Yeni araştırma, 8 bin kilometrelik bir tsunamiye neden olan ve insanların yaklaşık bin yıl boyunca yakındaki kıyı şeritlerinden uzak durmasına sebebiyet veren 9,5 şiddetinde bir mega sarsıntısı açığa çıkardı.
Bulgulara nazaran zelzele, yaklaşık 3 bin 800 yıl evvel tektonik bir plaka kırılması nedeniyle, bugünkü Şili’nin kuzeyinde meydana gelmişti.
Depremin akabinde meydana gelen tsunaminin 20 metre yüksekliğinde dalgalar yaratmıştı. Bu dalgaların Yeni Zelanda’ya kadar ulaştığı ve burada yüzlerce kilometre içeriye araba büyüklüğünde kayalar fırlattığı düşünülüyor.
Şimdiye kadar tespit edilmiş en büyük zelzele, tekrar Şili’nin güneyinde 9,4 ila 9,6 şiddetindeki Valdivia sarsıntısıydı. 1960’ta meydana gelen ve 6 bin kişinin vefatına sebep olan bu sarsıntıdaki kırılma 800 kilometreye kadar uzanıyordu.
Ancak 6 Nisan’da hakemli bilimsel mecmua Science Advances’ta yayımlanan araştırma, yeni keşfedilen kadim mega zelzelenin daha da büyük olduğunu ortaya koydu. Bulgulara nazaran bu sarsıntıda kırılma yaklaşık bin kilometreydi.
Valdivia sarsıntısı üzere, bu kadim sarsıntı de dünyadaki en güçlü sarsıntı tipi olan “mega bindirme” sarsıntısıydı. Bu zelzeleler, Dünya’nın tektonik plakalarından birinin oburunun altına girmeye zorlandığında meydana geliyor.
Söz konusu dev zelzelenin ispatları, Şili’nin Atacama Çölü’nde iç kısımlarda olağanda kıyı bölgelerine has kayaçlar, deniz kabukları ve fosillerin bulunmasıyla ortaya çıktı.
Birleşik Krallık’taki Southampton Üniversitesi’nden jeolog ve araştırmanın ortak müellifi James Goff, “Denizde ve çökeltilerde sessizce yaşayan çok sayıda canlının ispatlarını bulduk” diye konuştu:
Ve bunların hepsini çok yükseklerde tespit ettik. İç kısımda uzun bir yol kat etmişlerdi. Bu yüzden bir fırtınayla savrulmuş olamayacaklarını anladık.
Söz konusu kalıntıları denizden bu kadar uzaklaştıranın ne olduğunu daha düzgün anlamak için radyokarbon tarihleme usulü kullanıldı.
Independent Türkçe’de yer alan habere nazaran; Şili’nin kuzey kıyısının 600 kilometre üzerindeki 7 başka hafriyat alanında 17 tortuyu inceleyen araştırmacılar, iç kısma savrulan gereçlerin yaklaşık 3 bin 800 yıl evvel bu noktaya taşındığını belirledi.
Kazı alanında eski insanlara ilişkin taş yapılar da öteki cinsten delilleri oluşturdu. Taş duvarlar, tsunami nedeniyle eğrilmişti. Kimileri geriye gerçek uzanmış, denize dönmüştü. Bu da tsunaminin geri çekilme sürecine işaret ediyordu.
Goff, “Orada mahallî nüfusa dair hiçbir şey kalmadı” sözlerini kullandı:
Arkeolojik çalışmamız, toplulukların tsunamilerin erişemeyeceği iç kesitlere yanlışsız hareket etmesiyle birlikte büyük bir toplumsal kaosun çıktığını gösterdi.