Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD) Medya İzleme Komitesi’nin hazırladığı 2022 yılının temmuz ve ağustos aylarına ait “Medya Raporu’nu” yayınladı. ÇGD’nin rapora ait açıklamasında, “Anayasa Mahkemesi’nce (AYM) alınan bir karar, Basın İlan Kurumu’nun (BİK) ve misyonunu önemli manada tartıştırdı. Çeşitli yayın organlarına verilen resmi ilan ve reklam yayınlamama cezalarına ait evrakta, BİK yetkilerinin tüzel manada problemli olduğunun altını çizdi” denildi.
ÇGD Medya İzleme Kurulu’nun hazırladığı Temmuz-Ağustos 2022’ye ait “Medya Raporu” yayınlandı. ÇGD’nin rapora ait yaptığı açıklamada şöyle denildi:
“Temmuz ve ağustos aylarının, yaz ayları olmasına paralel TBMM ile mahkemelerin tatil ortası verdiği ve toplumsal hayatın görece sakinleştiği geride bıraktığımız günlerde, ne yazık ki basına yönelik sistematik hale gelen baskılarda rastgele bir kesinti yaşanmadı. Baskılar, haberlere erişim pürüzleri getirilmesinde ağırlaşırken, bilhassa AKP iktidarına yönelik usulsüzlük ve yolsuzluk haberlerinin erişime engellenen haberler içindeki fazlalığı, kelam konusu kararları daha da tartıştırdı.
“GAZETECİLERE YÖNELİK ATAKLARDA DA RASTGELE BİR YAZ MOLASI OLMADI”
Gazetecilere yönelik hücumlarda da rastgele bir yaz molası olmadı. ‘Basın ve haber alma hürriyetini sağlayıcı önlemler almakla’ sorumlu başta emniyet güçleri olmak üzere devlet organlarının, basın özgürlüğüne yönelik engelleyici tavırlarında rastgele bir değişiklik yaşanmazken, değişikliğin olmadığı gelişmelerden bir başkası, MHP’nin siyasi anlayışında olanların, toplumsal medya üzerinden gazetecilere yönelik organize linç kampanyaları ve akabinde gelen fiziki akınlardı. Derneğimizin Rize Şube Lider Yardımcısı ve Youtube üzerinden ‘Sokak Kedisi’ isimli programı yapan Ebru Uzun Oruç, eşi beraberindeyken İstanbul’da bir sokak röportajı sonrası, organize olduğu anlaşılan bir akına uğradı. Vefatla tehdit edilip eşi darp edilen Ebru Uzun Oruç’un kısa bir müddet evvel yaptığı röportajlarından birinde husus olarak MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’yi vatandaşlara sorması ve bu röportajın yayınlanmasının akabinde, ortalarında MHP’li milletvekilleriyle parti yöneticilerinin bulunduğu bireyler tarafından açıkça maksat gösterilmesi, saldırıyı daha da manidar hale getirdi.
“AYM KARARI, BİK VE MİSYONUNU ÖNEMLİ MANADA TARTIŞTIRDI”
Temmuz ve ağustos aylarında BİK aldığı iki karar ile AYM’nin bir dava belgesine ait kararı basın özgürlüğünü direkt etkileyecek nitelikteydi. BİK’in aldığı birinci karar Basın Ahlak Temelleri’ni 28 yıl sonra değiştirmekti. 1950’lerin iktidarı Demokrat Parti’nin, basını, iktidarının propaganda aygıtı hale getirilme istikametindeki teşebbüslerine reaksiyon olarak 1961 yılında, ‘resmi ilanların adil bir formda gazetelere dağıtılması’ hedefiyle kurulan BİK, bilhassa AKP iktidarı devrinde resmi ilan ve reklamların gazetelere dağıtımında temel kriteri ‘iktidar yandaşlığı’ olarak belirledi. İktidar destekçisi basın organlarının Basın Ahlak Temelleri’ni ihlal etmesinde rastgele bir sorun görmeyen BİK, aksi durumda, öbür sözle sorgulayıcı ve eleştirel gazetecilik yapan basın organlarına adeta nefes aldırmadı, muhakkak aralıklarda resmi ilan ve reklam yayınlamama cezası uyguladı. Halkın vergilerinin temel oluşturduğu resmi ilan ve reklamların yayınlanması karşılığında ödenen fiyatlar, iktidarın propagandasını yapan yayın organlarını ayakta tutmak için kullanılırken, Türkiye’de işçilerin gayretleri ve haklarını savunmayı yayın siyaseti olarak belirleyen Kozmik gazetesinin resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı, ağustos ayı itibariyle BİK tarafından büsbütün iptal edildi. Resmi ilan ve reklamların yayınlanması yetkisini uhdesinde barından ve bunu, Basın Ahlak Asılları kararlarınca yerine getiren BİK’e ait AYM’ce alınan bir karar ise, BİK ve misyonunu önemli manada tartıştırdı. Çeşitli yayın organlarına verilen resmi ilan ve reklam yayınlamama cezalarına ait evrakta AYM, ‘Kuruma tanınan yetkinin basının etik kıymetlerini düzenleme gayesinden öteye giderek artık kimi basın mensupları açısından caydırıcı tesir yaratabilecek bir cezalandırma aracına dönüştüğü ve bu durumun sistematik bir sıkıntıya neden olduğu gözlemlenmiştir’ tespiti yaparken, BİK yetkilerinin hukuksal manada sıkıntılı olduğunun altını çizdi. Kararla; gazetelerin ekonomik bağımsızlığı açısından kıymetli etkenlerde olan resmi ilan ve reklamların dağıtımında, basın özgürlüğünün, hasebiyle Anayasa’da garanti altına alınan temel haklardan birinin ihlal edildiği net olarak ortaya konuldu.
“KAMUOYUNA ‘DEZENFORMASYON DÜZENLEMESİ’ OLARAK LANSE EDİLEN, MEĞER ‘BÜYÜK SANSÜR’ UYGULAMALARI İÇEREN TEKLİF; İKTİDARIN, BASINA YÖNELİK BASKIYI DAHA DA ARTIRACAĞINI GÖSTERMEKTEDİR”
TBMM’nin görüşmelerini, tatile girmeden kısa bir mühlet evvel erteleyerek 1 Ekim 2022’de başlayacak olan yeni yasama yılına bıraktığı, kamuoyuna ‘dezenformasyon düzenlemesi’ olarak lanse edilen, halbuki ‘büyük sansür’ uygulamaları içeren teklif ve geçen iki ayda uygulamaya konulan karar ve mevzuat düzenlemeleri, seçim sathı mailine girilen bir devirde iktidarın, eleştirel ve sorgulayıcı basına yönelik baskıyı daha da artıracağını göstermektedir. Çağdaş Gazeteciler Derneği olarak iktidarın basın özgürlüğüne yönelik işleyeceği her hatanın karşısında durup kaydını tutmaya devam edeceğiz ve mesleğimizin kirli siyasi emeller için kullanılmasına müsaade vermeyeceğiz.”