İktisat uzmanları TÜİK’in açıkladığı enflasyon bilgilerinin gerçeği yansıtmadığı görüşünde birleşiyor. Dataları etiketlerle karşılaştıran ekonomistler, TÜİK’in enflasyon sepetinde yaptığı değişikliklerin de sonuçları değiştirmediğine dikkat çekiyor.
Seçime yüzde 45’lik bir enflasyon girileceğini öngören Birgün muharriri Hayri Kozanoğlu, seçim sonrasında dövizi sabit tutmanın da mümkün olamayacağı görüşünde. TÜİK bilgilerini pahalandıran Kozanoğlu, “TÜİK’in bilgileri pazara uymuyor” başlıklı yazısında, çelişkili dataları şöyle aktardı:
“TÜİK’e nazaran 2023 yılı mart ayında tüketici fiyatları yüzde 2,29 arttı. Böylece yıllık enflasyon yüzde 50,51’e geriledi. Bu bilgilerin yurttaşın çarşıda pazarda karşılaştığı görüntüye uymadığı ortada. Öncelikle İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) Ücretliler Geçinme Endeksi ortasındaki makas giderek açılıyor. Mart ayında İTO endeksi aylık yüzde 2,95, yıllık ise yüzde 73,02 artış gösterdi. Böylece ortada yıllık yüzde 22,5 üzere sepetler ortasındaki küçük farklılıklarla açıklanamayacak bir fark oluştu. Ayrıyeten birbiriyle çelişen bilgiler de kelam konusu. Örneğin İTO’ya nazaran giysi harcamaları aylık yüzde 5,32 sıçrama gösterirken, TÜİK’e nazaran giysi ve ayakkabı yüzde 1,92 düştü.
Aynı çelişkili durum üretici fiyatlarında da gözleniyor. İTO’nun Toptan Eşya Fiyatları Endeksi aylık yüzde 4,96 artışla, yıllık yüzde 74,22’lik bir oranda yükseldi. Buna rağmen TÜİK’in Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi(Yİ-ÜFE) aylık yalnızca yüzde 0,44 kıpırdadı, yıllık değişim de yüzde 62,45 oldu. Burada da İTO ile TÜİK ortasında yüzde 10 civarında bir açı oluştu. Geçmiş yıllarda TÜİK’in datalarının bu türlü kuşku ile karşılanmadığı periyotlarda de, farklı bileşimdeki sepetler kaynaklı küçük oynamalar gözlemlense de, bu türlü geniş makaslar görülmezdi.
SEÇİME YÜZDE 45’LİK BİR ENFLASYONLA GİRİLECEK
Ekonomi idaresi 14 Mayıs seçimlerine kadar enflasyonu yüzde 40’ın altına çekmeyi amaçlıyordu. Gerçekten, 2023 yılı için TCMB Ocak 2023 Enflasyon Raporu’nda yüzde 22,3 oranında latife üzere bir enflasyon öngörüsü kelam konusuydu. Lakin tüm manipülasyonlara karşın yılın birinci 3 ayında tüketici fiyatları yüzde 12,52 artarak şimdiden TCMB’yi tekzip etti.
Görüldüğü kadarıyla seçimlere yüzde 45 civarı bir enflasyonla girilecek. Şöyle ki, Nisan 2022 tüketici enflasyonu yüzde 7,25’ti. Bu oran düşüp yerine yüzde 2 civarında bir nisan enflasyonu girerse, son 1 ayın enflasyonu yüzde 45 civarına iner. 1 Nisan’dan itibaren elektrik fiyatlarını yüzde 15 indirmek üzere göz boyayıcı adımlar da aylık enflasyonu bir modül aşağı çeker. Tüketim sepetinde elektriğin yükü yüzde 6,5. Bu da enflasyonda yüzde 1 düşüş yaratır.
Bu oran pek inandırıcı olmasa da, hâlâ çok yüksek bir enflasyon seviyesini temsil ediyor. Burada bir noktayı hatırlatmakta fayda var. Kimi yurttaşlarımız ‘enflasyon düşüyor deniyor, fakat fiyatlar hâlâ artıyor’ diye serzenişte bulunuyor. Enflasyon diyelim yüzde 12’ye düşse bile bu aylık yüzde 1’lik bir fiyat artışı manasına gelir. Enflasyonun düşüşü, fiyatların daha yavaş yükselmesi demektir. Örneğin, siz sabit bir noktada dururken bir otomobil 40 km süratle uzaklaşmakta iken, suratını 20 km’ye düşürse dahi sizinle ortasındaki uzaklık açılmaya devam eder. Geliriniz sabitse yahut yavaş artıyorsa enflasyon düşse bile satın alma gücünüz azalır. Bugün Türkiye’de yaşanan tam da budur.
(…)
Tüm dünyada pandemi sırasında mal fiyatları süratli artmış buna rağmen kapanmalar nedeniyle talep düşüklüğü yaşayan hizmetler dalında fiyatlar sakin seyretmişti. Artık de karşıt bir eğilim kelam konusu. Lokantalar, oteller, sinema salonları, spor merkezleri gibisi hizmetlere pandemi devirlerinin acısını çıkarırcasına canlı bir talep var. Hasebiyle fiyatlar da daha süratli artıyor. Bizde de misal bir eğilim gözleniyor. Lokanta ve otellerde, cümbüş ve kültürde, eğitimde manşet enflasyonun üzerinde bir artış yaşanıyor.
Dar gelirli yurttaş açısından bakılınca da, besin ve içeceklerin yıllık yüzde 67,89, konutun yüzde 56,12 ile manşet enflasyonun yüzde 50,51’in üzerinde arttığı görülüyor. Bu da tüketim sepeti besin ve konuta sıkışmış ailelerin daha da yüksek bir enflasyonla müsabakası manasına geliyor.” (HABER MERKEZİ)