Meriç Irmağı, 2011’de başlayan Suriye Savaşı’yla birlikte yalnızca Türkiye ve Yunanistan ortasındaki hududu belirlemiyor, orası tıpkı vakitte binlerce göçmen için, Avrupa’ya ulaşmak için insan kaçakçılarına para vermeden gidilebilecek tek rota.
Türkiye’de son periyotta artan göçmen tersi telaffuzlar ve ekonomik kriz, ülkede bulunan 6 milyon göçmenin birçoklarında Avrupa’ya gitme isteğini de arttırdı. Ancak bu hayalin içinde kuvvetli bir çaba de bulunuyor.
Bu şiddetli seyahatte, göçmenleri bekleyen birçok risk var. İnsan kaçakçıları tarafından dolandırılabilir ya da Yunanistan kuvvetleri tarafından şiddet görerek geri itilebilirler.
Yunanistan makamlarına nazaran 2022 yılında, ülkeye ‘kaçak’ yollardan girmek isteyen 25 bin göçmen engellendi. Ama bu engelleme sonucunda kaç göçmenin hayatını kaybettiği bilinmiyor.
Meriç’te yaşanan insan haklarına ters duruma reaksiyon göstermek için Suriyeliler, ‘Nur Konvoyu’ ismi verdikleri kümeyle birlikte Yunanistan’a geçmek için sonda buluştu. halktv.com.tr de kuvvetli seyahate çıkmaya hazırlanan Parıltı Konvoyu’yla sonda bir gece geçirdi.
‘Bugün harikulâde bir yoğunluk var’
Nur Konvoyu, güvenliklerini tehlikeye atmamak için sonda buluşacakları noktayı, harekete geçmeden 12 saat evvel kümede paylaştı. Edirne’ye varıp, buluşma noktasına gitmek için bindiğimiz taksinin sürücüsü, göçmen yoğunluğunun Edirne’de yaz aylarında arttığını belirtiyor. “Dün ve bugün harika bir yoğunluk var. Bir aktiflikleri var sanırım, birden fazla sondaki tıpkı köye gitmek istiyor” diyen taksici, birden fazla göçmeni resmi evrakları olmadığı için götürmediğini de ekliyor.
Buluşma noktası ise kısa mühlet içerisinde değişiyor. Konvoyun yöneticileri, (kimliklerini bilinmeyen tutuyorlar) yeni noktaya paylaşmak için mühlet istiyor.
‘Bu göçmenler yüzünden mahpus yattım’
Yeni buluşma noktasına giderken bindiğimiz taksici ise aracına göçmen alma konusunda hayli temkinli. Sohbetimiz esnasında kimliğini kapalı tutmamızı istiyor ve temkinli olmasının nedenini “Bu göçmenler yüzünden mahpus yattım” diyerek açıklıyor.
İşsiz kaldığı periyotta bir insan kaçakçısının teklifini kabul ettiğini söyleyen taksici, “İstanbul’dan Edirne’ye araçla göçmen getiriyordum. O bana adres veriyordu, ben gidip getiriyordum. Kişi başı 150-200 TL alıyordum” dedi.
Yine göçmenleri taşıdığı bir gün polis tarafından yakalandığını anlatan taksici, ‘insan kaçakçılığı’ cürmünden iki yıl mahpus yattığını söylüyor.
Buluşma noktası: Gençler, çocuklar, kadınlar
Buluşma noktasına vardığımız vakitse büyük bir otobüsün ayrıldığını görüyoruz. Bu otobüsün ne olduğunu sorduğumuz vakit ise Işık Konvoyu’na katılan göçmenlerden biri “İlk buluşma noktasından Jandarma bizi otobüsleri bindirip buraya bıraktı” diye karşılık veriyor.
Grubun içinde çocuklar, bayanlar ve gençler var. Türkiye’nin çeşitli vilayetlerinden gelen göçmenler, insan kaçakçılarına binlerce euro para vermemek için ya da Yunan kuvvetlerinin şiddetinden korunmak için geldiklerini söylüyor.
‘İnsan umut olmadan yaşayamaz’
Konuştuğumuz gençlerden biri Ahmet*, iki kardeşinin Almanya’da olduğunu söylerken, “Türkiye çok hoş. Yıllarca bize sahip çıktı. Lakin artık geçim çok sıkıntı. Almanya’da çalışabilirim ya da okuyabilirim” diyor. Seyahat için umutlu olduğunu da belirten Ahmet, “İnsan umut olmadan yaşayamaz” diyor.
‘Mimarlık öğrencisiyim ancak geçinmek için gitmem gerek’
Grubun içinde akıcı halde Türkçe konuşabilen Muhammed*, mimarlık öğrencisi olduğunu söyleyerek sohbete başlıyor. Annesinin Suriye’deki iç savaşta bir ayağını kaybettiğini söyleyen Muhammed, “Annemin ve ailemin geçimini sağlamak için liseyi açıktan bitirdim. Sonra üniversiteyi kazandım” dedi.
Fakat üniversiteyi okurken de ailesinin geçim konusunda zorlandığını ak Muhammed, “Avrupa’ya gidip iş bulursam hiç değilse ailem rahat eder. Burada arkadaşlarım var, burası çok hoş bir ülke. Tahminen 5-6 yıl sonra geri dönerim” diyor.
‘Yunanistan askeri yakaladı, soydu, dövdü…’
Nur Konvoyu’na katılan Suriyelilerin birçok daha evvel de Yunanistan’a geçmeye çalışmış. Birden fazla, Yunanistan askerlerinin kendilerine şiddet uyguladığını söylüyor. Salih de daha evvel Yunanistan’a geçmeye çalışanlardan. İki gün evvel kuzenlerinin de Yunan askerleri tarafından yakalandığını aktaran Salih, “Yunanistan askeri yakaladı, soydu, dövdü. Sonra bizi Meriç’e attı” diyor.
Konvoy, Yunanistan’ın insan haklarına ters göçmen siyasetlerine karşı Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği’nden takviye de istemiş. Ama bu davetleri karşılıksız kalmış.
‘Gitmeyi deneyenler oldu’
Grup, iki gün boyunca sona yakın bir yerde kamp yaptı. Evvelki gün ortalarında çıkan bir tartışma sonrası kimi şahıslar Yunanistan’a geçmeye çalışmış. Ama onlar da Yunan kuvvetlerine yakalanmış ve geri itilmiş.
Jandarma müsaade vermedi
Konvoy, buluşma noktasını kümeden paylaştıktan sonra saatlerce içerisinde kalabalıklaşmaya başlarken jandarma, yaşananlar konusunda baş karışıklığı yaşıyordu. Zira konvoyun maksadını anlamamışlardı ve tüm göçmenlerin taksi ya da sivil araçlarla buluşma noktasına gelmesine şaşırıyorlardı.
Jandarmanın, kümeye gitmelerinin tehlikeli olduğu konusunda telkinde bulunması da işe yaramadı. Evvel öbür bir yere gitmelerini söyledi. Küme bu isteği de yerine getirmeyince, jandarma, 200’ü aşkın göçmeni huduttan alarak Vilayet Göç İdaresi’ne götürdü.
‘Herkes göçmen pazarından kazanıyor’
Edirne’de kalacağımız yere yanlışsız giderken bindiğimiz taksici, “Bu konvoy neymiş ya, tüm sistemimizi bozdu” diyor.
Düzenin ne olduğunu sorduğumuz vakit ise taksicilerin birçoklarının geri itilen ya da İstanbul’a dönmek zorunda kalan göçmenleri birçok vakit taksimetre açmadan kişi başı 900-1500 TL ortası bir fiyata İstanbul’a götürdüğünü anlatıyor. Taksici, sohbetin sonunda “Herkes göçmen pazarından kazanıyor” diyor.
Göçmen pazarı: Kaçakçı, botçu, arabacı
Edirne’de göçmenlerin mağduriyeti suistimal edilmeye epey açık. Yeniden insan kaçakçılığında mahpus yatmış ve kimliğini zımnî tutmak isteyen B, “Herkes işin içinde. ‘Arabacı’ dediklerimiz, hududa yakın noktalarda geri itilen göçmenleri alır ve yoluna bakar. Ya da kaçakçıların almasını istediklerini taşır. Botçu, karşı göçmenleri tarafa geçirir. Kaçakçıyı görmezsiniz, o yalnızca organize eder” diyerek nizamı anlatıyor.
Sınır köyü olan Kiretmitçisalih’ten hudut çizgisine yürürken ise yanımıza kango şekli bir araç yaklaşıyor. Taksici, “İstediğini sorabilirsin, otomobilci arkadaşlardan biri” diyor. İstanbul’a ne kadara gittiğinizi sorduğumuz vakit ise karşılık vermiyor.
Sınırdaki patikalar
‘Jandarmanın otomobilcileri var’
Edirne’de taksicilerin birden fazla, insan kaçakçılığı cürmünden hapise girmiş. Lakin bu durumdan hayli şikayetçiler. “Jandarma, geri itilenleri görünce kendi tanıdığı taksileri ya da sivil otomobilleri arıyor” diyen bir taksici, jandarma içindeki kimi şahısların bu seyahatlerden komite aldığını da argüman ediyor.
Botçu: 2019’da paramızı devlet ödedi
2019’da Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla sonların açılmasıyla göçmenler, hududa akın etti. Yunan kuvvetlerinin göçmenlere uyguladığı şiddet, milletlerarası kamuoyunda da reaksiyona neden oldu.
2019’da göçmenleri Meriç’ten karşı kıyıya geçirenlerden biri de M.’ydi. M, yüzlerce göçmeni Yunanistan’a bıraktığını söylerken birebir köye 20-30 büyük otobüs göçmenin getirildiğini söylüyor.
Botçu M, göçmenleri karşı kıyıya bırakması için ödemenin kendisine muhtar tarafından yapıldığını tez ederken “Paramızı devlet ödedi” diyor.
Botçu M.’nin argümanlarını öbür botçular da destekliyor. Birçok hudut köyünde göçmenleri Yunanistan’a bırakanlara 2 bin ile 15 bin TL ortasında ödemeler yapıldığını söyleyen eski botçu C, “Ben o periyot hapisteydim. Ama arkadaşlarım bu işi yapıyorlardı ve ödemelerin muhtarlar aracılığıyla yapıldığını söylüyorlar” diyor.