Türkiye’de Çocuk Olmak! İVME Hareketi Yayınladığı Çocuk Yoksulluğu Bildirisiyle Dikkat Çekti

Yoksullaştırılan vatandaşlar, açlığa mahkum kalarak ya da öğünlerini küçülterek hayatta kalmaya çalışmaktadırlar. Bu rant ve sömürü tertibi içinde varlıklı azınlık servetine servet katarken, orta ve alt gelirli aileler, fakirliğe ve açlığa mahkum edilmektedirler. Metropoll’ün Temmuz 2022 tarihli anket sonuçlarına nazaran, Türkiye’de vatandaşların %29’u temel gereksinimlerini bile karşılayamaz iken, %45’i temel gereksinimlerini lakin karşılayabilmektedir. Nisan 2020’den beri çeşitli aralıklarla yapılan temel gereksinimlerin karşılanması araştırmalarına verilen yanıtların vakit içindeki değişimi de bize ortalama olarak her dört bireyden birinin geçinemediği, her dört bireyden ikisinin ise ucu ucuna geçindiği bir tablo göstermektedir.

Aynı formda, Metropoll’ün Ağustos 2022 anketi de bize gibisi bir tablo sunmaktadır. Vatandaşların %35,7’sinin geliri harcamalarına yetmezken %43,2’sinin geliri yalnızca harcamalarını karşılayabilmektedir.

Türkiye çocuklarına sahip çıkmakta sınıfta kalmıştır. Bu gerçeği hayatın her alanında görmek mümkündür. Türkiye hali hazırda öteki Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkelerine kıyasla çocuklar için çok daha az oranlarda harcama yapmaktadır.  Bu harcama eksikliğinin telafisi sıkıntı sonuçları vardır. Örneğin Türkiye’de okul öncesi eğitime iştirak oranı %39 iken OECD ortalaması %87 olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir öbür örnek ise HDP Milletvekili Oya Ersoy’un verdiği araştırma önergesinde göze çarpmaktadır. Önergeye nazaran Türkiye’de şiddetli yoksulluk yaşayan 16 yaş altı çocukların sayısının 6,5 milyona ulaşmış, her beş çocuktan birinin kâfi ve besleyici besine ulaşamadığı tespit edilmiş, her dört çocuktan birinin ise okula aç gittiği belirtilmiştir. Halbuki uygun beslenme, eğitimde büyük bir değere sahiptir. Örneğin okul ve sağlıklı beslenme programlarının okula devam mühletini 2,5 yıl kadar uzattığını ortaya koyan çalışmalar mevcuttur. Çocuklar yoksulluk ve münasebetiyle yetersiz beslenmeden kaynaklanan bodurluk, kısa boyluluk, çok zayıflık üzere sıhhat sorunları nedeniyle eğitimlerine devam edememe yahut eğitim sürecinde istenilen gelişimi gösterememe riski ile karşı karşıya kalmaktadır.

Çocuklarımıza sahip çıkamadığımız bir öteki husussa Türkiye’deki besin ve beslenme krizini derinleştiren yoksulluğun tetiklediği yüksek çocuk personel sayısıdır. TÜİK, yaş kümesi 15-17 olan çocukların işgücüne iştirak oranının %16,4 olduğunu belirtmiştir. Öte yandan, 15-17 yaş ortasında çalışan çocuk sayısının 720 bin olduğunu söyleyen Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı verisine karşılık Bianet’te yer alan 1 Şubat 2022 tarihli habere nazaran çocuk emekçi sayısının çok daha fazla olduğu kestirim edilmektedir. Türkiye’nin her köşesinden çocuklar yoksulluğun bir diğer boyutunu da bu halde hissetmektedir. Lakin bilgiye bakıldığında bölgeler ve kentler ortasında farklar olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Her ne kadar Türkiye genelinde kapsayıcı ve uzun vadeli tahlil planları koşul olsa da bölgesel farklar gözetilerek uygulanacak siyasetler dikkate pahadır. TÜİK 2021 Gelir ve Ömür Şartları Araştırması Bölgesel sonuçlarına nazaran gelire dayalı izafî yoksulluk oranının en yüksek olduğu bölgeler; %14,4 ile Adana ve Mersin; %13,7 ile Mardin, Batman, Şırnak, Siirt; ve Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan olarak belirlenmiştir.

• Derin Yoksulluk Ağı’nın önerdiği üzere okullarda kapsamlı beslenme programları oluşturmalıdır. Bu programlarda öğrencilerin en az bir öğün sağlıklı yemeğe erişimi sağlanmalıdır.

• Özellikle büyükşehirlerde ve enflasyonun ülke ortalamasından daha yüksek olduğu bölgelerde halk mutfakları sayısı arttırılmalı, toplumun genelindeki kronik açlığın önüne geçilmelidir.

• Acil bir toplumsal yardım programı olarak sağlıklı meyve, zerzevat, tahıl ve bakliyat içeren ve çocukların besin gereksinimlerine karşılık verebilecek erzak ve beslenme paketleri bir kamu hizmeti olarak muhakkak sıklıkta mahallî idareler tarafından ailelere ulaştırılmalıdır. Bunlara ek olarak nakit takviyesi programları da ivedilikle uygulamaya alınmalıdır.

• Yoksulluk ve beslenme ile ilgili tüm korku ve sorumluluk ailedeki bayanın üzerine bırakılmamalıdır; mevcut cinsiyet rollerinin ötesinde bayanı güçlendirmek, bayanın çalışma hayatına iştirak gösterebilmesi için fiyatsız okuma -yazma, meslek kazandırma kurslarını ve kreş hizmetlerini desteklemek koşuldur.

• Büyükşehirlerde kaybedilmiş bostanlar geri kazanılmalıdır. Kent içindeki bahçecilik, bostancılık ve tarım aktiviteleri belediyeler tarafından hem finansal hem teknik açılardan desteklenmelidir. Kent içi tarım ve bostancılıktan elde edilen eserler kooperatifler aracılığıyla uygun fiyatlara satılmalıdır.

• Örgün eğitimi bırakan ve çalıştırılan çocuklar tespit edilmeli; okulu bırakma riski yüksek olan çocuklar, okullar ve ilçe eğitim müdürlükleri tarafından sıkı bir halde takip edilmelidir. Bu çocukların okula geri kazandırılması için besin dayanağının yanı sıra sağlanacak nakit takviyesinin kapsamı, eğitim araç ve gereçlerini içerecek halde düzenlenmelidir.

BİLDİRİNİN TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYIN