Türkiye 9 Temmuz 2018 tarihinde “cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine” geçti. O günden bu güne Türkiye’de yaşanan gelişmeleri CHP Adana Milletvekili Burhanettin Bulut, “Tek Adam Rejimi’nin 4. Yılı Raporu”nda sıraladı. Raporda, 2018’den bu yana uygulanan sistemin Türkiye’yi demokrasi ve iktisatta nasıl geriye götürdüğü gözler önüne serildi.
“BORÇ ÜÇE KATLANDI”
CHP’li Bulut, “İşsizlikten icra belgeleri sayısına, iç ve dış borçlardan vatandaşın ve KOBİ’lerin bankalara olan borçlarına, hukuktan özgürlüklere Türkiye her alanda büyük bir yıkım yaşıyor. Tek adam rejiminde hangi ekonomik göstergeye baksak, çöküş görüyoruz. Vatandaşın ve KOBİ’lerin bankalara olan borçları neredeyse üçe katlandı. Ulusal gelir milyarlarca lira kayba uğradı, kişi başına düşen gelir azaldı” dedi. Raporda yer alan değerlendirmeler şöyle:
– İktisat zorda: 2018’de dünyanın en büyük 17. iktisadı olan Türkiye, 2021 sonu prestijiyle 21. sıraya geriledi. 891.8 milyar dolar olan ulusal gelir 793 milyar dolara düştü. Ulusal gelir, 98 milyar dolar kayba uğradı. Kişi başı ulusal gelir 10 bin 694 dolar iken, 9 bin 374 dolara indi. Merkez Bankası, borçlar düşüldükten sonra net 36 milyar dolar rezerve sahipken, tek adam rejiminin akabinde eksi 54.5 milyar dolara geriledi.
– Artırım yağmuru: 2018 Haziran’da 1 dolar 4.60 TL iken bugün 17.21 TL. 1 Avro 5.35 TL iken bugün 17.56 TL oldu. Akaryakıta artırım yağdı. 6.24 TL olan akaryakıtın litresi, bugün 25.32 TL’ye. 5.69 TL olan motorinin litresi, bugün 24.74 TL’ye yükseldi. 1 TL olan 200 gram ekmeğin fiyatı 4 TL’ye yükselerek dört kat arttı. 58 TL olan kuşbaşı etin kilosu, bugün 136 TL’den satılıyor.
– Enflasyon fırladı: Yıllık enflasyon 2018’de yüzde 20.3 iken, TÜİK sayısıyla yıllık yüzde 78.85 oldu. Ömür pahalılığında Venezüela, Sudan, iflas etmiş Lübnan, savaştaki Suriye, Zimbabve’nin akabinde dünyada altıncı sıradayız. .
– Borçlar katlandı: 2018 sonunda Hazine’nin iç ve dış borçları toplam 1 trilyon 67 milyar 115 milyon TL iken bugün 3 kattan fazla artarak 3 trilyon 363 milyar 604 milyon TL’ye yükseldi. Yurttaşların Haziran 2018’de bankalara olan borcu 526 milyar lira seviyesindeyken 2022 Mayıs’ında 1 trilyon 284 milyar liraya yükseldi. Yüzde 237 oranında arttı. KOBİ’lerin borcu 550 milyar TL iken 1 trilyon 506 milyar oldu. Borç üçe katlandı.
– İcra patladı: Türk-İş, Haziran 2018’de dört kişilik ailenin açlık hududunu 1714 TL olarak hesaplamıştı. Bu sayı, 6 bin 319 liraya yükseldi. 2018 sonunda icra dairelerinde 18 milyon 680 bin olan belge sayısı, 1 Temmuz prestijiyle 23 milyon 826 bine çıktı.
– Antidepresan kullanımı arttı: 2018’de 49 milyon 43 bin 763 kutu olan antidepresan kullanımı, 2021’de 59 milyon 641 bin 14 kutuya yükseldi. Antidepresan kullanımı 5 milyon kutudan fazla arttı.
– Listede geriledik: Türkiye, 2018’de Dünya Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde 113 ülke içinde 101. sırada yer alıyordu. 2021’de ise 139 ülke ortasında 117. sıraya geriledi. 210 ülke ve bölgenin karşılaştırıldığı 2018 yılındaki Dünya Özgürlükler Raporu’nda haklar manasında “özgür olmayan” ülkeler kategorisinde yer alan Türkiye’ye, son raporda da yeniden birebir kategoride yer verildi.
1 MİLYON YENİ İŞSİZ
Tek adam rejimi öncesinde gerçek işsiz sayısı 6 milyon 864 bin kişi iken 8 milyonu aştı. Yaklaşık 1 milyondan fazla kişi işsizler ordusuna katıldı.
YA ‘AF’ İSTEDİLER YA DA MİSYONDAN ALINDILAR
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin birinci kabinesinden bugüne dek pek çok isim ya “görevden affını” istedi yahut misyondan alındı. Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, Çalışma, Toplumsal Hizmetler ve Aile Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan “görevden affını” isteyen ve misyondan alınan isimler oldu. Sistemin birinci kabinesindeki yedi kişi gitti. Hatta Berat Albayrak’ın yerine gelen Lütfi Elvan da vazifeden affını istedi.