Hâtırât, edebiyatın kıymetli bir tipidir. Geçmişte de günümüzde de hatırı sayılır bir okuyucu kitlesine sahiptir. Bu tıpta eser verenler, bir biçimde toplumun önünde olan, toplumsal hayatı etkileyen, şekillendiren şahıslardır. Bu türlü bir şahsın yaşadığı, gördüğü, şahit olduğu olaylar, o devri öğrenmede, anlamada, değerlendirmede önemli bir yer fiyat. Münasebetiyle bu edebî çeşit, birebir vakitte önemli bir tarih kaynağıdır.
Kimi müellifler anılarını evvel bir mecmua yahut gazetede tefrika eder bazıları de direkt kitap halinde yayınlar. Yayınlayanlardan kimileri, kitap üzerinde çeşitli sebeplerden ötürü tashihlere, eklere masraf. Mecmua ve gazetelerde yayınlananlarda bu süreç, tefrika kitaplaşmadan, okuyuculardan gelen yansılar doğrultusunda yapılır.
KİTAPLAŞMAYAN YAZILARI
Sezai Karakoç, fikir ve edebiyat tarihimizin en önemli simalarından biridir. Neredeyse bütün yapıtları, evvel mecmua ve gazetelerde neşredilmiş, daha sonra kendisi bunları farklı kitaplarda bir ortaya getirmiştir. Bilhassa Diriliş mecmuasında yayınlayıp da kitaplaştırmadığı birçok yazısı ve çalışması bulunmaktadır. Bunların dışında kurucusu ve genel lideri olduğu Diriliş Partisi (daha sonra Ulu Diriliş Partisi) genel merkezinde çeşitli vesilelerle yaptığı, çözülerek kitaplaşması gereken ve beklenen konuşma ve sohbetleri de vardır. Bu konuşma ve sohbetler, kendisinin hem aktüel olaylara hem de İslam dünyasının, müslümanların kültürel, sanatsal, toplumsal sıkıntılarına ait tahlil tekliflerini ve değerlendirmelerini ihtiva etmektedir.
Evet, üstadın Diriliş mecmuasında yayınlayıp kitaplaştırmadığı, kamuoyu ve Karakoç okurları tarafından yıllardır beklenen lakin kendisinin bir türlü yayınlamadığı anıları, artık kitap olarak elimizde. Vefatının seneyi devriyesine haftaların kaldığı şu günlerde bunlar Diriliş Yayınları’nın 58. ve 59. kitapları olarak Anılar I (511 syf.), Anılar II (464 syf.) (İstanbul, Eylül 2022) ismiyle iki cilt halinde çıkmış durumda. Hamdolsun.
ŞEHİRLER ÜZERİNDEN BİR HATIRA
Sezai Karakoç, mecmuada anılarını yayınlarken birinci birkaç sayıyı istisna edersek, “Hâtıralar” başlığının altında müellif olarak ismini, sonra roma sayısıyla kısım sayısını, bunun altında da bir kent ismini yazmıştır. Örneğin 3 Nisan 1989 (cilt 7, sayı 37, syf. 8) tarihli yazı, Anılar, Sezai Karakoç, XXXVII – Gaziantep – (Ergani) halindedir. Yayınevi Hâtıralar’ı hazırlarken, yapıtın muhtevasını dikkate alarak daha üst bir başlıklandırma yapmayı tercih etmiş. Bence bu tercih ve tasnif hoş de olmuş. Birinci ciltte Başlangıç’ın akabinde Yanlışlıklar Komedyası ya da Trajedyası ve Dört Yıkılmışlık İçinden kısımları, muharririn anılarına giriş yaptığı kısımlar olarak kıymetlendirilebilir. Buralarda kimliğinden, ailesinden, çocukluk yıllarından kelam ediyor. Sırasıyla, kent merkezli başlıklar şöyle: Diyarbakır, Maraş, Maraş – Ergani – Çermik, Gaziantep, Gaziantep (Ergani), Gaziantep, Malatya – Ergani – Çermik, Ankara, Ankara – SBF Yılları. Öteki cilt, sayfa itibariyle birincisinden daha az olmakla birlikte başlık sayısı daha çok, daha ayrıntılıdır. Şöyle: İstanbul – Maliye Müfettiş Muavinliği, İstanbul – Balıkesir, Balıkesir – İstanbul, İstanbul, İstanbul – Malatya, Malatya – Akçadağ, Malatya – Akçadağ – Darende, Arapkir, Arapkir – (Eğin), İstanbul – Ankara, İstanbul – Gelirler Genel Müdürlüğü Kontrolörlüğü, İstanbul – Mardin – İstanbul, İstanbul – Ankara, Ankara – Van, Ankara – Yedek Subay Okulu, Ağrı (Karaköse) – Yedek Subay Kıta Hizmeti, İstanbul – Aydın ve İlçeleri, İstanbul, İstanbul – Kırşehir, Mucur – Hacıbektaş – Gümüş Hacıköy – Merzifon, İstanbul – Ankara – İstanbul – Ergani – Diyarbakır, İstanbul – Maraş – Kilis, Kilis – Urfa – Akçakale – Viranşehir – Siverek – İstanbul – Karacabey – Yenişehir – Mudanya – İstanbul, İstanbul – Bursa – İstanbul – Urfa – İstanbul, İstanbul, İstanbul – Diriliş Dergisi’nin İkinci Çıkışı, İstanbul – Sabah Gazetesi – Mahkemeler, İstanbul – Sabah Gazetesi – Davalar, İstanbul, İstanbul – Ankara – Memuriyete Dönüş, Ankara, Ankara – İstanbul, İstanbul.
Dergide 113 kısım halinde yayımlanan anıların, mecmuanın periyot sayısından az olması, Diriliş’in birtakım sayılarının birleşik olarak çıkmasından dolayıdır.
YAZMAK AZABA KATLANMAKTIR
Karakoç, anılarını yayımlamaya Diriliş mecmuasının 25 Temmuz 1988 nüshasında (cilt 7, sayı 1, syf. 12-13) başlamıştır. “Başlangıç” başlığını taşıyan birinci yazıda hâtırât yazmanın, “İşte benim yaşadığım hayat bu” (syf. 13) demek olduğunu söylemektedir. Bu tıp hakkında kimi değerlendirmeler de yapmaktadır burada. Kendisinin anılara, anılara bakışını, şu sözlerle tabir ettiğini görmekteyiz: “Geriye dönmek tahminen bazıları için çok zevkli bir uğraştır. Lakin benim için hiç de o denli değil. Baştan beri bir daha yaşamak demek olan anıları gözden geçirmek, ateşten bir azab demek benim için. Lakin o denli de olsa deneyimlerimizden yararlanacak birkaç kişi çıkacaksa, bu azaba katlanmağa bedel.” (syf. 15). Sezai Beyefendi, anılarını yazmaya mecbur bırakan şeyi, kendisi hakkında yazılanların yanlışlıklarla dolu olması olarak açıklamaktadır. Şayet bu yanlışlıklar düzeltilmezse yarın rastgele bir araştırmacıyı ne kadar çok şaşırtacağını söz etmektedir (syf. 17).
5 Şubat 1992 tarihinde (cilt 7, sayı 131-132-133, syf. 9-12) mecmuanın yayınına orta vermesiyle birlikte, anıların yayınlanması da sona ermiş olmaktadır. Lakin elimizdeki kitapta iki sayfa ek bulunmaktadır (Hâtıralar, II, syf. 459-461). Bu ek sayfalar, mecmuada yayınlanan son kısmın tamamlayıcısı bir mahiyet arz etmektedir. Hâtıralar’ın “Bunları da anlatacağım kısaca şüphesiz.” biçimindeki son cümlesi (Hâtıralar, II, syf. 461), Karakoç’un anılarını yazmayı bitirmediği, bunları yazmaya devam edeceği anlaşılmaktadır.
Edebiyat, kültür ve siyaset tarihimiz açısından epey varlıklı olan Sezai Karakoç merhûmun Hâtıralar’ı, beraberinde kimi tartışmaları da getirecektir. Kendisi bu tavrının gerisinde “yeni jenerasyonun palavralarla aldatılmaması” gayesinin olduğunu belirtmektedir (syf. II, 459).
Üstad Sezai Karakoç merhûmun Hâtıralar’ını okuma imkânını nasıl bulduysak, bir gün yaptığı sohbet ve konuşmalarını da okuma imkânını buluruz inşallah.