TRT Haber’de gazetecilerin sorularını yanıtlayan Şahap Kavcıoğlu, “Enflasyon son devirde bizim de dünyanın da meselelerin başında geliyor. Enflasyon gerilemeye başladı; baz tesiriyle değil aldığımız önlemler ve uyguladığımız siyasetler karşısında enflasyondaki gerilemeyi daima birlikte göreceğiz” dedi.
‘Ocak sonu ve şubatta, enflasyonu yükselten sebepler geride kalacak’
Enflasyon sayılarının açıklanmasından bu yana “baz tesiriyle gerileme oldu” yorumlarına ait soru üzerine Kavcıoğlu, “Baz tesirinin çok büyük tesiri var alışılmış. Biliyorsunuz geçen yılki spekülatif kur ataklarından sonra bilhassa kur ataklarından sonra fiyatlarda bir maliyet oluştu. Kasım ayında nispeten lakin aralık ayında 13,5’lere varan, ocak ayında 11,8’e varan ve devamında yeniden mayıs ayına kadar kurun ve şubattan sonra da savaşın tesiriyle oluşan bir yüksek enflasyon. Bu sene natürel tarihi ortalamaya baktığımız vakit fiyat hareketlerinin çok hareketli olduğu periyotlar de dahil tarihi ortalamadaki enflasyon oranlarımız bu oranların çok çok altında” cevabını verdi.
Kavcıoğlu, tarihî ortalamanın ay ay değiştiğini, aralık ayında 0,80-1,20 tarihî ortalamanın bulunduğunu anlatarak enflasyon bunun biraz üzerinde de gelse 2023 sonu ve 2024’teki gayelere ulaşabilecek noktada olunduğunu, bunun baz tesirinin de katkısıyla gerçekleşeceğini lisana getirdi.
“Beklediğimiz tarihî ortalama yahut tarihî ortalamanın biraz üzerinde aralık ayını daha olumlu, daha güzel bekliyoruz. Yıl sonunu çok daha güzel bir noktada kapatacağız ve ocak sonrası şubatta hem baz tesiri hem de vurguladığımız, biraz evvel bahsettiğim yani enflasyonu yükselten tüm etkenlerin geride kaldığını söylerken bunun bilhassa Türkiye’de tarihi olarak enflasyonun artmasında içeride, dış etkenleri bıraktığımız vakit bilhassa kur artışları çok öne çıkıyor. İkincisi fiyat artışları natürel buna bağlı olarak. Zira kurdaki bir yüzde 10 artış, fiyatlarda yüzde 2 bir artış üzere bu türlü korelasyonlar var.
Dolayısıyla kur artışı piyasada da bu türlü algılandığı için ondan sonra fiyat davranış bozuklukları dediğimiz önden yüklemeli fiyatlar üzere enflasyonun denetimin dışına çıkması kelam konusu ki geçtiğimiz yılda yaşadığımız lakin öncesinde de küreselde enflasyonun da bir sorun haline geldiğini göz arkası edemeyiz. Yani bizim ben misyona başladıktan sonra temmuz, ağustos aylarında, mesela Temmuz Enflasyon Raporu’nda da söz etmiştim. 10 yıllık fiyat artışlarının çok çok üzerinde aylık fiyat artışları başlamıştı. O vakit ne kur atağı vardı ne bir şey, o globalden. Salgın, birikmiş taleplerin oluşmaya başlaması, arz şokları, tedarik zincirlerindeki ıstıraplar, yani milletlerarası meseleler da fiyatlar üzerinde tesirli olmaya başlayınca dünya ile bir arada bizde de ister istemez bozulma oldu.”
‘Amaç cari fazla sağlamak’
Kavcıoğlu konuşmasına şu sözlerle devam etti:
“Merkez Bankası olarak bizim bir kur maksadımız yok. Ülkelerin potansiyellerini pahalandırmak lazım. Geçmiş periyotlarda yüksek faizlerle enflasyonu düşürdüğümüz vakit cari açıklar verdik. Tıpkı şeyleri yaparak farklı sonuç almak mümkün değil. Türkiye’nin üretim potansiyelini sürdürmesi için birinci olarak finansman maliyetlerini düşürmek lazım.”
Türkiye’deki ekonomik modelin maksadının “cari fazla sağlamak” olduğunu belirten Kavcıoğlu, “Artık faiz artırarak değil, kalıcı ve sürdürülebilir fiyat istikrarını oluşturmak için cari fazla vermek gerekiyor” dedi.
Liralaşma stratejisi
Liralaşma stratejisini çok değerli bir merkeze oturttuklarını vurgulayan Kavcıoğlu, “Çünkü Türkiye geçmiş periyotta ne vakit ülkenin ilerlemeye dair bir gündemi olduğunda, döviz kuru spekülasyonlarıyla oluşan bu çarpık yapıyı liralaşma stratejisiyle sona erdiriyoruz. Güçlü bir yapı kuruyoruz. Hasebiyle Türkiye’de döviz kuruna bağlı olarak oluşacak spekülatif yapıları inşallah sona erdiriyoruz” diye konuştu.
Kavcıoğlu, bir sonraki periyotta, bundan sonra uyguladıkları bu siyasetlerle, faizle, makro ihtiyati önlemlerle, arz talep istikrarı ve finansal maliyetlere de sağlayacakları kıymetli indirimler ya da düşüşlerle kalıcı kalkınmayı, büyümeyi ötelemeden sürdürülebilir ve kalıcı fiyat istikrarını sağlamış olacaklarını söyledi.
‘Fiyatlara yansıma gecikti’
“Bizim siyasetimiz muhakkak faizleri indirip, üretimi artırmak: Burada hiçbir taviz ve eza yok bizim açımızda” diyen Kavcıoğlu, “Biz bunu bu türlü yaptığımızda firmaların kredi alması bakımından kelamlı yönlendirmeler yapıyoruz. Tüm faiz oranları siyaset faizine yakınlaşmış durumda” diye aktardı.
Kavcıoğlu kelamlarına şöyle devam etti:
“Düşük faizle alınıp stok, dövize giden paranın bir yararı yok, bunu gördük zati. Birçok iş insanı stokta yakalandıklarını, maliyetlerinin arttığını söyledi. Ben yıllardır bankacılık yaptım, stok fazlaysa biz kredi vermezdik. Yüksek maliyetlerle stok yaptığınızda, eski alışkanlıklarla hareket ettiğinizde, fiyatlara yansıma gecikti.”
Kur muhafazalı mevduat sistemi
“Kur muhafazalı mevduat sisteminin Merkez Bankası’na bir yükü yok. Sürdürülmesinde bir sakınca yok. Periyoduna nazaran sürecine fark gösterir. Şu an için tabi çok yararlı. Liralaşma siyaseti dövize endeksli. Teşvik ediyoruz. Enflasyondaki düşüş hissedildiğinde KKM’den çıkışlar olacak” diyen Kavcıoğlu, “Merkez Bankası’nın hedefi mali transfer sistemini yeterli bir formda yönetmek. Vatandaş parasının değerini koruyor, derdi olmuyor. KKM ile Merkez Bankası da rezerv biriktiriyor” diye devam etti.
‘Bizim yaptığımız şey ülkenin parasını güçlendirmek’
“Merkez Bankası bir ülkenin kalbi. Bizim yaptığımız şey ülkenin parasını güçlendirmek. Siz TL’ye kıymet vermezseniz sokaktaki adam da paha vermez” diye belirten Kavcıoğlu konuşmasında, “Rezerv kaynaklarımızı güçlendiriyoruz, çeşitlendiriyoruz. Rezerv kaynaklarımız daha yeterli durumda. Global bir merkez bankası haline geliyoruz. İnanç duyulan bir merkez bankası olduk” sözlerine yer verdi.
‘Gıda enflasyonunda düşüş yaşanacak’
Kavcıoğlu, kasım ayı enflasyonunun yüzde 2,88’inin yaklaşık yüzde 1,5’inin besinden geldiğine işaret ederek, “Piyasada tartışmaları da biliyorsunuz. Burada baktığımız vakit uyguladığımız siyasetlerin sonucunu görmeye başlıyoruz. Güç dünyada hala sorunlu ve nereye gideceğini kestiremiyoruz fakat Türkiye’de hem sübvansiyonlar hem de Cumhurbaşkanımızın uyguladığı politikalar… Besinde da bunun yansımasını bekliyoruz. Güç bizim denetimimizde olmamasına karşın Türkiye bu ay prestijiyle hem fiyatlarda aşağı gelme noktasında hem de kullanım manasında hiçbir vakit arz problemi yaşamadı. Ödeme noktasında da hiçbir sorun yaşamadık. Bu da rezervlerimizin gücünü gösteriyor” dedi.
Gıda üzere kimi kalemlerde gündemde tartışılan mevzuların olduğunu belirten Kavcıoğlu, “Merkez Bankası Para Siyaseti ve kimi öbür bu konuştuğumuz ihtiyati önlemler, arz-talep istikrarı, faiz, zira orada da tıpkı faiz maliyeti 15-20 puan kadar geri geldi, 6-7 aydır. Hasebiyle orada da tıpkı düşüşü bekliyoruz. Onun da bu aydan sonra yansıyacağını düşünüyoruz” diye konuştu.
“Gıdada da bir düşüş trendi mi öngörüyorsunuz?” halindeki soru üzerine Kavcıoğlu, “Tabii. Bu maliyetlerin hepsi orada da yansıyacak. Bizim faiz indirimi siyasetimizi dünyadan eleştiriyorlar lakin şu an ne kadar haklı bir noktaya geldiğimiz görülüyor inşallah ve gitgide de görülecek” değerlendirmesinde bulundu.
‘Bütün paralara açığız’
Türkiye’nin 2018’den sonra önemli bir değişim yaşadığını, global salgın ile çok kıymetli yapısal değişimler yaptığını belirten Kavcıoğlu, şu değerlendirmelerde bulundu:
“2020’nin sonunda tekrar faiz artırım döngüsüne girdiğimizde çok değişik bir örnektir, 15 milyar dolar civarında para geldi. Gelen parayı da denetim etme talihiniz çok yok. Bana geldiğinde devlete gitmiş mi, TCMB’ye girmiş mi? Hayır. Bankalar alıyor, bireyler alıyor, hasebiyle sizin denetiminiz dışında bir para. Onun için sıcak paranın geliş biçimini siz belirleyecek güçteyseniz bu kıymetli. Biz bütün paralara açığız. Yani portföye, bütün yabancı sermayeye açığız lakin artık kurallarını biz koyuyoruz.”
Kavcıoğlu, 2016’dan 2022’nin başına kadar 1,2 trilyon lira kredi kullandırıldığını belirterek, “2022’nin 10. ayının sonu prestijiyle 1,5 trilyon lira kredi kullandırmışız. Yani 2016’dan 2022’ye kadar kullandırdığımız krediden daha fazla krediyi kullandırmışız. Bu çok kıymetli.” tabirini kullandı.
‘KOBİ’lere, yatırım yapacaklara ve ihracatçılara kredide hiçbir önlem yok’
Kavcıoğlu, kredilerin nereye gittiğine dair bir soru üzerine, faizleri indirerek, üretimi artıracak ve cari fazlayı sağlayacak siyasetleri uygulayacaklarını, bu hususta odunlarının olmadığını söyledi.
Kavcıoğlu, kredilerin çok da yanlışsız yerlere gitmediğini tespit ettiklerini kaydederek, “Ondan sonra haziran ve temmuz ayında makroihtiyati önlemleri uygulamaya başladık. Buradaki emel kredileri kısmak değil, kredilerin selektif olarak gayeli kredi noktasında uygulanması. İstediğimiz yere, gayeli bir biçimde… Zira ben faizi düşürmüşüm. Düşük faizle alınan ve dövize, stoka giden bir paranın ülke iktisadına o kadar da bir katkısı olmadığını aslında yaşadık. Dövize gittiğinde daha da eza yaşadık” diye konuştu.
‘Makroihtiyati önlemlerde ihracatçılara hiçbir kısıtlama yok’
Ucuz bulunan paranın daha fazla stoka gitmesinin vakit zaman badire yaşatabileceğinden bahseden Kavcıoğlu, şu anda yurt dışında ham husus ve orta malı fiyatları ile navlun fiyatlarında düşüş yaşandığını bildirdi.
Kavcıoğlu, düşüşlerin bu nedenle gecikmeli olarak fiyatlara yansıdığını kaydederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Normalde bunların çabucak fiyatlara yansıması lazım lakin siz yüksek maliyetlerle stok yaptığınızda, üretim yerine dövizde kalayım, döviz artacak formunda eski alışkanlıklarla hareket ettiğinizde fiyata yansıması gecikti. Artık biz ne yaptık? Makroihtiyati önlemlerle, finansmana muhtaçlığı olmayan firmaların düşük faizli kredilerden yararlanma bahtını zayıflattık. Bankalara belli limitler koyduk. ‘Kendi müşterini kendin seç, ona nazaran bu kredileri ver’… Öteki taraftan KOBİ’lere hiçbir kısıtlama yok. Hiçbir ihtiyati önlem yok. Bütün bankalar için geçerli. Yatırım kredilerinde hiçbir kısıtlama yok. Yatırım yapacak kim olursa olsun. Aslında Merkez Bankasının Sayın Cumhurbaşkanımızın açıkladığı düşük faizli, şu an 7’ye kadar faiz geliyor, 2 yıl ödemesiz 10 yıl. İthal ikamesi, ihracat ve teknolojik yatırımlara tartı veriyoruz. İhracatçılara da hiçbir kısıtlama yok makroihtiyati önlemlerde.”
‘Maliyetler daha da aşağıya gelecek”
TCMB Lideri Kavcıoğlu, şu anda büyük firmaların birçoklarının tahvil ihraç ederek finansman sağlamaya başladığını belirterek, şu sözleri kullandı:
“Doğru hal bu. Dünyada da bütün firmalar, bilhassa büyük firmalar sermaye piyasasını kullanarak kendilerine daha uzun vadeli ve daha ucuz finansman sağlarlar. Yurt içinden, yurt dışından… Şu an Türkiye’de liste bayağı uzun. Geçen yeniden yatırım yapan bir firmamız 200 milyon euro yurt dışından tahvil ihraç ederek para getirdi. Hasebiyle amaçladığımız şeyleri takip ediyoruz, uyguluyoruz. Uygulanmasını da takip ederek yönlendiriyoruz. Doğrusu bu. Süreç içerisinde bunun müddeti de vadesi de artacak. Maliyetler daha da aşağıya gelecek. Faiz indirimlerimiz ve makroihtiyati önlemlerle bir arada şu anda siyaset faizi çok düzgün bir noktada olduğu için bu firmaların bazen bizim bir tık üzerimizde sermaye piyasası yoluyla borçlanması sözkonusu.”
Kavcıoğlu, kamu bankaları ile özel bankaların faiz oranları ortasındaki makasın daralıp daralmadığına ait bir soruya karşılık, makroihtiyati önlemler almaya başladıktan sonra yatırım ve ihracat kredilerinin toplam krediler içerisindeki hissesinin yüzde 28’den fazla arttığını söyledi.
KOBİ’lerin kullandığı kredilerin 7 kat arttığını anlatan Kavcıoğlu, “Geçen yılın tamamında KOBİ’lere kullandıran kredinin 1,5 katı yalnızca eylül ayında kullandırıldı. Hasebiyle hem firma sayısında hem de ölçü olarak çok kıymetli bir artış var” diye konuştu.
Kavcıoğlu, yatırıma ve üretime gitmeyen kredilerde bir sakinlik olduğunu söz ederek, “Ancak selektif kredilerde fevkalade bir artış var. İstediğimiz de bu. Üretimi de ihracatı da artıracak, ithal ikamesiyle ithalatımızı azaltıp cari fazla vermemizi sağlayacak kredi yapısı bu. Şu an bunu da zati gelişmelerden görüyoruz” açıklamasında bulundu.