Önder Yılmaz – Vatandaşlara elektrik ve gaz dayanağı sağlayan, 2 bin TL’nin altındaki icra borçlarının tasfiye edilmesine imkan tanıyan torba teklif evvelki gün TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Komitede teklif sahibi, AK Parti Kütahya Milletvekili Ahmet Tan karşılıksız çek ve kredi kartları nedeniyle kara listeye giren vatandaşlara yönelik sicil affını düzenleyen husus görüşülürken, karşılıksız çeke ait son durumu da yansıtan sayılar açıkladı. Buna nazaran, 2009 yılında karşılıksız çek yazan kişi sayısı 184 bin 489 iken, bu sayı 2019’da 51 bin 703’e, 2020’de 25 bin 995’e, 2021’de 16 bin 798’e ve 2022 yılında da 11 bin 121’e düştü. TL bazında karşılıksız çek ölçüsü ise 2009 yılında 23 milyar TL iken, meblağ 2020 yılında 13 milyar 143 milyona, 2021’de 13 milyar 836 milyona ve 2022 yılında 13 milyar 697 milyon TL’ye düştü. Çek koçan sayılarında da paralel bir gelişme yaşandı. 2009’da 1 milyon 756 bin 842 çekin ardı vurulmuşken, 2019 yılında 542 bin 756 adete indi. 2020 yılında 195 bin 54’e, 2021 yılında 152 bin 576’ya ve 17 Ekim 2022 itibariyle 93 bin 3 düştü.
Maske cezaları
Teklifle Kovid-19 salgını sürecinde vatandaşlara maske takma, sokağa çıkma yasağı üzere ihlaller gerekçesiyle uygulanan para cezalarının tahsilinden de vazgeçiliyor. Komitenin bilgisine sunulan datalara nazaran devlet düzenleme ile 1 milyon 67 bin 485 vatandaşın aldığı 2.7 milyar TL cezayı tahsilden vazgeçecek. Bugüne kadar cezasını ödeyen vatandaş sayısı ise kayıtlara nazaran yalnızca 249 bin. Ödeme yapılan meblağ da 302 milyon TL. Bu da Kovid-19 cezası uygulanan her dört şahıstan üçünün bu cezayı ödemediğini ortaya koyuyor.
119 bin gurbetçi aracı
Teklifle süreksiz ithal edilen ferdî kullanıma mahsus yabancı plakalı taşıtların gümrük yönetiminin bilgisi dışında yurtta bırakılması halinde uygulanan ceza ölçüsü indiriliyor. Bu kapsamda araç başına ortalama 31 bin TL olmak üzere bugüne kadar 400 milyon TL’ye ulaşan 13 bin ceza uygulandı. Düzenleme ile ceza fiyatı araç başına bin 880 TL’ye düşürülecek. Böylelikle yurtdışında yaşayan gurbetçi vatandaşların 2 bin euro civarındaki mağduriyetleri giderilecek. Yalnızca 2022 yılında 1 milyon 350 bin araç Türkiye’ye giriş yaptı. Şu anda Türkiye’de 119 bin yurtdışından gelen araç bulunuyor.
Öte yandan düzenleme uyarınca SGK’nın taşınmazları elektronik ortamda ihaleye çıkarılarak satılabilecek.
Düzenlemeler nefes aldırdı
Hükümet, ticaret ve yatırım ortamının uygunlaştırılması maksadıyla karşılıksız çek konusunda geçmişte bir dizi düzenlemeler gerçekleştirdi. 2016’da yapılan yasal değişikliklerde karşılıksız çeke yine mahpus cezası getirildi. Karşılıksız çıkan her çek yaprağı için bin 500 güne kadar isimli para cezası uygulanmasına başlandı. Karşılıksız çek verenlerin ya para cezasını ödeme ya da mahpus cezasıyla karşı karşıya kalmaları cürmün işlenmesinde frenleyici tesir yarattı.
2020 yılına gelindiğinde ise yeni bir düzenlemeyle Çek Kanunu’nun Süreksiz 5. hususunda değişikliğe gidilerek, karşılıksız çek keşide etme kabahatini 24 Mart 2020 tarihine kadar işlemiş ve bu sebeple mahkûm olmuş şahısların cezalarının infazı durdurularak kendilerine borçlarını taksitle ödeme fırsatı tanındı. Birinci üç ayda borcun yüzde 10’unu, geriye kalan yüzde 90’nı da ikişer ay ortayla 15 taksitte ödenmesi kaidesi getirildi.
Ardından yapılan düzenlemeler ile birebir kurallarla durdurma mühleti 30 Haziran 2022’ye kadar uzatıldı. Plan Bütçe Komisyonu’nda benimsenen ve önümüzdeki günlerde TBMM Genel Kurulu’nda görüşülecek olan torba teklif ile karşılıksız çek nedeniyle bankalar başta olmak üzere ticari kurumların “kara listesine” girenlere sicil affı imkanı getiriliyor.
Böylece karşılıksız çek alanında geçmişte yaratılan yeni ödeme fırsatlarının yanı sıra, bu hatası işleyenlere getirilen sicil affıyla ticaret ve yatırım ortamının tıkanmaması ve uygunlaştırılması sağlanmaya devam edilecek.