Piyasalardaki arz ve talebe ait son gelişmeler ve bunların oluşturduğu belirsizlik, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı birtakım üretici ülkelerden oluşan OPEC+ kümesinin üretim düzeyine dair bölüm uzmanları ortasında fikir ayrılığına yol açtı.
Ekim ayında aldıkları karar doğrultusunda kasım prestijiyle günlük petrol üretiminde 2 milyon varillik kesintiye giden OPEC+ kümesi, piyasadaki son gelişmeleri kıymetlendirmek ve uygulanacak üretim ölçüsünü belirlemek üzere pazar günü toplanacak.
Toplantıdan çıkacak kararda, global iktisada ve talep görünümüne ait belirsizliklerin tesirli olması bekleniyor.
Çin’in uyguladığı “sıfır vaka” siyasetine karşı protestoların hafta başında global piyasalarda talep telaşlarına yol açarak petrol fiyatlarında sert düşüşlere neden olması, kümenin üretim kesintisine gitme ihtimalini güçlendiriyor.
Resesyon beklentileri petrol fiyatlarını aşağıya çekmişti
Grubun fiili önderi Suudi Arabistan Güç Bakanı Abdulaziz bin Selman da OPEC+ kümesinin petrol arzını artırmayı planladığına yönelik savların akabinde geçen hafta yaptığı açıklamada, mevcut üretim kesintisinin 2023 sonuna kadar devam edeceğini, arz-talep dinamikleri doğrultusunda daha fazla kesinti yapmaya hazır olduklarını yinelemişti.
Öte yandan, toplantının, Avrupa Birliği’nin (AB) 5 Aralık’ta yürürlüğe girecek Rusya’dan deniz yoluyla ham petrol tedarikinin kesilmesine yönelik kararı ve tavan fiyat uygulaması öncesinde yapılıyor olması ise OPEC+ kümesinin mümkün adımına ait belirsizlikleri artırıyor.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın piyasalarda oluşturduğu arz kaygılarıyla 7 Mart’ta 139 dolar düzeyini aşan memleketler arası petrol fiyatı referans ölçütü Brent petrolün varil fiyatı, piyasalarda global resesyon tasalarının güçlenmesi ve talep tasalarının yine yer kazanmasıyla ağustostan bu yana 100 doların altında süreç görüyor.
Petrol üretimini günlük 2 milyon varil azaltma
OPEC+ kümesi, 5 Ekim’de Avusturya’nın başşehri Viyana’da düzenlenen toplantıda, global resesyon kaygılarıyla düşüşe geçen petrol fiyatlarını desteklemek için günlük petrol üretimini kasımdan itibaren 2 milyon varil azaltma kararı almıştı.
Üretim kesintisi kararı, Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle halihazırda daralan global petrol arzına yönelik tasaları daha da artırarak petrol fiyatlarını üst istikametli desteklemişti.
Petrol talebinde düşüş beklentisini daima olarak yineleyen OPEC, son olarak aylık petrol piyasası raporunda, global petrol talebine ait artış öngörüsünü bu yıl ve gelecek yıl için aşağı taraflı revize etmişti.
“Büyük bir kesinti Brent petrolün varil fiyatını 90 doların üzerine çıkarabilir”
Bağımsız araştırma ve danışmanlık şirketi Energy Outlook Advisors’ın Yönetici Ortağı Anas Alhajji, OPEC+ kümesinin bir evvelki toplantıda aldığı 2 milyon varillik üretim kesintisi kararının gelecek yılın sonuna kadar uygulamada kalacağını söyledi.
Alhajji, kümenin, gelecekte daha tesirli olması beklenen kelam konusu kesinti kararının akabinde pazar günü birinci sefer bir ortaya geleceğini anımsatarak, “OPEC+ kümesi için sorun aralık ayı ve 2023’ün birinci çeyreği. Mevcut kesinti piyasa istikrarını muhafazaya yetmiyor ve petrol fiyatlarının düşmesini engelleyemiyor. Buna mani olmak için kümenin toplantıda alabileceği en yeterli karar ek kesinti olacaktır. Daha az tesirli olan seçenek ise mevcut düzeyde kalmak olacaktır” dedi.
Toplantıdan çıkacak muhtemel sonuçları pahalandıran Alhajji, yapılacak kesinti ölçüsünün fiyatlara farklı yansımaları olacağını söyledi.
Mevcut durumun sürmesi petrol fiyatlarını 10 dolardan fazla düşürebilir
Alhajji, “Mevcut durumun sürdürülmesi petrol fiyatlarının varil başına 10 dolardan fazla düşmesine neden olabilir. Kısmi bir kesinti ise mevcut fiyatları koruyacaktır. Fakat büyük bir kesinti, bilhassa birinci çeyrek için Brent petrolün varil fiyatını 90 doların üzerine çıkarabilir” diye konuştu.
Dünyanın en büyük ham petrol ithalatçısı Çin’deki gelişmelerin dışında çeşitli faktörlerin petrol fiyatlarını aşağı çektiğine işaret eden Alhajji, şu sözleri kullandı:
“Biden idaresi, geçen hafta perşembe günü stratejik petrol rezervlerinden 15 milyon varil petrolü piyasaya sunmaya başladı. ABD dolarının paha kazanmasıyla dolar dışındaki para üniteleriyle petrol alımı yapan petrol ithalatçısı ülkelerin maliyetleri tavan yapıyor ve bu da global petrol talebi büyümesini olumsuz etkiliyor. Petrol ticareti aralık ayında çoklukla azalır fakat şu anki şartlar bu durumu daha da kamçılıyor. 2023’teki resesyon beklentileri de petrol fiyatları üzerinde baskı oluşturuyor.”
“Piyasa belirsizlikleri mevcut kesintilerin sürdürülmesi tarafında baskı oluşturabilir”
İngiltere merkezli danışmanlık şirketi Crystol Energy’nin Üst Yöneticisi Carole Nakhle de pazar günkü toplantının sonucuna ait üç olasılığın konuşulduğunu söyledi.
Nakle, kelam konusu olasılıkların, beklendiği üzere üretimi artırmak, üretim kesintisine gitmek ya da mevcut seviyeyi korumak olduğunu belirterek şunları kaydetti:
“Piyasa şartları göz önüne alındığında, birinci senaryo ikna edici değil. Petrol fiyatları bugünlerde kümenin 2 milyon varillik kesintiyi açıkladığı ekim toplantısından evvelki düzeylerde süreç görüyor. Bu faktör göz önüne alındığında, AB yaptırımları ve tavan fiyat uygulamasının meçhul sonuçları da hesaba katılırsa şimdilik mevcut üretim düzeyine bağlı kalınacağını savunan son senaryo tartı kazanıyor.”
Petrol fiyatlarının OPEC+ kümesinin attığı adımlardan etkilendiğine işaret eden Nakhle, piyasalarda tıpkı derecede tesirli öteki güçlerin de kelam konusu olduğunu ve bunların da dikkate alınması gerektiğini lisana getirdi.
(AA)