İZMİR – 14 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve Milletvekili Genel Seçimleri için seçim takvimi 18 Mart’ta başladı. Cumhur İttifakı’nın Cumhurbaşkanı Adayı Recep Tayyip Erdoğan olurken, Millet İttifakı adayı da Kemal Kılıçdaroğlu oldu. Emek ve Özgürlük İttifakı ile Sosyalist Güç Birliği de bu seçimlerin dikkat çeken ittifakları olarak öne çıkıyor.
Eski CHP İzmir Milletvekili Zeynep Altıok Akatlı ile Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığını ve 14 Mayıs seçimlerini konuştuk.
‘CUMHURBAŞKANLIĞI ÖNDERLER YARIŞIDIR’
Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu oldu. Kılıçdaroğlu, 2019 lokal seçimleri hariç tutulursa 2011’den bu yana Erdoğan ile girdiği seçimlerde başarılı olamadı. Kılıçdaroğlu’nun adaylığını ve adaylığa giden süreci nasıl değerlendiriyorsunuz?
Seçimleri iki başkan ortasında bir spor karşılaşması üzere görmek sorunlu ve hakikat olmayan bir yaklaşım. Yüzde 10 üzere son derece anti demokratik bir barajla, iktidar partisinin bile tek başına iktidar tezi koyamadığı bir siyasi tabanda tarihî süreçlerden, sosyo-ekonomik ve toplumsal gerçeklerden bağımsız salt sonuca dayalı bir kıymetlendirme sağlıklı bir kıymetlendirme olmaz. Uzun yıllardır sağ iktidarların şekillendirdiği siyasal ve toplumsal şartlar yanında hukuk dışı uygulamalar, seçimi erke sahip olana kazandırmaya dönük seçim düzenlemeleri ve sandık güvenliği üzere belirleyici etmenler de uğraşı. Türkiye’de seçmen uzun vakittir sandığa giderken gönlünün istediği partiye oy vermek üzere yola çıkamıyor. Kimi şartta bilhassa muhakkak bölgelerde yasaklar, dehşetler, baskılar belirleyici olurken büyük kentlerde, sınıf odaklı tercihlerde ya da eğitimli, beyaz yakalı kesimde baraj matematiği ile karar vermek öncelik haline geliyor. Kemal Kılıçdaroğlu’nun 2011 yılından bu yana Erdoğan ile birebir yarıştığı da söylenemez. Genel seçimler birçok partinin yarışıyken Cumhurbaşkanlığı önderler yarışıdır. Cumhurbaşkanlığı yarışına bakıldığında 2014 yılında da 2018 yılında da adayın Kılıçdaroğlu olmadığı, 2018 CHP adayının aldığı oyun da evvelki seçimlerle kıyaslandığında yükselen muvaffakiyet grafiği sergilediği unutulmamalıdır. Yükselen oy oranıyla yakalanan muvaffakiyetin ise adayın ferdî tavrı nedeniyle stratejik olarak yanlışsız değerlendirilemediğini düşünüyorum.
‘ASIL PROBLEM KEMAL BEYİN ‘KAZANACAK ADAY’ OLMASI’
Cumhurbaşkanı Erdoğan 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde tek başına 26 milyondan daha fazla oy aldı. Birebir seçimlerde CHP, UYGUN Parti ve Saadet Partisi adaylarının toplam oyu ise 20 milyonun altında kaldı. HDP’nin adayı Selahattin Demirtaş’ı da eklediğimizde toplam oylar tekrar de Erdoğan’ın aldığı oyların altında kalıyor. Bu durumda Kılıçdaroğlu nasıl kazanacak?
2018 seçimlerinde Erdoğan’ın tek başına oy alması da data olarak az evvel bahsettiğim kriterlerle değerlendirilmeli. İttifak ortağı MHP’nin aday çıkarmayarak desteklediği Erdoğan tek başına değil Ak Parti ve MHP adayı olarak yarışmış ve bahsettiğim oy tercihini belirleyebilecek çok farklı şartlar sonucunda lehine bir sonuçla seçimden çıkmıştır lakin seçimlerin sonuçlarını işaret ettiğiniz mantıkla değerlendirdiğimizde Erdoğan’ın kendisinden evvelki tüm Cumhurbaşkanlarından daha az oy aldığı argümanı sunulabilir. Halbuki seçimin kaç tıpta kaç adayla gerçekleştirildiği üzere datalar toplumsal bilimler ve istatistik datalar bir ortaya getirilerek sağlıklı çıkarsamalar yapılmalıdır. “Kazanacak aday” tasası anlaşılabilir tahminen lakin uzun müddettir bilimsel datalar aksisini gösterirken bu türlü bir telaffuzun sistemin dayattığı kriterler çerçevesinde öğretilmiş ve bilgiye dayanmadığı sürece temelsiz bir telaş olduğu bir gerçek. Bu telaffuz yaratılmak istenen bir algıya hizmet etmek üzere ortaya atılmış ve siyaseti algılar üzerinden dizayn etmek isteyenlerin gün gün karşılık kazanan, büyüyen ve güçlenen 6’lı masa ittifakını dağıtmak için gündemde tutmak istediği bir söylemdi.
Kemal Kılıçdaroğlu benim için elbette ve elbet yanlışsız aday fakat bu seçimde Kılıçdaroğlu’nun kendi seçmeninin değil çok farklı bölümlerin oyunu da alacak “kazanacak aday” olduğu partili Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da partisinin de eriyen oylarıyla netlik kazanıyor. Asıl sorun Kemal Bey’in “kazanacak aday” olmasından kaygı duyanların kaygısıdır. Bu mevzuyu tartıştıran bu dehşettir. Ben siyasi deneyimim ve bilgilere dayalı tahlillere baktığımda bu seçimin kazanılabileceğini görüyorum. Akıllarda soru işareti bırakmamak için şunu da söylemek isterim. Zayıf olan seçimlerin umulduğu üzere sonuçlanmaması ihtimali de Kılıçdaroğlu değil öteki aday da olsa tıpkı uzaklıktadır.
Zeynep Altıok Akatlı Peki, Türkiye’de 2018’den bu yana ne değişti?
2018’den bu yana çok şey değişti. En evvel 20 yıllık AKP iktidarının incittikleri, dışladıkları, yaftaladıkları, sırtından yarar sağladıkları, emek sömürüsü, yol arkadaşıyken harcadıkları, baskı ve güç aygıtlarıyla mağdur ettikleri çoğaldı. Yanlış idare siyasetleri sonucu hane huzuru bozulan, alım gücü düşen, küçük memnunlukları bile elinden alınan kısımlar genişledi. Gelecek derdi arttı. Bilhassa iri sözcüklerle şahlandığı söylenen iktisat her konutta sarsıntısını hissedilir halde artırdı. Üzerine yaşadığımız büyük felaket yanlışları olanca tartısıyla görünür kıldı. Büyük acılar toplumlarda büyük uyanışlara ve umulmadık dayanışmalara yol açar. Sarsıntının onulmaz acısı içi boşaltılan kurumların vazifesini hatırlattı, işlevsizleştirilişinin arkasındaki yozluğu, yönetilemeyişi göstermekten öte her konutta hissettirdi.
Bir yanda kendi seçmenini bile ayrıştıran, mağdur eden lakin daima haklı, daima muhalefeti suçlayan, daima daha fazlasını isteyen ve en kıymetlisi gereksinim anında vatandaşına el uzatmak yerine tehditler savuran, azarlayan, en ufak bir tenkitte türlü bedel ödeten bir Erdoğan. Başka yanda sistemli formda düşmanlaştırılan fakat buna karşın kendisini amaç alanlara bağışlayıcı olan, her kısma el uzatan, birleştiren, kucaklayan Kılıçdaroğlu var. Bir yanda tarihi gerçekleri çarpıtan geçmişi, geleneği tek tipleştirdiği toplum tanımıyla dayatan bir Erdoğan, başka yanda her kültürü, her ömür tercihini kapsayan, eşitlik ve katılımcılık fikri sunan bir Kılıçdaroğlu var. Geçmişin acılarıyla vicdan ve hukukun önünde yüzleşerek helalleşmek için yola çıkan Kılıçdaroğlu ayrımcılıktan, hiddetten, şiddetten yılan, yorulan, huzur ve barış arayan her kesiti bir ortada tutabilen tek aday olarak kazanacak adaydır. Değişen ben değil biz diyebilene duyulan hasret ve unutturulmuşken değeri tekrar anlaşılan bedellerde gizli. Değişen oy matematiğinin yerini alan muhtaçlıklar ve dinamiği olan umut ve kararlılık.
Altılı Masa’nın ortak adayının kazanabilmesi için HDP ve sol ittifakların oylarına gereksinim olduğu genel kabul görüyor. Ama CHP ve Millet İttifakı HDP ile alakalarda aralıklı ve utangaç. CHP bir yandan sağa açılırken, öbür yandan sol oylara da gereksinim duyuyor. Siz CHP’nin daha çok hangi istikamete yüzünü dönmesinin hakikat olacağı kanısındasınız?
Cumhuriyet Halk Partisi bir sınıf partisi değil, bir inanç partisi değil, bir köken partisi değil. Toplumsal demokrat yani toplumsal adalet ve toplumsal devlet anlayışıyla hizmet etmek üzere programını kuran bir kitle partisi. İçinde tüm fikirler, tüm sınıflar, tüm inançların temsili var. Yüzü hak, hukuk, adalet isteyen herkese dönük farklı sesleri, farlı tercihleri bir ortada taşıyan bir parti. ‘Herkes İçin CHP’ derken yüzüncü kuruluşundan bu yana toplumcu yaklaşımından, kimsesizlerin kimsesi olma emelinden uzaklaştırıp soldan uzağa çevirmesi mümkün değil. Bugünün konjonktürü içinde oluşan toplumsal şartlara, muhtaçlığa ve ülke gerçeklerine bağlı olarak yan yana gelemeyen fikirler ve partilere eşit aralığı ile de bir talih. Çok farklı yapıları birleştirici gücüyle de gerçekçi.
Masada olmayan seslerin gereksinimlerine, masada o gereksinimlere en uzak görüşlere sahip olanlarla birlikte tahlil arayan ve sunan Ortak Mutabakat Metni’ne bakmak tahminen bu hususta daha anlatıcı olabilir. Ben sosyalizmin, solun bedellerini pusula tutmuş biri olarak solun herkesin hakkını koruyan, demokrasiyi, hukuku, kuvvetler ayrılığını teminat altına alan, eşit haklar için prensipli duruşla, şeffaflıkla hareket eden pak yüzünün sol görüşe düşmanlaştırılanlara anlatılabilmesi için de CHP’nin kapsayıcı yüzüyle sunacağı tecrübenin daha düzgüne ve daha ileriye kazanım sağlayacağını biliyorum. İçi boşaltılan, halkın kavrayışından koparılan kavramlar yerine tahlilleriyle tecrübe sunan bir pozisyona gereksinimimiz var. Kazanacağız ve ürettikçe solun ne demek olduğunu kavrayanların tenkitleri ve güç birliğiyle yüzümüzü aydınlanma ihtilallerine bir değil çok adım öteye taşıyan pak bir geleceğe döneceğiz.
‘BU SEÇİMİN EN DEĞERLİ VE BELİRLEYİCİ ÖGESİ GÜVEN’
Millet İttifakı’nın ortak Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, HDP’yi de ziyaret etti. Kılıçdaroğlu’nun HDP’den dayanak arayışını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye’nin Cumhurbaşkanı adayı olarak Kemal Kılıçdaroğlu tüm siyasi partilerle görüşerek toplumun her bölümün muhtaçlığına deva arayan adımları atmak üzere yola çıkıyor. Adaylığı açıklandıktan sonra kamuoyuyla paylaşılan birinci görselde bu ülkenin tüm mağdurları yer alıyordu. Birinci konuşmasında hakkı yenen, acı çektirilen, adalet arayanlara aday ben değilim sizsiniz diyordu. Elbette HDP’nin tavır evrakını de yöneticileriyle birlikte dinleyecek ve gereksinim olan ortaklaşmanın masada olan ve olmayan tüm muhataplarının teklifleriyle geliştirmek için üzerine düşeni yapacaktır. Toplum kapsayıcı, kavrayıcı ve en kıymetlisi duyan dinleyen bir öndere; sesinin duyulmasına, muhatap alınmaya o kadar hasret ki sorular ve bu sorgulamayı aşmak da bu nedenle güçleşiyor. Bu seçimin en değerli ve belirleyici ögesi itimat. Kılıçdaroğlu saraylarda muhafazalarla değil mütevazı ömrüyle, prensipleriyle, namuslu kamu geçmişiyle, partisini hiziplerden kurtaran şeffaf ve birleştiren siyasi tavrıyla daha solda bulunan partilerin itimadıyla Cumhurbaşkanlığı için takviyesini ve oyunu alacak.
14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerini kazanmak için muhalefetin nasıl bir çalışma yürütmesi gerekiyor?
Her yeni başlangıç için en evvel ve en kuvvetle umut, inanç ve kararlılık gereklidir. Ben bu sac ayağını hiçbir periyot bu kadar kuvvetli görmediğimizi düşünüyorum. Bunun yanında sandık güvenliği travmasını da İstanbul’un ikinci sefer yinelenirken katlanan zaferimizle haklı bir inanç kazanarak aştığımıza nazaran bugüne kadar akla gelmeyecek türlü seçim hilesiyle karşılaştığımızı unutmadan inançlı ve emin adımlarla en kıymetlisi de kolektif bir saha çalışmasıyla kazanacağız.