Ayak yanması olan bireylerde bilhassa geceleri ayakta yanma, ağrı, uyuşma, karıncalanma üzere şikâyetlerin arttığını söz eden İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Şekip Şimşek, “Ayak yanması konusunda yakınması olan hasta sayısı dikkat çekecek kadar fazladır. Hastalar çoğunlukla 50 yaş üstünde, aylar ve yıllar içerisinde yavaş yavaş berbatlaşan, bedenin sağ ve sol tarafının emsal olarak etkilendiği, karıncalanma, uyuşma, iğnelenme, yanma, ağrı üzere şikâyetleri olduğunu belirten, duyusal liflerin etkilendiği vakalardır” dedi.
İSÜ Liv Hospital Bahçeşehir İç Hastalıkları Kliniği’nden Uzm. Dr. Şekip Şimşek, ayak yanması hakkında ihtarlarda bulundu.
Ağrı ve uyuşma meydana gelebilir
Sinir sistemimizin iki bileşenden oluştuğunu belirten Uzm. Dr. Şekip Şimşek, birincisinin beyin ve omurilikten oluşan santral hudut sistemi, ikincisinin ise bir ağacın köklerinin toprakta yayılması üzere tüm bedenimizi kaplayan hudut liflerinden oluşan periferik hudut sistemi olduğunu söyledi.
Periferik hudut sisteminin etrafımızla etkileşim ve irtibattan sorumlu olan duyusal ve motor liflerin yanı sıra istemsiz hareketlerden sorumlu sinyalleri taşıyan liflerden oluştuğunu söz eden Uzm. Dr. Şimşek, şu bilgileri paylaştı:
“Periferik hudut sisteminin, etrafımızdaki bilgileri santral hudut sistemine taşıyan duyusal ve motor liflerini etkileyen her türlü durum, etkilenen lif çeşidine nazaran farklı bulguya yol açar. Duyusal liflerin etkilenmesiyle ilgili bölgede ağrı, uyuşma, yanma üzere his kusurları oluşurken motor liflerin etkilenmesiyle kas kuvvet kaybı, seğirme üzere bulgular oluşabilir.”
“Diyabet ve kanser hastalıkları riski artırabilir”
Diyabet, kanser üzere hastalıkların sıklıkla periferik hudutların sağlıklı çalışmasını etkilediğini söyleyen Uzm. Dr. Şimşek, “Böbrek yetmezliği, üremi, karaciğer hastalıkları, romatizmal hastalıklar, vitamin eksiklikleri bilhassa B12, kansızlık, beslenme bozuklukları, çölyak hastalığı (gluten enteropatisi ), HİV virüs enfeksiyonu, lyme hastalığı, endokrin bozukluklar bilhassa hipotiroidizm, kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH) üzere daha birçok hastalıkta da eşlik eden periferal nöropati bulgularına rastlanmaktadır. Kullanılan ilaçlar, maruz kalınan alkol ve ağır metal üzere toksinler, çevresel faktörler de vibrasyon (inşaat çalışanlarının kullandığı aletlerden yahut travmadan kaynaklı), uzamış soğuk maruziyeti, oksijen azlığı periferik hudut sisteminin sağlıklı çalışmasını etkiler” biçiminde konuştu.
“Çoğunlukla 50 yaş üstünde görülür”
Ortaya konan farklı birçok sebebe karşın periferik noropati semptomları şikâyeti ile tabibe başvuran hastaların yüzde 50’sine yakınında nedenin bulunamadığını tabir eden Uzm. Dr. Şimşek, şunları söyledi:
“Kanıtlanmamakla birlikte bilhassa artmış oksidatif gerilim, glukoz tolerans bozukluğu, prediyabet, hipertansiyon ve kolesterol yüksekliğinin de teşhis konulamamış hadiselerin büyük kısmında sebep olduğu düşünülmektedir. Hastalar çoğunlukla 50 yaş üstü, aylar ve yıllar içerisinde yavaş yavaş berbatlaşan, tipik olarak simetrik yani bedenin sağ ve sol tarafının misal olarak etkilendiği, karıncalanma, uyuşma, iğnelenme, yanma, ağrı üzere bulguları tanım eden, duyusal liflerin etkilendiği olaylardır. El ve ayakta karıncalanma, yanma, ağrı, komut kaybı ile gelen hastaların yapılacak ayrıntılı sorgusu, dâhili ve nörolojik muayenesi çoğunlukla yanlışsız tanıya ve sonrasında gerçek tedaviye götürmektedir. Şikâyet başlangıcının vakti, şikâyetlerin ilerleyiş suratı, etkilenen bölgenin tek taraflı (sadece sağ ayak gibi) yahut karşılıklı olması (hem sağ hem sol ayak gibi), duyusal belirtilere kas kuvvet kaybının eşlik edip etmemesi üzere bilgiler ayırıcı teşhiste değerlidir.”
“Farklı testler teşhis koymaya yardımcı”
Teşhis ve tedavi sürecine değinen Uzm. Dr. Şimşek, “Günümüzde artık birden fazla olayda olduğu üzere bu durumda da tababet içerisinde multidisipliner yaklaşım, iç hastalıkları, nöroloji, fizik tedavi, fizyoterapi, ortopedi, beyin ve hudut cerrahisi, diyetisyen üzere farklı branşların teşhis ve tedavi sürecinde işin içinde olması muvaffakiyet bahtını artırmaktadır. Alınan ayrıntılı bir kıssa ve yapılan fizik muayene sonrası laboratuvar kan testleri ve EMG üzere elektrodiagnostik test usulleri teşhiste kullanılan en önemli enstrümanlardır. Elektrodiagnostik test sonuçları da birçok vakit yapılması gereken laboratuvar testlerine, araştırılması gereken sistemik hastalıklara ışık tutmaktadır. Cilt ve nadiren başvurulan hudut biyopsisi, teşhis sistemleri arasındadır” açıklamasında bulundu.
“Hastalar müşahede altında tutulmalı”
Hastaların idaresinde, altta yatan hastalığın tanısı ve tedavisinin eş vakitli olarak semptomatik tedavinin verilmesinin kıymetli olduğunu vurgulayan Uzm. Dr. Şimşek, “Semptomatik tedavide gabapentin ve trisiklik antidepresanlar ile başarılı sonuçlar alınmaktadır. Uzun devirde ayakta ağrı, uyuşma, yanma üzere his kusurları olan hastaların ayak ve tırnak bakımları ve oluşabilecek ayak yaraları açısından bu hastaların dikkatli müşahede altında tutulmaları gerekmektedir” tabirlerini kullandı.
“Geceleri ağrı ve yanma hissi artıyor”
Hastaların semptomlarının şiddetinde gün içinde farklı vakitlerde değişkenlikler görülebileceğine dikkat çeken Uzm. Dr. Şimşek, “Özellikle geceleri ayakta yanma, ağrı, uyuşma, karıncalanma üzere şikâyetlerin arttığını tabir eden hasta sayısı dikkat çekecek kadar fazladır. Bu değişkenliğinin sebebini aydınlatmak ve tahlil üretmek hastalığın idaresinde, kişinin hayat kalitesini artırma maksadıyla değerlidir. Öncelikle dikkat ve kişinin dikkat düzeyi ağrıyı nasıl algıladığımızı tesirler. Gün içinde yaşanan koşuşturmada, konut işleri ve çocuklarla ilgilenirken yahut iş yerinde vakte karşı işimizi yetiştirmeye çalışırken, ayaklardaki ağrı ve yanmaya odaklanmamız zayıflar. Fakat günün sonunda işlerimizi bitirip kendimizle baş başa kaldığımızda, etrafımızdaki dikkat dağıtan uyaran sayısı azaldığında ayaklardaki yanma ve ağrıya odaklanmamız ve algımız artacaktır” dedi.
“Stres ve anksiyete hudut sistemini etkileyebilir”
Gün içinde semptom şiddetinde görülen değişkenliğin bir başka sebebinin de ortam ve beden sıcaklığındaki değişkenlik olduğunu lisana getiren Uzm. Dr. Şimşek, “Gece saatlerinde beden sıcaklığında dalgalanmalar görülebilir ve çoğunlukla beden sıcaklığımız gece saatlerinde bir ölçü düşer. Hasarlı periferik hudutlar bu ısı değişimlerini ağrı ve karıncalanma olarak yorumlar. Bir öteki sebep rastgele bir nedene bağlı olarak kişinin uyku kalitesinin düşmesi kişinin ağrı algısını artırır. Gece semptomların daha şiddetli hissedilmesine yol açar. Tekrar kişinin yaşadığı gerilim ve anksiyete, hudut liflerinde ağrı sinyalizasyonunu artırır. Gerilimi yüksek, anksiyete bozukluğu olan şahıslarda ağrı algısı daha yüksektir” diyerek kelamlarını noktaladı.