2022 Nobel Fizik Ödülü’nü kuantum mekanikleri konusundaki çalışmalarından ötürü Fransız fizikçi Alain Aspect, Amerikalı teorik ve deneysel fizikçi John F. Clauser ve Avusturyalı kuantum fizikçisi Anton Zeilinger kazandı.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nde düzenlenen basın toplantısında, ödülün, üç bilim insanına, “dolanık fotonlarla ilgili deneyler, Bell eşitsizliklerinin bozulduğunun gösterilmesi ve kuantum enformasyon biliminde öncülükleri” vesilesiyle verildiği açıklandı.
Açıklamada, Aspect, Clauser ve Zeilinger’ın bu çığır açan deneylerle, dolanık durumdaki parçacıkların kontrol edilmesi ve araştırılması potansiyelinin varlığını ortaya koyduğu belirtildi.
2021’de de Nobel Fizik Ödülü üç bilim insanı kazanmıştı
2021 Nobel Fizik Ödülü’nü, Japon meteorolog ve klimatolog Syukuro Manabe, Alman oşinograf ve iklim modelleyicisi Klaus Hasselmann ve İtalyan teorik fizikçi Giorgio Parisi kazanmıştı.
“Dünya’nın ikliminin fiziksel modellemesini yapan, küresel ısınmayı hatasız öngören ve değişkenliğini ölçen” Manabe ve Hasselmann’ın “karmaşık sistemlerin kavranmasına ezber bozan katkı sundukları” bildirilmişti.
Parisi de “atomdan gezegen ölçeğine kadar fiziksel sistemlerde dalgalanmalar ve düzensizliğin etkileşimini keşfinden” ötürü ödüle layık görülmüştü.
Nobel Fizik Ödülü, 2020’de kara deliklerin keşfine katkı sağlayan çalışmalarından ötürü İngiliz matematiksel fizikçi Roger Penrose, Alman astrofizikçi Reinhard Genzel ve Amerikalı gök bilimci Andrea Ghez arasında paylaştırılmıştı.
Ghez, 1901’den bu yana ödülü kazanan dördüncü kadın olmuştu. 1903’te Marie Curie, 1963’te Maria Goeppert-Mayer ve 2018’de Dana Strickland Nobel Fizik Ödülü’nü kazanmıştı.
Ödül, 2019’da da “evrenin yapısının ve geçmişinin anlaşılmasına yardımcı olan keşiflerinden” ötürü Kanadalı fizikçi ve teorik kozmolog James Peebles, İsviçreli astrofizikçi Michel Mayor ile İsviçreli gök bilimci Didier Queloz’e verilmişti.
Nobel Fizik Ödülü, 1901’den bu yana her yıl fizik alanında insanlığa önemli katkı sunan kişilere veriliyor.
Ödülü, 1921 yılında ünlü Alman fizikçi Albert Einstein kazanmıştı.
1915 yılında kristallerin yapılarını X ışınları yardımıyla analiz eden Lawrence Bragg, 25 yaşında Nobel Fizik Ödülü’nü babası William Henry Bragg ile paylaşmış ve bugüne kadar ödülü kazanan en genç fizikçi olmuştu.
Arthur Ashkin de 96 yaşında Nobel Fizik Ödülü’ne layık görülerek şimdiye kadar bu ödülü kazanan en yaşlı fizikçi unvanını kazanmıştı.
Nobel Tıp Ödülü İsveçli biyolog Paabo’ya verilmişti
2022 Nobel Tıp Ödülü, insan evrimine ilişkin çalışmalara imza atan 67 yaşındaki İsveçli bilim insanı Svante Paabo’ya verildi.
Nobel’in resmi internet sitesinden dün yapılan açıklamaya göre, 2022 Nobel Tıp Ödülü’nü, “soyu tükenmiş homininlerin genomları ile insan evrimine ilişkin keşiflerinden ötürü” İsveçli biyolog Paabo kazandı.
Açıklamada, Paabo’nun, küçük bir parmak kemiğinin genom verisi ile 30 bin yıl önce yaşayan ve “denisovanlar” olarak adlandırılan türleri de keşfettiği belirtildi.
Nobel Komitesi, Paabo’nun yaklaşık 200 bin ila 35 bin yıl önce yaşamış insan türü olan Neandertalların genom dizilimini yaptığını da açıkladı.
Komite, Paabo’ya 10 milyon İsveç kronu (16,6 milyon TL) değerinde ödül verecek.
Paabo kimdir?
Svante Paabo, İsveç’in Stockholm kentinde 1955’te kimyager anne ile biyokimyager babanın çocuğu olarak dünyaya geldi.
Uppsala Üniversitesi’nde eğitim alan Paabo, çalışmaları sayesinde 1992’den bu yana birçok ödülün sahibi oldu.
Paabo, evrime ilişkin kitaplar da kaleme aldı.
Paabo’nun babası Sune Bergström da prostaglandin maddesine ilişkin buluşları dolayısıyla 1982 Nobel Tıp Ödülü’nü almıştı.
2021 Nobel Tıp Ödülü “ısı ve temas reseptörleri” keşfine gitmişti
2021 Nobel Tıp Ödülü’nü, “ısı ve temas reseptörlerini keşiflerinden” ötürü David Julius ve Ardem Patapoutian kazanmıştı.
İsveçli Alfred Nobel’in vasiyeti üzerine ölümünden sonra 9 Haziran 1900’de kurulan Nobel Vakfı’nın insanlığa hizmette bulunanlara verdiği ödüller, dünyada en saygın ödüller olarak kabul ediliyor.
İlk Nobel ödülleri 1901 yılında sahiplerini buldu. Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından, kişiler veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp olmak üzere 5 ayrı dalda en başarılı kabul edilen isimlere veriliyor.
1901 ila 2021’de 112 Nobel Tıp Ödülü verildi. Ödülü kazananlardan 12’si kadındı.
Nobel Tıp Ödülü’nün en genç kazananı, 1923 yılında insülinin keşfinden ötürü 32 yaşındaki Frederick G. Banting oldu.
1966 yılında “tümöre neden olan virüsleri” bularak Nobel Tıp Ödülü’nü kazanan 87 yaşındaki Peyton Rous ise ödülü alan en yaşlı bilim insanı olarak tarihe geçti.