Nature mecmuasında yayınlanan araştırmada bilim insanları birinci olarak erkek farelerin kuyruklarından aldıkları deri hücreleri “çok tesirli yapay kök hücrelere” dönüştürdü.
Bunları daha sonra büyüteni ve bir ilaçla tedavi eden uzmanlar erkek fare kök hücrelerini dişi hücrelere dönüştürdü ve fonksiyonel yumurta hücreleri üretti.
Son olarak, bu yumurtaları dölleyen araştırmacılar, embriyoları dişi farelere yerleştirdi. Bu embriyoların yaklaşık yüzde 1’i, yani 630 embriyodan 7’si canlı fare yavrularına dönüştü.
Araştırma grubunun önderi Japonya’daki Kyushu Üniversitesi ve Osaka Üniversitesi’nden Katsuhiko Hayashi, geçtiğimiz hafta düzenlenen Üçüncü Memleketler arası İnsan Genomu Düzenleme Tepesi’nde bilim beşerlerine yavruların olağan bir formda büyüdüklerini ve olağan bir biçimde ebeveyn olabildiklerini söyledi.
Çok az sayıda fare embriyosunun canlı doğduğuna dikkat çeken uzmanlar, tıpkı tekniğin insan kök hücrelerinde işe yarayıp yaramayacağının şimdi bilinmediğine dikkat çekti. Uzak bir ihtimal de olsa bu gelişme, insanlara da uygulanabileceği ihtimalini ortaya çıkarmış olabilir.
Euronews Türkçe’de yer alan habere nazaran San Francisco’daki California Üniversitesi’nden kök hücre ve üreme uzmanı Diana Laird, “Erkek kök hücrelerini dişi kök hücrelerine dönüştürmek için geliştirilen çok makul bir strateji” dedi.
Araştırmada yer almayan lakin çalışmayla ilgili bir meslektaşı Jonathan Bayerl ile bir yorum yayınlayan Laird “Bu hem kök hücre hem de üreme biyolojisinde değerli bir adım” diye konuştu.
Laird ve Bayerl, çalışmanın hayvanlar ve beşerler için “üreme biyolojisi ve doğurganlık araştırmalarında yeni yollar açtığını” söyledi.
Nesli tükenmekte olan memelileri tek bir erkekten çoğaltmanın mümkün olabileceğine işaret eden uzmanlar “Ve hatta, donör yumurtalarının etik ve yasal sıkıntılarını aşarken, tıpkı cinsiyetten erkek çiftler üzere daha fazla insanın biyolojik çocuk sahibi olmasını sağlamak için bir şablon sağlayabilir” diye yazdı.
Ancak uzmanlar birkaç noktada ikazda bulundu.
Öncelikle bu tekniği “son derece verimsiz” olarak tanımlayan uzmanlar taşıyıcı farelere yerleştirilen embriyoların neden yalnızca küçük bir kısmının hayatta kaldığının belgisiz olduğuna dikkat çekti. Uzmanlara nazaran nedenler teknik yahut biyolojik olabilir.
Bir başka ikaz da bilim insanlarının yumurta yapmak için kök hücreleri kullanmadan evvel bir kültür kabında ortaya çıkabilecek mutasyonlar ve kusurlar konusunda dikkatli olmaları gerektiği konusunda geldi.
Araştırma, laboratuvarda fare embriyosu oluşturmanın yeni yollarını test eden en son çalışmalardan biri. Geçtiğimiz yaz Kaliforniya ve İsrail’deki bilim insanları, babanın spermi ile annenin yumurtası yahut rahmi olmadan kök hücrelerden “sentetik” fare embriyoları oluşturmayı başarmıştı.
Bu embriyolar, döllenmeden 8 buçuk gün sonrasına kadar doğal fare embriyolarını yansıtmış, atan bir kalp de dahil fareyle tıpkı yapıları içermişti. Bilim insanları bu muvaffakiyetin gelecekte yapılacak araştırmalar için sentetik insan embriyoları yaratmanın temelini oluşturabileceği yorumunda bulunmuştu.
Çin Bilimler Akademisi’ndeki uzmanlar 2018 yılında iki anneyle, baba olmadan yavru fareler ürettiklerini açıkladı.
Üremenin kurallarını bozabilmek için genetik mühendislik bilimini kıymetli ölçüde kullanmak gerekiyor.
Bilim insanları “bimaternal” (iki anneli) hayvanların sağlıklı olduklarını ve yavruların daha sonra kendi yavrularına da sahip olduklarını açıkladı.
Ancak iki erkek fareden yavru üretme konusunda tıpkı muvaffakiyet sağlanamadı. İki babalı fare yavrularının hepsi doğduktan birkaç gün sonra öldü.