Kahramanmaraş’ın Afşin ve Elbistan ilçeleri, tüm dünyada kömürlü termik santrallerden salınan kükürt dioksit kaynaklı hava kirliliği sıralamasında 5. sırada yer alıyor. İki farklı termik santralin faaliyette olduğu, kanser ve KOAH üzere hastalıkların her geçen gün arttığı bölgede göçler de sürüyor. Santrallerden savrulan küller, yalnızca insan sıhhatini değil Elbistan Ovası’nın verimli yerlerini de tehdit ediyor.
“ÜÇ TANE ABİMİ KANSER YÜZÜNDEN KAYBETTİM”
“Türkiye’nin Çernobil’i” olarak isimlendirilen Afşin’in, termik santralin yanı başındaki Çoğulhan Mahallesi’nin sakinleri, santral nedeniyle yaşadıkları problemleri anlattı.
Termik santralde personel olarak çalışan Nurettin Doğan, “Santralin birinci temeli atıldığında herkeste çok büyük bir umut vardı. Vakitle sıhhatlerinin elden gideceğinin hiç hesabını yapamadılar. Burayı babalarının art bahçesi yapmışlar. Millet külden ölmüş, çamaşırlarını serememiş, umurlarında bile değil. Kimse iş korkusu yüzünden sıhhat sıkıntısını söyleyemiyor. Ben, üç tane abimi kaybettim. KOAH hastalığından kansere çevirdi, abim vefat etti. Burada kime sorsanız, başta şikayet edeceği kül. Açık cezaevi, kapısının önünde çıkıp oturamıyor” dedi.
“40 YILLIK BİR SANTRALE YENİ BİR SİSTEMLE FİLTRE YAPMAYA KALKIŞTILAR”
Çelikler Holding’e ilişkin A Termik Santral’de çalışan, daha sonra işten atılan çalışanlardan biri olan Ahmet Tatar ise Çoğulhan Mahallesi’nde yaşadıkları süreci şöyle anlattı:
“BİZDEKİ ÇERNOBİL’İN EŞİT HALİ”
Birinci sınıf tarım toprağıydı bizim bu bölge. Türkiye’nin şeker muhtaçlığının yüzde 99’nu karşılayan bir bölgeydi. Artık ekmiyorlar. Termik santral yaprakları yakıyor, üretim yapamıyorlar. Toplasan, şu anki toprağımızda 50-100 dönüm eken var. Onlar da vazgeçmek üzere. Tarla sahibi olanların tarlaları istimlak nedeniyle ellerinden alındı. Sattılar; dükkanlarını, konutlarını bıraktılar, göç aldılar (göç ettiler). Şu anda köyümüz, hayalet köy. Çernobil’in eşit bir hali bizdeki.
“BABAM KANSERDEN ÖLDÜ”
Babam kanserden öldü. Eşimin üç amcası kanserden öldü. Kayınbabam KOAH hastası. Teneffüs nedeniyle rahatsızlanıp hastaneye gittiğimizde, ‘Çoğulhan Mahallesi’nden mi geliyorsunuz? Bu ciğer, Çoğulhan Mahallesi’nin ciğerine benziyor’ diye bizim ciğerimiz de artık hastanelerde ünlenmeye başladı. Çocuklar olağan ki etkileniyor. Çocukların hepsi nefes darlığı çekmeye başladılar.
“ESKİDEN KÖYÜMÜZÜN NÜFUSU 5 BİNE YAKINDI, ŞU ANDA BİN KİŞİ KALMADIK”
Köyümüzün bütün toprakları, sulu yerleri istimlak edilmiş. Neden? Kömür çıkarmak için. Devletin santralini neden çalıştırmıyorlar. Çelikler Holding denilen şahsın santrali, yeri geliyor dört ünite, yeri geliyor üç ünite çalışıyor. Ancak devletin santrali, yalnızca bir ünite, ortada sırada çalışıyor. Kül nedeniyle, hava kirliliği nedeniyle meskenini barkını bırakıp öteki vilayetlere kaçtı beşerler. İmkanı olmayanlar da burada külün altında hastalıklarla boğuşarak yaşamaya devam ediyor. Evvelden bizim köyün nüfusu beş bine yakındı. Şu anda toplasan bin kişi kalmadık.
Çoğulhan’da esnafın birçoğu dükkanlarına kepenk vurup göç vermiş. Elbistan Ovası’nın verimli tarım yerlerinin birden fazla ise ekilmiyor. Ekilse de verimli eserler elde edilemiyor. Termik santralden çıkan kül nedeniyle şeker pancarının yaprakları kuruyor.”
Tatar, bacalara filtre takıldığını, fakat santralin kapasitesini kaldırmadığı için yangın çıktığını öne sürdü.
“ÜÇ TANE KARDEŞİMİ KAYBETTİM”
Termik santralde çalışan ve santrale en yakın meskenlerden birinde oturan Mehmet Doğan da Bahçesinde kül nedeniyle ziyan gören meyve ağaçlarını göstererek, “Ben, 15 yıldır KOAH hastasıyım. Üç tane kardeşimi kaybettim bu hastalıktan. Minimum fiyatla termik santralde çalışıyorum” dedi.
“KİMSE KALMADI Kİ. BİZİM ÜZERE YOKSULLAR KALDI”
Doğduğundan bu yana Çoğulhan Mahallesi’nde yaşayan 80 yaşındaki Emine Doğan ise “Külden ölüyoruz. Dışarıya çok çıkmıyoruz, konutta duruyoruz. Birçok kül yüzünden göçtü. Hepsi kanser oldular. Kaynımın çocukları, ikisi de kanser oldu öldü. Kızım da kanser. Kimse kalmadı ki. Bizim üzere yoksullar kaldı” diye konuştu.