte ve herkesin kamuoyunu ilgilendiren bilgileri edinme hakkı bulunduğu niyetiyle, kamuoyunu ilgilendiren bahislere dair bilgi ve fikirleri vermeyi sağlayan basın özgürlüğüne farklı bir ehemmiyet atfedilmektedir.
AİHM’e nazaran, öncelikle tabirlerin bir olgu isnadı mı yoksa paha yargısı mı olduğu belirlenmelidir. Çünkü olgu isnadı kanıtlanabilir bir konu iken, bir bedel yargısının kanıtlanmasının istenmesi dahi söz özgürlüğüne müdahale sayılabilecektir. Yargılamaya bahis olan tabirler şayet bir paha yargısı içermekte ve somut bir olgu isnadından bahsedilemeyecekse, kıymet yargılarını destekleyecek kâfi bir altyapının mevcut olup olmadığı AİHM tarafından göz önünde bulundurulmaktadır. Çünkü paha yargılarının dahi belirli seviyede olgusal temel içermesi gerektiği kabul edilmektedir. Öte yandan, hiçbir bilgiye dayanmayan ve hiçbir altyapısı bulunmayan bir kıymet yargısı AIHM tarafından da tabir özgürlüğü sonları içerisinde kabul görmemektedir. Olgu isnadı içeren tabirler konusunda ise, en azından birinci bakışta muteber görünen kanıt sunulması gerektiği kabul edilmektedir. Elbette ki, bu kanıtlar sunulamadığı takdirde, AİHM, tezlerin gerçekliğinin kanıtlanmasını beklemektedir.
“Haberin yayınlanmasında toplumsal ilgi ve kamu faydası bulunmaktadır”
Sonuç olarak, gazeteci olan şüpheliler tarafından haberde kullanılan kimi tabirler somut bir olguya işaret etmekle birlikte haber içeriğindeki bilgilerle öbür bireylerin aldatılmasının amaçlandığına ait bir kanıt bulunmamaktadır. Bunun yanında, haberin yayınlanmasında toplumsal ilgi ve kamu faydası bulunmaktadır.
Haberin okuyucunun ilgisini çekmesi için çarpıcı bir söz üslubuyla kaleme alınmıştır. Fakat AİHM içtihatlarında da belirtildiği üzere, bilhassa gazeteciler bir dereceye kadar abartma hakkına sahiptirler. Haber içeriğindeki tabirler, söylendiği yer ve vakit ögeleri da gözetildiğinde müştekinin onur, erdem ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, tenkit niteliğindedir. Aksi düşünülecek olursa, hatayla korunmak istenen kıymet ölçüsüz bir halde genişleyecek ve tabir özgürlüğünü ön plana çıkaran kozmik hukuk niyetiyle bağdaşmayan bir yorum manasına gelebileceği anlaşılmakla…”
Savcılık takipsizlik kararında, ayrıyeten Tunceli Vilayet Özel Yönetimi Genel Sekreteri Nazif Yıldırım’ın hata duyurusu üzerinden; internet medyası ve toplumsal medyaya yeni yaptırımlar öngören ve kamuoyunda “Sansür Yasası” olarak bilinen kanun ile ilgili de şu değerlendirmeyi yaptı:
“Yine 7418 Sayılı Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair kanunun Resmi Gazetede yayınlandığı tarihin 18.10.2022 tarihi olduğu… Kanunlar kural olarak Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Lakin yürürlük hususunda daha ileri bir tarih gösterilmişse o tarihte yürürlüğe girerler. Kanunun hangi tarihte yürürlüğe gireceği belirtilmemiş ise Resmî Gazete’de yayınlandığı günü takip eden günden itibaren 45 gün sonra yürürlüğe girer. Kabahat tarihinin 13.10.2022 tarihi olduğu nazara alındığında 7418 Sayılı Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun şimdi yürürlükte olmadığı için ayrıyeten ilgili kanun kararları uyarınca kuşkulu hakkında kıymetlendirme yapılmadığı anlaşılmakla şüpheliler hakkında atılı cürmün yasal ögelerinin oluşmaması sebebiyle kamu ismine kovuşturmaya yer olmadığına karar verildi.” (ANKA)