TÜSİAD ve TÜRKONFED liderleri yüksek enflasyon ve faiz siyaseti nedeniyle hükümeti eleştirdi. Bir taraftan bırakınız uzun vadeli plan yapmayı, kısa vadeyi kestirim etmekte bile zorlanıyoruz. Bu şartlar yatırım yapma imkanını da sınırlamakta. Bu derece faiz düşüşüne karşın, gerçek kesim kaynak bulmakta zorlanmakta” diyen TÜSİAD Lideri Orhan Turan, Merkez Bankası faizi ile kredi faizleri ortasındaki kontağın koptuğunu, gerçek bölümün kredi bulmakta zorlandığını söyledi.
“Konu kredi, faiz ya da kur değil aslında tam da yüksek enflasyondur” diyen Turan, kelamlarına, “Enflasyonla yanlışsız yollarla çaba etmediğimizde, süreç bizi amaçlarımıza yaklaştırmadığında, bu süreci çok ağır regülasyonlarla yürütmeye çalışıp finans bölümünü zorluyoruz. Tam da bu sebepten, bugün faizi düşürseniz dahi krediye erişim son derece sıkıntı hale gelmiştir. Bu mevzuları gerçek siyasetlerle yanlışsız vakitte çözüp, enflasyon-kur-faiz sarmalından iktisadımızı çıkarmalıyız” diye sürdürdü.
Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) ve Türk Endüstrici ve İş İnsanları Derneği’nin (TÜSİAD) ‘Anadolu Buluşmaları’nın ikinci aktifliği Mardin’de düzenlendi. Dicle Sanayi ve İş Dünyası Federasyonu (DİCLESİFED) konut sahipliğinde gerçekleşen aktiflikte TÜSİAD İdare Konseyi Lideri Orhan Turan ve TÜRKONFED İdare Şurası Lideri Süleyman Sönmez, yüksek enflasyonun, iş dünyası ve hane halkları üzerindeki olumsuz tesirlerine dikkat çekti.
Orhan Turan kelamlarına, “İçinde yaşadığımız dünyada yüzleştiğimiz krizler ve riskler, coğrafik ya da kültürel farklılıkların, sınıfsal dengesizliklerin ötesinde tüm insanlığa yönelmiş durumda. Meseleler, krizler ve riskler bu kadar çeşitli, bu kadar yaygınken, onlarla çaba etme halimiz de tıpkı derecede çeşitli, kapsayıcı ve yaygın olmak durumunda. TÜSİAD olarak, geleceğin inşası için ortaya koyduğumuz vizyonda benimsediğimiz yaklaşım da budur: Herkes için refah, herkes için ilerleme, herkes için kalkınma” diyerek başladı.
“Ekonomimizde son devirde kıymetli refah kaybı ve enflasyon artışı ile yüz yüzeyiz”
Sözlerinin devamında iktisada ait değerlendirmelerde bulunan Turan şunları kaydetti:
“Hepimizin bildiği üzere ekonomimizde son periyotta kıymetli refah kaybı ve enflasyon artışı ile yüz yüzeyiz. Enflasyonun yüksek olduğu bir iktisat hiçbir paydaşa; ne hane halkına, ne gerçek kısma, ne de finans kesimine yarar sağlar. Hane halkının alım gücündeki şiddetli düşüş, vakitle tüm iktisada sirayet eder. Büyümenin sağlıklı sürdürülemediği, hayli uzun güçlü ekonomik periyotlara sebep olur.
“Kısa vadeyi iddia etmekte bile zorlanıyoruz”
Öte yandan tıpkı düşünceli durum bugün gerçek kesim için de geçerli. Bir taraftan bırakınız uzun vadeli plan yapmayı, kısa vadeyi kestirim etmekte bile zorlanıyoruz. Bu şartlar yatırım yapma imkanını da sınırlamakta. Bu derece faiz düşüşüne karşın, gerçek kesim kaynak bulmakta zorlanmakta. Merkez Bankası faizi ile tüm faizler ortasında temas kopmuş, sık değişen regülasyonun yarattığı belirsizlik içinde bugün bankalar kredi vermekte zorlanır hale gelmiştir. Sorunu; bir sonuç olan kredilerde değil, probleme sebep olan yüksek enflasyonda aramalıyız.
“Konu kredi, faiz ya da kur değil aslında tam da yüksek enflasyondur”
Konu kredi, faiz ya da kur değil aslında tam da yüksek enflasyondur. Enflasyonla hakikat metotlarla çaba etmediğimizde, süreç bizi amaçlarımıza yaklaştırmadığında, bu süreci çok ağır regülasyonlarla yürütmeye çalışıp finans dalını zorluyoruz. Tam da bu sebepten, bugün faizi düşürseniz dahi krediye erişim son derece sıkıntı hale gelmiştir. Unutmayalım ki bir iktisatta gerçek bölümün sağlıklı işlemesi ne kadar kıymetli ise, o gerçek bölümü fonlayan bankacılık bölümünün de sağlıklı işlemesi olmazsa olmazdır.
Bu bahisleri gerçek siyasetlerle yanlışsız vakitte çözüp, enflasyon-kur-faiz sarmalından iktisadımızı çıkarmalıyız. Gücümüzü küresel iktisatta değişen sistemi anlamaya ve bu sisteme nasıl ahenk sağlayacağımıza harcamalıyız.
“Öncelikle içeride enflasyon meselesini süratle ve yanlışsız metotlarla çözmeli, sürdürülebilir uzun soluklu iktisadi siyasetler inşa etmeliyiz”
Türkiye iktisadı ister finans kısmı olsun ister gerçek kesim olsun bilançoları son derece güzel yönetilen, esnek ve potansiyeli çok yüksek bir iktisat. Nasıl ki 2001-2013 devrinde attığımız hakikat iktisadi adımlarla ülkemizin dünyadan aldığı hisse %0.6’dan %1.2’ye çıktıysa, tekrar yanlışsız istikrarlı siyasetleri uyguladığımız takdirde iktisadımızı bir üst mertebeye hakikat taşıma imkanımız olacak. Ancak az önce belirttiğim üzere öncelikle içeride enflasyon problemini süratle ve gerçek metotlarla çözmeli, sürdürülebilir uzun soluklu iktisadi siyasetler inşa etmeliyiz.”
“Neden yeni Aziz Sancar’lar çıkarmayalım?”
“Kalkınmanın dayanması gereken birinci sütun ‘insani gelişme ve yetkinleşme’dir. Ülkemiz için hakikat bir vizyon çerçevesinde muvaffakiyet, lakin âlâ yetişmiş, yetkinlikleri güçlü insan kaynağı ile hayata geçebilir” diyen Turan, şöyle devam etti:
“Örneğin, bugün Mardin nüfusunun %61’ini 25 yaş altı gençlerimiz oluşturuyor. Bu, aslında harikulade bir potansiyel. Öte yandan Mardin’in de içinde olduğu TRC3 bölgesi, %29,8 ile en yüksek işsizlik oranına sahip. Genç işsizliği ise maalesef %50’nin üzerinde ve bu yeniden düzey2 bölgeleri içinde en yüksek oran. Genç nüfusumuz, güzel eğitim ile donattığımızda bizim en büyük hazinemiz. Gençlerimize bugünün, hatta yarının dünyasının gerektirdiği yetkinlikleri kazandırarak, her düzeyde kaliteli bir eğitim vermemiz gerekiyor. Bu, istihdama erişimlerini sağlamamız açısından da kritik değer taşıyor. Son yıllarda gençlerimizin istikbali öbür ülkelerde aradığına daha fazla şahit oluyoruz. Ekonomik zorluklar, özgürlük alanlarının daralması, yüksek ömür standartlarında gelecek umudunun azalması beyin göçünün hızlanmasına yol açıyor. Bu durumu aksine çevirecek iklimi yaratmak hepimizin önceliği olmalı.
İnsani gelişmenin çok değerli bir boyutu daha var. O da, toplumun yarısını oluşturan bayanların pozisyonunun güçlenmesidir. Bu, kalkınmanın daha adil olmasını sağlar. Eğitime ve çalışma hayatına erişebilen bayanlar, muvaffakiyetleri ile toplumumuza güç katıyor. Fakat bayan istihdamı ve girişimciliği oranlarımız gelişmiş ülkelere kıyasla düşük düzeyde. Türkiye’de 15 yaş üstü bayan işsizlik oranı 2021 yılı için yaklaşık %15 iken bu bölgemizde bu oran iki katıdır. Bayanların hayatın her alanına iştirakini sağlamalıyız. Toplumsal zihniyet dönüşümünü gerçekleştirmeden, hak ve özgürlüklerde ilerlemiş, refah düzeyi yüksek bir ülke maksadına ulaşamayız. Bayanlarını dahil etmeyen bir ülke vizyonunun gerçekleşmesi mümkün değildir. O yüzden gelecek hayalimizin merkezinde, kadın-erkek her vatandaşımızın eğitimine ve mesleksel gelişimine yatırım yapmak yatıyor. Mardin, tek Nobel Mükafatı sahibi bilim insanımız Aziz Sancar’ı çıkarmış. Neden yeni Aziz Sancar’lar çıkarmayalım?”
İkinci sütun: Bilim, teknoloji ve inovasyon
Kalkınmanın dayanması gereken ikinci sütunun ise “bilim, teknoloji ve inovasyon” olduğunu belirten Turan, “Dünyada teknoloji çok süratli gelişirken, ülkemiz için hayallerimizi lakin bilim ve teknolojide ilerleme sağlayarak hayata geçirebiliriz” dedi.
“Refahın toplumun tüm kesitlerine yayıldığı, adil bir Türkiye hayalimiz var”
“Geleceğimizin yeni bir anlayışla inşasının dayanması gereken üçüncü sütun, ‘kurumlar ve kurallar’dır” diyen Turan, şunları kaydetti:
“Kurumlar ve kurallar; siyasi, ekonomik ve toplumsal hayatımızı düzenler. Ekonomik istikrarı, toplumsal itimat ve huzuru sağlar, uzlaşı içinde karar almayı kolaylaştırır, alınan kararların aktif uygulanmasına taban oluşturur. Tıpkı vakitte hukukun üstünlüğünü, adaleti, temel hak ve özgürlükleri, iştirakçi demokrasiyi, kamu idaresini düzenler. Bugün bu alanlarda ıstıraplar yaşıyorsak, bu, kurumlar ve kurallarla ilgili meselelerin göstergesidir.
Örneğin, hukukta öngörülebilirlik, kazanılmış hakların korunması ve eşit muamelenin hayata geçirilmesi hem vatandaşlar hem de iş dünyası için elzem. Yönetimin her türlü sürecinin bellilik, ölçülülük, nesnellik üzere hukukun temel unsurlarına uygun oluşturulmasına gereksinim var. Daima değişen düzenlemeler öngörülebilirliği imkansız hale getirir. İstihdam artışı için de iktisadın öngörülebilir bir süreçten geçiyor olması lazım ki yatırım olsun, üretim olsun, işgücüne istek ettiğimiz seviyede talep olsun. Yatırım ortamının uygunlaştırılması için düzenlemelerin iştirakçi formda oluşturulması ile denetleyici ve düzenleyici kurumların özerkliği de olmazsa olmazdır.
Bugün yakıcı bir hal alan gelir adaletsizliği ile gayret etmek, toplumsal cinsiyet eşitliğini ve lisan, din, mezhep, ırk, köken ayrımı olmadan herkesin eşit ve özgür yaşamasını sağlamak da lakin ve fakat kapsayıcı ve sağlam kurumlar ile mümkün olur.
Refahın toplumun tüm kesitlerine yayıldığı, adil bir Türkiye hayalimiz var. Dengeli bölgesel kalkınmanın sağlandığı, lokal demokrasinin güçlendirilerek bireylerin ve toplum bölümlerinin idareye iştirakinin artırıldığı bir Türkiye, kurum ve kurallar alanında atacağımız adımlarla mümkün olabilecek.”