EMİNE SARAÇ
Tapduk Emre dergahına bir tek eğri odun dahi girmesin diye çabalayan Yunus, bizlere kelamın eğrisi değmesin istedi, kelamın eğrisinden de kaçındı daima. O denli bir muhabbetle, coşkuyla yazdı ki Yunus Lisanı diye anılır oldu lisanımız. Yunus Lisanı: Daima yumuşacık, açık, dosdoğru… Derviş Yunus oldu, Miskin Yunus oldu ancak O, bir kapı eşiğinde Bizim Yunus olmayı istedi, en çok Bizim Yunus oldu. Her şeyiyle bizimdi, bizdendi. Gönüller yapmaya geldi, gönüllere girdi, şiirleri gönülleri fethetti. Kendini küçülttükçe büyüdü; köksüz hissettikçe yeşerip serpildi. Viran olmuş gönülleri de yeşertti şiirleriyle, tertemiz lisanıyla.
Kültürümüzün yetiştirdiği en nadide isimlerden biri olan Yunus Emre tahminen de Anadolu’nun en güç günlerinde, o sancılı vakitlerinde hamdı, pişti, yandı. Nefsi disipline etmeyi merkeze alarak Allah’a yaklaşmayı maksat alan İslam tasavvufu öğretisiyle besledi şiirlerini. Yunus Emre dostuna kavuşma hasretiyle yanıp tutuştukça kalbinin lisanı mısralarına döküldü. İşte o mısralar hala birinci günkü sıcaklığıyla gönülleri ısıtmaya, bizleri “Dost”a yaklaştırmaya devam ediyor. İçtenlikle söylenmiş tek bir kelam asırlar uzunluğu tazeliğini, tesirini koruyarak gelip giriveriyor gönül hanemize. Dost vilayetinden gelen sıcacık bir selam üzere gülümsetiyor yüzümüzü.
Yunus Emre şair olmaktan öte bir derviş, bir sûfî, Hakk’a gönül vermiş bir veli olarak karşımıza çıkar. Ona nazaran bu dünya, ulu bir kenttir. Bizim orada geçireceğimiz hayat ise, yalnızca bir pazardan ibarettir. Pazar kurulur, beşerler gelir alış-verişini yaparlar, hanelerinin yolunu fiyatlar. Saati gelince pazarcılar da tezgâhlarını kapatır, sarfiyat.
“Benim bunda kararım yok ben bunda gitmeye geldim.
Bezirgânım metâım çok, alana satmaya geldim.”
Bir divana bedel bu beytiyle Yunus dünya hayatından ne umduğunu neyi, nerede ve nasıl sunacağını bilen becerikli bir pazarcı üzere çıkar karşımıza.
MANA DÜNYASINA YOLCULUK
Kendisini “bîçâre ve miskin” olarak nitelendiren Yunus Emre, “arayış”ın temel prensiplerini sunan öncülerden olmuştur. O, varlığı mânâ ve mazmunuyla muhataplarının idrakine sunmuş böylelikle karış karış gezdiği Anadolu toprağını birlik ve dirlik tohumlarıyla kutlu yarınlara hazırlamıştır. O, Anadolu beşerinin yitirdiği hazineyi yeniden kendi coğrafyasında aramıştır. Kendine has üslubuyla bu handa var olma gayesini:
“Ben gelmedim arbede için benim işim sevgi için
Dostun meskeni gönüllerdir gönüller yapmaya geldim.” beytiyle lisana getirmiştir.
Anadolu insanı da Yunus’una sahip çıkmış ve onu değerli bir yadigâr üzere jenerasyondan nesle taşımıştır. Farklı mahallerde on sekiz başka Yunus türbesinin olması ve çabucak her türbenin bulunduğu vilayet veya ilçe halkının da Yunus’u kendi hemşerileri olarak gösterme eforuna girilmesi fakat bu türlü aziz bir sevgiyle açıklanabilir. Esasen tüm bu devirlerde ve bu türbelerde birer Yunus yaşamış olmalıdır gerçekten Yunuslar ölmez!
Hazindir ki Yunus Emre bu kadar bizimken ona ilişkin bilgilerimiz bir o kadar az. Yapılan pek çok çalışmada Yunus Emre’nin nispeten eksik kıssası Prof. Dr. Bilal Kemikli hocanın dikkatini çekmiş ve bu açığı kapatmak ismine tekrar gönülden, samimi bir üslupla işe girişmiş “Yunus Emre-Sufiyim Halk İçinde” kitabıyla. Sufi Kitap’tan çıkan kitabında “Yunus bizim neyimiz olur” sorusuyla başlıyor Bilal Kemikli bizi yoklamaya. Sahi Yunus bizim neyimiz olur? Yunus bizim toprağımız, Yunus bizim vicdanımızdır, O bizim sıkıntımız, aşkımızdır.
BİR YUNUS PORTRESİ
Yunus’un kaygı oduna düşüşü kitapta güya her okuyucunun bu tecrübeyi yaşamasına bir davetiye kabilinden. “Gönül bağımızın bahçıvanı Yunus Emre, âşık olmuş… Hem de o denli aşk ki, sevgili kaygısından öldüren aşk. İşte bu aşkla erin kapısına varmış, halini arz etmiş. İşte burada, tam da “sevgili kederiyle ölme” noktasında duralım; nefeslenelim… Aşk, ölmektir. Ölmekten niyet, “ad u şân”ı terk etmek; aşk kaygısında, sevgilide var olmak. İnsan, kaygısıyla insan olur. O yüzden diyor ki Yunus “Gelin sıkıntılılar, benim şu kaygımdan siz de alın… Siz de alın ki, halleşelim.”
Tasavvuf edebiyatı alanında değerli çalışmaları olan Bilal Kemikli tam da gereksinimimiz olan doruktan tırnağa bir Yunus Emre portresi çiziyor. Makale ve sohbetlerden hazırlanarak meydana getirilen çalışmada yalnızca Yunus’u Yunus yapan manevi başkanlar, yaşadığı dönemim siyasi ıstırapları, hayatına bahis olan menkıbeler anlatılmakla kalmamış tıpkı vakitte Hacı Bektaş-ı Veli’den Tapduk Emre’ye uzanan bir nefes, onu sigaya çeken Molla Kasım’dan Aşık Yunus’a varıncaya kadar baştan sona ibretâmiz bir sergüzeşt derli toplu serilmiş önümüze. Hülasa koca bir ömrü akıtmış Bilal hoca satırlarına. Yeri gelmiş bir beyitte anlatmış Yunus’u yeri gelmiş sayfalara sığdıramamış içindeki sevgiyi, muhabbeti, dostluğu.
Aşık odur ki her baktığında sevgiliyi görür, her yol O’na götürür, her şiir onu söyler. Yunus da o denli yaşadı, bir çiçeğe baktı, Rabbini gördü, çiçeği dost bildi, bir kalbe baktı Rabbini gördü, suya baktı, ağaca baktı daima Rabbini gördü, tüm kainatla dost oldu, daima düzgünlük diledi, hoşluk söyledi, pirinin vilayetlerine aşkla koştu, ayağına batan dikeni yoldaş bildi, davası da gayesi de sevgiydi, muhabbetti.
Yunus yazdı, zira artık taşıyamazdı bu kadar aşkı içinde, aşkı taştı, şiirlerine aktı damla damla. Bizler de bugün hala o damlaları içiyoruz kana kana. Dost konutu bildiği gönüllerimiz ona o denli bir açıldı ki güya o daha dün söylemiş biz de daha dün işitmiştik o eşsiz satırlarını. Aşk ile yaşadı, aşkı anlattı, aşkla yazdı. O hamdı, pişti, yandı; uzun bir arayışta yandı, aradığını buldu yandı, bulduğunu bilemedi yandı, kavuştu yandı. İşte o aşkın harıyla yazdı, söyledi. Kelamın hoşunu, aşkın özünü, insanın hakikatini… Güya tek nefeste döküverdi içinden. Bir ben var bende benden içre dedi, aşıklar ölmez dedi, bana seni gerek dedi, değerli bir mücevher üzere daha nicelerini avcumuza bırakıp, elimizi sıkıca kapatıp gitti. Yunusça bir hayat, Yunusça bir adanış, Yunusça bir aşkla; bizler hala dağlar başında…