Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) son Para Siyaseti Heyeti (PPK) toplantısında siyaset faizini yüzde 14’ten yüzde 13’e indirerek piyasaları aykırı köşeye yatırdı. 17 Aralık 2021’den bu yana siyaset faizi sabitti.
Piyasalardaki genel kanı, bu şartlar altında TCMB’nin siyaset faizini 2022’nin geri kalan aylarında sabit tutacağı tarafındaydı. Lakin TCMB orta verdiği faiz indirimlerine 8 ay sonra devam etme kararı aldı. Grafikten görüleceği üzere, son ayarda ticari kredi faiz oranları ile siyaset faiz oranı ortasındaki makas açılmıştı. Bir taraftan da gerçek kesimin krediye erişmekte zorlandığına yönelik şikâyetler son birkaç haftada arttı. Kredi kanalındaki bu tıkanıklığın faiz indirimi kararında tesirli olduğu anlaşılıyor.
CEVAP BEKLEYEN SORULAR
Faiz kararını değerlendirirken akıllara ister istemez birçok soru geliyor: 100 baz puanlık faiz indirimi şirketlerin krediye erişimini kolaylaştıracak mı? Artması hedeflenen ticari krediler, ekonomik büyümeyi güçlü tutmaya kâfi olacak mı? Büyümenin hızlanması halinde, iktisadi faaliyetteki bu canlanma toplumun her kesitine sirayet edecek mi? Örneğin, ekonomik büyüme çalışan kısmın ulusal gelirden aldığı hissesi arttıracak mı? Siyaset faizindeki düşüş sonrası artması hedeflenen yerli ve ulusal üretim, enflasyonun düşmesine kâfi katkıyı sağlayabilecek mi?
Bu sorular büyük ihtimal Merkez Bankası kurmaylarının da aklına gelmiştir. Merkez Bankası’nın bu sorulara ‘evet’ yanıtını vermiş olması gerekir ki para siyasetindeki gevşeme kararı rasyonel bir yere otursun. Sorular üsttekilerle hudutlu değil. Diğerleri da var. Faiz indirimi Türkiye’nin kredi risk priminin artmasına neden olur mu? Siyaset faizi indirilince TL’nin üzerindeki baskı artar mı? PPK üyelerinin bu sorulara da ‘hayır’ yanıtını vermiş olması beklenir.
FAİZ İNDİRİMİNİN ART PLANI
BU ve bunun üzere sorulara kendi perspektifinden karşılıkları olan TCBM, bu sürpriz faiz indirimini hangi varsayımlara ve senaryolara dayandırmış olabilir? PPK karar metni, son enflasyon raporundaki ayrıntılar ve yeni datalar incelendiğinde faiz indirimi kararının art planıyla ilgili akıllara birinci gelen muhtemel destek noktalarını şöyle sıralayabiliriz:
Faiz indirimi sonrasında siyaset faizi ile kredi faizleri ortasındaki makas tedrici olarak kapanırsa, ticari krediler canlanır. Ticari kredilerdeki ivmelenmenin üretimi arttırarak enflasyonu dizginlemesi beklenir. Ticari kredilerin amaç/faaliyet dışı alanlarda kullanılmasını engellemek için gerekirse makro ihtiyati önlemler uygulanabilir.
Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaş bir biçimde sonlanacak yahut en azından diplomatik teşebbüsler birtakım rahatlatıcı orta formülerin gerçekleşmesini sağlayacak. Barış ortamına yanlışsız ara kat edilirse, global ölçekte besin ve güç fiyatları düşer.
Tarım Kredi Kooperatif marketlerinde gerçekleştirilen indirimler muhakkak oranlarda başka zincir marketlere de yansıyabilir. Bu senaryonun gerçekleşmesi durumunda, enflasyon gevşer.
TCMB rezervleri son iki haftada 12.5 milyar dolarlık artış kaydetti. Turizm gelirleri savaşa karşın epey güçlü. Turizm gelirleri ve muhtemel yeni swap mutabakatları döviz rezervlerindeki artışın devamını sağlayabilir. Rezervlerdeki artış, faiz indirimi sonrası TL üzerinde oluşması olası olan baskıyı azaltabilir.
Son aylarda atılan diplomatik adımlar meyve verdikçe, ölçülü düzeylerde de olsa Türkiye’ye sermaye girişi yaşanabilir. Beklenen sermaye girişlerinin gerçeğe dönüşmesi durumunda finansal istikrara yönelik TCMB’nin eli rahatlar.
Aralık ayında baz tesiri devreye girebilir, bu sayede enflasyonda en azından sayılar üzerinde hissedilebilecek bir gerileme yaşanabilir. Bu düşüşün gerçekleşmesi, enflasyon beklentilerinin olağanlaşmasına katkı sağlar.
Tabi ki kesin olarak bilmek mümkün değil; lakin PPK üyelerinin faiz indirimi kararı verirken başlarından geçenlerin bunlara yakın şeyler olması mümkün. Görüldüğü üzere, siyaset faizindeki indirimin işe yaraması birtakım güçlü varsayımların geçerliliğini müdafaasına, belirli senaryoların ise gerçeğe dönüşmesine bağlı. Şu an kesin olan bir şey var ki, o da TCMB’nin öbür merkez bankalarının tam zıddı bir yolda ilerleyerek enflasyonla uğraş etmeye çalıştığı. Son enflasyon raporu tanıtım toplantısında TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun da belirttiği üzere, bu farklı para siyaseti tercihlerinden hangisinin gerçek çıkacağını vakit gösterecek.