İSTANBUL (İGFA) – PwC Türkiye, Türkiye güç kesimindeki birleşme ve satın alma süreçlerini tahlil ettiği ve bölümü etkileyebilecek gelişmeleri yorumladığı Güç Dalında Birleşme ve Satın Almalar Raporu’nun 16.sını yayınladı. Rapora nazaran Türkiye güç dalında toplam süreç sayısı 2023’te 29’da kalırken, kestirimi toplam süreç bedeli 2 milyar ABD dolarından 1,8 milyar ABD dolarına geriledi.
Araştırmaya nazaran enflasyon, yüksek faiz oranları, jeopolitik krizler ve emtia fiyatlarındaki dalgalanmalar üzere ögeler, global güç piyasalarında olduğu üzere Türkiye’de de satın alma ve birleşme müzakerelerinin tamamlanma müddetini ve süreç bedellerini olumsuz istikamette etkiledi.
Önceki yıllardan farklı olarak, iddiası toplam kıymeti 1,1 milyar dolara ulaşan ve içinde BP’nin Türkiye’deki varlıklarının Petrol Ofisi’ne satışının da olduğu beş süreç petrol ve doğalgaz segmentini 2023’te öne çıkardı.
Geri kalan 24 sürecin tamamı elektrik üretim tesisleri için gerçekleşirken, geçmiş yıllarda olduğu üzere ilgi tekrar yenilenebilir güç portföylerine ağırlaştı.
PwC Türkiye Şirket Satın Alma ve Birleşme Hizmetleri Ortağı Engin Alioğlu rapora ait değerlendirmesinde şunları söyledi: “Bu yıl 16’ıncı sefer gerçekleştirdiğimiz araştırmamız, makroekonomik ıslahatların güç piyasasındaki satın alma ve birleşmelere şimdi tam manasıyla yansımadığını gösteriyor. Yenilenebilir Güç Kaynakları Destekleme Mekanizması’ndaki (YEKDEM) bir dizi güzelleştirmenin de şimdiye kadar bu süreçleri teşvik etmekte yetersiz kalması ve alternatif finansman metodu olarak halka arzların tercih edilmesi, Türkiye güç piyasasındaki varlıklara yönelik ilgiyi korumak ve geliştirmek için yeni, sağlam ve sürdürülebilir cazibe noktaları oluşturulması gerektiğini bize gösteriyor.
Yabancı yatırımcı ilgisi hâlâ canlı olsa da bu ilgi önümüzdeki periyotta gerçekleşecek süreçlerin şu andaki ‘alıcı piyasası’ndan daha çok, yüksek kaliteli varlıklara ve iş gücüne sahip gaye şirketlerin gerçek bedelini daha uygun yansıtacak formda ‘satıcı piyasası’nda el değiştirebilmesi için uygun ortamın oluşturulması gerekiyor.
Öte yandan, Türkiye’de güç idaresinin siyaset ve uygulamalarını Paris İklim Muahedesi ile şekillenen global örneklerle uyumlu hale getirme uğraşını, kesimin geleceğine yönelik umut veren bir işaret olarak kıymetlendiriyoruz.”
Raporda öne çıkan başlıklar
2023 yılında Türkiye güç piyasasında gerçekleşen 29 mutabakatın toplam kıymetinin bir evvelki yıla nazaran ’luk düşüşle 1,8 milyar ABD dolar olarak gerçekleşti. Ortalama mutabakat kıymetinin ise %5’lik düşüşle 62 milyon ABD dolarında kaldı. Küresel ve iç piyasadaki makroekonomik belirsizlikler, bilhassa elektrik ve doğalgaz piyasalarında satışa çıkarılan varlık sayısının azalması, finansman sistemleri ortasında halka arzların tercih edilmesi ve Türk şirketlerinin ilgisinin yurtdışına kayması bu düşüşün sebepleri ortasında sıralanıyor.
Üçü akaryakıt dağıtım ve ikisi petrol arama ve çıkarma kesimlerinde gerçekleşen beş sürecin 1.1 milyar ABD dolarına ulaşan kestirimi kıymeti, iddiası toplam süreç bedelinin %61’ini oluşturdu.
Elektrik üretim, dağıtım, perakende ve doğalgaz dağıtım alt segmentlerinden oluşan altyapı kesimindeki 2022’de 30 olarak açıklanan süreç sayısı 2023’te 24’e düşerken toplam paha de 2 milyar ABD dolarından 700 milyon ABD dolarına geriledi.
Tüm satın alma süreçlerinin üretim tesisleri için gerçekleştiği elektrik piyasasında küçük kapasiteli yenilenebilir güç portföyleri ön plana çıktı. El değiştiren termal güç üretim tesis ve lisansları ortasında ise bilhassa jeotermal güç varlıkları ilgi gördü. Doğalgaz dağıtım ve perakende cephesinde 2023 yılında rastgele bir süreç açıklanmadı.
Açıklanan tüm süreçler özel kesim oyuncuları ortasında gerçekleşti. Yabancı yatırımcıların alıcı tarafta yer aldığı dört satın alma süreci, 2022’ye kıyasla değerli bir toparlanma kaydederek toplam süreç pahasının %60’ina ulaştı.
2024 ve sonrası için belirleyici olacak etkenler
Raporda 2024 ve sonrasını etkileyebilecek kimi gelişmelere de yer veriliyor. Bunlar ortasında öne çıkanlar şu formda sıralanıyor:
Makroekonomik gelişmeler: 2023 genel seçimleri sonrasında olumlu istikamette değerli değişikliklere sahne olan makroekonomi siyasetleri şimdi güç piyasasındaki satın alma ve birleşme süreçlerine yansımamış olsa da, bu bahisteki potansiyel kararlılığın önümüzdeki devirde bilhassa pak güç yatırımlarına olan yerli ve yabancı ilgisini artırabileceği öngörülüyor.
12. Kalkınma Planı: 2024-2028 yılları için açıklanan 12. Kalkınma Planı’nın güç kesimine ait maksatlarının bu kesimdeki satın alma ve birleşme süreçlerini etkileyebileceği iddia ediliyor. Bu plan dahilinde 2053 net sıfır emisyon amacı, güç verimliliği yatırımları, elektrik ve doğal gaz piyasalarında maliyet bazlı fiyatlandırma uygulamaları, talep tarafı iştirakinin sağlanmasına yönelik mevzuat, ısı piyasası mevzuatı ve küçük nükleer santral yatırımlarına bulunulan atıflar dikkat çekiyor.
İklim değişikliğiyle ilgili taahhütler: Karbon Piyasalarının İşletilmesine Ait Yönetmelik taslağı, Kredi Garanti Fonu kapsamında KOBİ’lerin yeşil dönüşüm ve güç verimliliği projelerine verilecek takviye ve Emisyon Ticaret Sistemi’nin 2024’te işler hale getirilmesi üzere taahhütlerin satın alma ve birleşmeleri etkileyebileceği öngörülüyor.
Halka arzlar: Bilhassa elektrik üretim piyasasında, varlıkların satışına alternatif bir finansman prosedürü olarak son birkaç yılda öne çıkan halka arz eğiliminin 2024’te de devam edeceği kestirim ediliyor.
Akaryakıt dağıtım piyasasındaki tekrar yapılanmanın sürmesi: Uzun bir ortadan sonra 2023’te akaryakıt piyasasında başlayan hareketliliğin 2024’te de yeni satın alma süreçleriyle devam etmesi bekleniyor. Toplam 35 oyuncudan en büyük onunun piyasanın %73’üne hakim olduğu bu kalabalık ortamda potansiyel alıcı ilgisinin bilhassa orta büyüklükte ve finansman sorunu çeken şirketlere ağırlaşacağı iddia ediliyor.