Kosova’nın kuzeyinde Sırpların ağır olarak yaşadığı belediyelerdeki “Arnavut” idareye karşı çıkan Kosovalı Sırpların protestolarıyla başlayan gerginlik, NATO’nun Kosova’daki Barış Gücüne (KFOR) bağlı 30 askerin yaralanması üzerine büyüdü.
KFOR’a bağlı askerlerin yaralandığı olayların akabinde NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, bölgeye destek güç olarak 700 ek asker gönderileceğini açıkladı.
ABD, Kosova’ya yaptırım uygulanabileceği sinyalini verirken, Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu birçok ülke, gerginliğin bir an önce düşürülmesi daveti yaptı.
KOSOVA-SIRBİSTAN NEDEN BİR DEFA DAHA KARŞI KARŞIYA GELDİ?
Kosova’nın kuzeyinde Sırpların ağır olduğu Zveçan, Zubin Potok ve Leposaviç belediyelerinde 23 Nisan’da yapılan mahallî seçimleri Kosovalı Sırplar boykot ederken, iştirak yüzde 3’te kaldı.
Yerel seçimleri kazanan Arnavut belediye liderlerinin 26 Mayıs’ta vazifeye başlamasını protesto eden Kosovalı Sırplar, birinci olarak Kosova polisiyle karşı karşıya geldi.
Özellikle Zveçan Belediyesi önünde yaşanan olayların büyümesi üzerine Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in, Sırbistan ordusuna “hazır ol” buyruğu verdiği ve ordu mensuplarının Kosova sonuna konuşlanacağı duyuruldu.
ABD, bölgede yaşananları kınayan birinci ülke olurken, NATO da tıpkı gün taraflara gerginliğin düşürülmesi davetinde bulundu.
30 KFOR ASKERİ YARALANDI
Kosovalı Sırpların 29 Mayıs’ta protestolarına devam etmesi üzerine, Kosova polisi ve KFOR, belediye binalarını tel örgülerle çevirdi ve bölgedeki işçi sayısını arttırdı.
Asker sayısını arttıran KFOR birlikleri ile protesto düzenleyen Kosovalı Sırplar ortasında çıkan arbedede birliğin 30 askerinin yaralandığı bildirildi.
NATO ve Dışişleri Bakanlığı, KFOR ile yaşanan gerginliği şiddetle kınarken, Vucic, düzenlediği basın toplantısında, Kosovalı Sırplara NATO ile çatışmaya girmemeleri davetinde bulundu.
Almanya, İtalya, İrlanda, Fransa ve İsviçre KFOR’a yapılan atakları kınayan ülkeler olurken, AB Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ise Avrupa’nın yeni bir çatışmayı kaldıramayacağı açıklamasında bulundu.
ABD’nin Kosova Büyükelçisi Jeffrey Hovenier, ülkenin kuzeyinde son günlerde yaşanan tansiyonların iki ülke ortasındaki bağları etkileyeceğini ve ABD’nin Kosova’ya yönelik yaptırımları olacağını belirtti.
Kosova Başbakanı Albin Kurti ise demokratik cumhuriyeti “faşist milislere” teslim etmeyeceğini söyledi.
SIRBİSTAN-KOSOVA ÇİZGİSİNDEKİ SON GERİLİMLER
İki ülke, bugün içinde bulunduğu krize benzeri sıkıntılara birçok defa konut sahipliği yaptı.
Kosova ve Sırbistan, geçen yıl temmuzda Kosova’nın, ülkede yaşayan Sırplar dahil herkesin Kosova kimlik kartı ve plakasına sahip olması zorunluluğunun getirileceğini açıklaması üzerine karşı karşıya geldi.
Kosovalı Sırplar, bu sefer de ülkenin kuzeyinde Sırbistan ile olan hudut geçişlerini kapatırken, KFOR’dan müdahale etmeye hazır oldukları açıklaması geldi.
AB’nin ortaya girmesi gerginliğin yatışmasını sağlarken, Borell, iki ülkenin de kimlik kartı ve plaka problemine ait mutabakata vardığını duyurdu.
Kimlik ve plaka krizinin “aşılmasından” yalnızca birkaç ay sonra iki ülke yine gerildi.
Sırp kökenli eski polis memuru Dejan Pantic’in, 10 Aralık 2022’de Kosova polisi tarafından gözaltına alınmasıyla Kosovalı Sırplar, buna reaksiyon olarak hudut geçişlerine barikatlar kurdu.
Barikatlarda günlerce nöbet tutan Kosovalı Sırplar, Pantic’in tutukluluk kararının mesken hapsine dönüştürülmesi ve Vucic’in daveti üzerine barikatları 29 Aralık 2022’de kaldırdı.
İKİ ÜLKE ORTASINDAKİ KÖRDÜĞÜM: SIRP BELEDİYELER BİRLİĞİ
Bu ortada, Kosova ve Sırbistan ortasında çözülemeyen sıkıntıların en başında Sırp Belediyeler Birliği geliyor.
Sırbistan, her fırsatta Sırp Belediyeler Birliğinin kurulmasının öncelik olduğunu, aksi takdirde Kosova ile diyaloğun devam edemeyeceğini vurguluyor, Kosova tarafı ise birliğin kurulabilmesi için, birlik tüzüğünün ülkenin anayasasına uygun olmasını koşul koşuyor.
Kosova’da çoğunlukla Sırpların yaşadığı belediyelerde Sırp Belediyeler Birliği kurulmasına ait muahede, AB’nin arabuluculuğunda 2013’te Kosova ile Sırbistan ortasında imzalandı lakin Kosova Anayasa Mahkemesinin, birliğin “özerkliğe varabilecek” geniş yetkilere sahip olduğu tarafında karar alması ve Kosova Anayasasına uygun olmaması nedeniyle uygulamaya konmadı.
SIRBİSTAN, KOSOVA’YI KENDİ TOPRAĞI OLARAK GÖRÜYOR
Kosova’nın 2008’de tek taraflı bağımsızlığını ilan etmesi, Kosova’yı hala kendi toprağı olarak gören Sırbistan’ı belli aralıklarla ve farklı sebeplerle Kosova ile karşı karşıya getirdi.
Sırbistan, Kosova’nın bağımsızlığını tanımazken ve bu tarafta lobi yapmaktan da vazgeçmezken, öteki tarafta Kosova bağımsız bir ülke olarak var olmaya çalışıyor.
Kosova, 117 ülke tarafından “bağımsız devlet” olarak tanınmasına karşın kuzeyinde devam eden etnik gerginlikler ve Birleşmiş Milletlere üye olamaması nedeniyle “Avrupa’nın donmuş ihtilaf bölgelerinden biri” biçiminde nitelendiriliyor.
Sırbistan ve Kosova, AB arabuluculuğunda 2011’de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci kapsamında bağların olağanlaşması ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanıması için ortak yol bulmaya çalışıyor.
İki ülke ortasında yaşanan gerginlikler bu diyaloğun daima sekteye uğramasına neden olurken, Kosova ve Sırbistan yetkilileri en son 2 Mayıs’ta Brüksel’de bir ortaya geldi.